Αγία Γραφή

Η Αγία Γραφή, είναι μια Θεόπνευστη συλλογή 76 βιβλίων, στην οποία η Εκκλησία του Ισραήλ και η Χριστιανική Εκκλησία, κατέγραψαν την εμπειρία των αγίων διαχρονικά, από τον Αδάμ ως την εποχή των Αποστόλων.

Η Εκκλησία του Ισραήλ παρέδωσε στη Χριστιανική Εκκλησία 49 βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, και η Χριστιανική Εκκλησία συνέγραψε στην εποχή των Αποστόλων άλλα 27 βιβλία της Καινής Διαθήκης.

Τα βιβλία αυτά, καθορίσθηκαν ως κανονικά, από 6 συμπληρωματικούς μεταξύ τους κανόνες, οι οποίοι επικυρώθηκαν από την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο.

Τα βιβλία της Αγίας Γραφής, είναι τα εξής:

Παλαιά Διαθήκη

1 Γένεσις

2 Έξοδος

3 Λευϊτικόν

4 Αριθμοί

5 Δευτερονόμιον

6 Ιησούς τού Ναυή

7 Κριταί

8 Ρουθ

9 Α΄ Βασιλέων

10 Β΄ Βασιλέων

11 Γ΄ Βασιλέων

12 Δ΄ Βασιλέων

13 Α΄ Παραλειπομένων

14 Β΄ Παραλειπομένων

15 Έσδρας Α΄

16 Έσδρας Β΄

17 Νεεμίας

18 Τωβίτ

19 Ιουδήθ

20 Εσθήρ

21 Ιώβ

22 Ψαλμοί

23 Παροιμίες

24 Εκκλησιαστής

25 Άσμα Ασμάτων

26 Σοφία Σολομώντος

27 Σοφία Σειράχ

28 Βαρούχ

29 Ησαϊας

30 Ιερεμίας

31 Επιστολή Ιερεμίου

32 Θρήνοι

33 Ιεζεκιήλ

34 Δανιήλ (Βηλ και Δράκων)

35 Ωσηέ

36 Ιωήλ

37 Αμώς

38 Αβδιού

39 Ιωνάς

40 Μιχαίας

41 Ναούμ

42 Αβακούμ

43 Σοφονίας

44 Αγγαίος

45 Ζαχαρίας

46 Μαλαχίας

47 Α΄ Μακκαβαίων

48 Β΄ Μακκαβαίων

49 Γ΄ Μακκαβαίων

Καινή Διαθήκη

50 Ευαγγέλιο Ματθαίου

51 Ευαγγέλιο Μάρκου

52 Ευαγγέλιο Λουκά

53 Ευαγγέλιο Ιωάννη

54 Πράξεις τών Αποστόλων

55 Ρωμαίους

56 Α΄ Κορινθίους

57 Β΄ Κορινθίους

58 Γαλάτας

59 Εφεσίους

60 Φιλιππησίους

61 Κολοσαείς

62 Α΄ Θεσσαλονικείς

63 Β΄ Θεσσαλονικείς

64 Α΄ Τιμόθεον

65 Β΄ Τιμόθεον

66 Τίτον

67 Φιλήμονα

68 Εβραίους

69 Ιακώβου

70 Α΄ Πέτρου

71 Β΄ Πέτρου

72 Α΄ Ιωάννου

73 Β΄ Ιωάννου

74 Γ΄ Ιωάννου

75 Επιστολή Ιούδα

76 Αποκάλυψις Ιωάννου

Οι κανόνες της Αγίας Γραφής

Η Αγία Γραφή, δεν έχει κανέναν κατάλογο των βιβλίων της, μέσα σε αυτά. Και τέτοιοι κανόνες της Αγίας Γραφής, γράφτηκαν εκατοντάδες στη διάρκεια της ιστορίας. Αλλά δεν είναι όλοι έγκυροι, δηλαδή δεν έχουν γίνει αποδεκτοί όλοι αυτοί οι κανόνες από τους Χριστιανούς. Μάλιστα, διάφορες αιρέσεις, χρησιμοποιούν διαφορετικό αριθμό βιβλίων, όπως οι Προτεστάντες, που έχουν 66 αντί για 76 βιβλία, έχοντας αφαιρέσει από την Αγία Γραφή δέκα βιβλία.

Κατ' ανάγκην λοιπόν, πρέπει να αναζητηθεί το κριτήριο βάσει του οποίου οι Χριστιανοί έχουν κατατάξει τα παραπάνω καταγεγραμμένα βιβλία στην Αγία Γραφή. Και φυσικά, μια και "στύλος και εδραίωμα της αληθείας είναι η Εκκλησία" κατά την Αγία Γραφή, στην Εκκλησία πρέπει να καταφύγουμε, η οποία είναι το Σώμα του Χριστού. Χωρίς την έγκριση της Εκκλησίας δεν υπάρχει κανόνας, γιατί τα πάντα στη Χριστιανική πίστη, λαμβάνουν την αξία τους από τον Χριστό, κεφαλή και Σώμα.

Η Εκκλησία λοιπόν, καθόρισε τους έγκυρους κανόνες της, στην Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο. Αυτή η σύνοδος, επεκύρωσε έξι από τους πολλούς κανόνες που είχαν διατυπωθεί. Οι κανόνες αυτοί είναι οι εξής: Της Λαοδικείας, της Καρθαγένης, του πε΄ αποστολικού κανόνα, του αγίου Αθανασίου, του Γρηγορίου του Θεολόγου, και του Αμφιλοχίου του Ικονίου. Έτσι, παρά το ότι δεν έχει δοθεί ακόμα άμεσα από Οικουμενική ή Πανορθόδοξη Σύνοδο, κάποιος ειδικός κανόνας (κατάλογος) για τα βιβλία της Αγίας Γραφής, έχουμε βάσει συνοδικής αποφάσεως 6 κανόνες επικυρωμένους, ως οδηγούς στην αποδοχή των βιβλίων της Αγίας Γραφής.

Οι κανόνες αυτοί, έχουν μεταξύ τους συμπληρωματική ισχύ, καθώς αναφέρονται σε παραπλήσια κριτήρια για τα βιβλία της Αγίας Γραφής, και έτσι αλληλοσυμπληρώνονται. Έτσι λοιπόν:

1. Η Σύνοδος της Λαοδικείας έδωσε έναν ανοικτό κανόνα των Κανονικών και Αναγνωστέων βιβλίων.

2. Η Σύνοδος της Καρθαγένης, έδωσε έναν κλειστό κανόνα των Κανονικών, Θείων και Αναγνωστέων βιβλίων.

3. Ο πε΄ Αποστολικός κανών έδωσε έναν κανόνα των Σεβασμίων και Αγίων Βιβλίων.

4. Ο άγιος Αθανάσιος έδωσε έναν κανόνα των Κανονιζομένων, Θείων βιβλίων, και άλλον έναν των Αναγινωσκομένων από νεοκατήχητους.

5. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έδωσε έναν κανόνα των Γνησίων βιβλίων,

6. και ο άγιος Αμφιλόχιος Ικονίου έδωσε έναν κανόνα των Θεοπνεύστων βιβλίων.

Ένας συνδυασμός των ανωτέρω 6 κανόνων, μας δίνει και τον Χριστιανικό έγκυρο κανόνα της Αγίας Γραφής.

Ο κανόνας της Συνόδου της Λαοδικείας

Η Σύνοδος τής Λαοδικείας έδωσε έναν ανοικτό κανόνα των Κανονικών και Αναγνωστέων βιβλίων, επειδή η Αγία Γραφή ήταν ακόμα υπό διαμόρφωσιν. Η επόμενη σχετική σύνοδος, η Σύνοδος τής Καρθαγένης που έγινε μετά από 60 χρόνια, έδωσε έναν κανόνα πιο συμπληρωμένο, και τον έκλεισε.

Ακολουθεί το κείμενο τής Συνόδου και μετάφραση τού κανόνος:

Κείμενο:1 Όσα δεί βιβλία αναγινώσκεσθαι2 της Παλαιάς Διαθήκης. α΄. Γένεσις κόσμου. β΄. Έξοδος εξ Αιγύπτου. γ΄. Λευϊτικόν. δ΄. Αριθμοί. ε΄. Δευτερονόμιον. ς΄. Ιησούς του Ναυή. ζ΄. Κριταί, Ρούθ. η΄. Εσθήρ. θ΄. Βασιλειών πρώτη και δευτέρα. ι΄. Βασιλειών τρίτη και τετάρτη. ια΄. Παραλειπομένων πρώτον και δεύτερον. ιβ΄. Έσδρας πρώτον και δεύτερον. ιγ΄. Βίβλος Ψαλμών. ρν΄. ιδ΄. Παροιμοίαι Σολομώντος. ιε΄. Εκκλησιαστής. ις΄. Άσμα ασμάτων. ιζ΄. Ιώβ. ιη΄. Δωδεκαπρόφητον. ιθ΄. Ησαΐας. κ΄. Ιερεμίας και Βαρούχ, Θρήνοι και επιστολαί3 . κα΄. Ιεζεκιήλ. κβ΄. Δανιήλ. Τα δε της Καινής Διαθήκης ταύτα. Ευαγγέλια τέσσαρα, κατά Ματθαίον, κατά Μάρκον, κατά Λουκάν, κατά Ιωάννην. Πράξεις Αποστόλων. Επιστολαί καθολικαί επτά, Ιακώβου μία, Πέτρου δύο, Ιωάννου τρείς Ιούδα μία. Επιστολαί Παύλου δεκατέσσαρες. πρός Ρωμαίους μία, πρός Κορινθίους δύο, πρός Γαλάτας μία, πρός Εφεσίους μία, πρός Φιλιππησίους μία, πρός Κολοσσαείς μία, πρός Θεσσαλονικείς δύο, πρός Εβραίους μία, πρός Τιμόθεον δύο, πρός Τίτον μία, και πρός Φιλήμονα μία.

_____________

1. Ρ ά λ λ η – Π ο τ λ ή , τόμ. Γ΄, σελ. 225-226.

2. και αυθεντείν

3. ή, Επιστολή.

Μετάφραση:

Ποία βιβλία πρέπει να αναγινώσκονται της Παλαιάς Διαθήκης. α΄. Γένεσις κόσμου. β΄. Έξοδος εκ της Αιγύπτου. γ΄. Λευϊτικόν. δ΄. Αριθμοί. ε΄. Δευτερονόμιον. ς΄. Ιησούς του Ναυή. ζ΄. Κριταί και Ρούθ. η΄. Εσθήρ. θ΄. Βασιλειών πρώτη και δευτέρα. ι΄. Βασιλειών τρίτη και τετάρτη. ια΄. Παραλειπομένων, πρώτον και δεύτερον. ιβ΄. Έσδρας πρώτον και δεύτερον. ιγ΄. Βίβλος Ψαλμών. ρν΄. ιδ΄. Παροιμοίαι Σολομώντος. ιε΄. Εκκλησιαστής. ις΄. Άσμα ασμάτων. ιζ΄. Ιώβ. ιη΄. Δωδεκαπρόφητον. ιθ΄. Ησαΐας. κ΄. Ιερεμίας και Βαρούχ, Θρήνοι και επιστολαί. κα΄. Ιεζεκιήλ. κβ΄. Δανιήλ. Της Καινής δε Διαθήκης (πρέπει να αναγινώσκωνται) τα ακόλουθα. Ευαγγέλια τέσσαρα, κατά Ματθαίον, κατά Μάρκον, κατά Λουκάν, κατά Ιωάννην. Πράξεις Αποστόλων. Επιστολαί καθολικαί επτά, Ιακώβου μία, Πέτρου δύο, Ιωάννου τρείς, Ιούδα μία. Επιστολαί Παύλου δεκατέσσαρες, πρός Ρωμαίους μία, πρός Κορινθίους δύο, πρός Γαλάτας μία, πρός Εφεσίους μία, πρός Φιλιππησίους μία, πρός Κολοσσαείς μία, πρός Θεσσαλονικείς δύο, πρός Εβραίους μία, πρός Τιμόθεον δύο, πρός Τίτον μία, και πρός Φιλήμονα μία.

Σχόλια περί τού κειμένου

1. Παρατηρούμε ότι λείπουν τα βιβλία της Ιουδήθ, τα 3 των Μακκαβαίων, (το 4ο δεν αποτελεί μέρος της Αγίας Γραφής και δεν ασχολούμαστε με αυτό), η Σοφία Σειράχ, η Σοφία Σολομώντος και Τωβίτ.

2. Γιατί λείπουν τα βιβλία αυτά από τον κανόνα της Συνόδου της Λαοδικείας; Ας το δούμε λίγο:

Η Σύνοδος αυτή έγινε 60 χρόνια πριν από τη Σύνοδο της Καρθαγένης. Αυτό σημαίνει ότι ο Κανόνας της Αγίας Γραφής ήταν ακόμα υπό διαμόρφωσιν, ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΑΚΟΜΑ ΚΛΕΙΣΕΙ. Ενώ της Λαοδικείας ήταν η πρώτη Συνοδική προσπάθεια για καταρτισμό των αναγνωστέων βιβλίων, της Καρθαγένης μετά από 60 χρόνια, ολοκλήρωσε την επιλογή των βιβλίων που θα διαβάζονταν ως Θεία στην Εκκλησία.

3. Η διαφορά των δύο αυτών κανόνων, (της Καρθαγένης και της Λαοδικείας), οφείλεται στον παραπάνω λόγο. Ο αρχαιότερος κανόνας της Λαοδικείας, λέει: «Όσα δει βιβλία αναγινώσκεσθαι της Παλαιάς Διαθήκης» , ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΞΑΙΡΕΙ ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΤΥΧΟΝ ΘΑ ΠΡΟΣΕΘΕΤΕ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΕ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΣΥΝΟΔΟ. Ενώ η Σύνοδος της Καρθαγένης μετά από 60 χρόνια, είναι κατηγορηματική, ότι η επιλογή είχε ήδη τελειώσει: «Ομοίως ήρεσεν ίνα εκτός των Κανονικών Γραφών μηδέν εν τη Εκκλησία αναγιγνώσκηται επ' ονόματι θείων Γραφών. Εισί δε αι Κανονικαί Γραφαί αύται:…»

Είναι εμφανέστατο από μια σύγκριση στα παραπάνω κείμενα των δύο Συνόδων, ότι η μία αφήνει τον κανόνα ανοικτό, ενώ η άλλη τον κλείνει κατηγορηματικά, με τα λόγια: «εκτός των… μηδέν εν τη Εκκλησία αναγινώσκηται…» Αφού λοιπόν η αρχαιότερη Σύνοδος άφησε τον κανόνα ανοιχτό, δεν τίθεται πρόβλημα από το ότι στην επόμενη συμπληρώθηκαν και τα υπόλοιπα βιβλία.

Δεν έχουμε λοιπόν αντίφαση, αλλά διαφορά χρόνου, στη διάρκεια του οποίου ο κανόνας της Αγίας Γραφής καθορίστηκε.

4. Από τη στιγμή που και η Σύνοδος αυτή αναφέρει το βιβλίο του Βαρούχ ως κανονικό, πώς οι Προτεστάντες το απορρίπτουν με τη δικαιολογία ότι δεν το αναφέρουν οι κανόνες των Συνόδων;

5. Επίσης, η διατύπωση της Συνόδου αυτής, (της Λαοδικείας), είναι χαρακτηριστική για ένα άλλο σημαντικό θέμα, σχετικό με τα βιβλία Βαρούχ, Θρήνοι και Επιστολή Ιερεμία. Εκεί λέει σχετικά με τον Ιερεμία: «…ιθ΄ Ησαϊας. κ΄Ιερεμίας και Βαρούχ, Θρήνοι και Επιστολαί. κα΄ Ιεζεκιήλ…»

Στο παραπάνω απόσπασμα, παρατηρούμε ότι ενώ ο Ησαϊας και ο Ιεζεκιήλ που βρίσκονται πριν και μετά από τον Ιερεμία, αντιπροσωπεύουν διαφορετική αρίθμηση, (ιθ΄ και κα΄), ο Ιερεμίας με την αρίθμηση «κ΄», συμπεριλαμβάνει και τον Βαρούχ, και τους Θρήνους, και τις Επιστολές του Ιερεμία. Αυτό αποδεικνύει, ότι όλα αυτά, συμπεριλαμβάνονταν κάτω από τον τίτλο: «Ιερεμίας». Και έτσι αποδεικνύεται ότι και στην επόμενη Σύνοδο, της Καρθαγένης, όταν ο κανόνας έλεγε «Ιερεμίας», συμπεριελάμβανε τα βιβλία αυτά, περιλαμβανομένου και του Βαρούχ, που εσφαλμένα μερικοί νομίζουν ότι δεν τον συμπεριλαμβάνει.

8. Τέλος, στη συνέχεια του κανόνα της Συνόδου της Λαοδικείας, υπάρχει η απαρίθμηση των βιβλίων της Καινής Διαθήκης. ΟΜΩΣ από εκεί λείπει το βιβλίο της Αποκάλυψης! Και ο λόγος είναι, ότι ακόμα δεν είχε επιλεγεί από την Εκκλησία ως μέρος του κανόνα της Αγίας Γραφής. Μήπως λοιπόν και το βιβλίο της Αποκάλυψης είναι δευτεροκανονικό; Αυτό το παράδειγμα, είναι από μόνο του αρκετό, για να δείξει ότι ο κανόνας ακόμα δεν είχε κλείσει, και ότι συμπληρώθηκε με την επόμενη Σύνοδο, της Καρθαγένης, όπου συμπεριλαμβάνεται τόσο η Αποκάλυψη, όσο και τα άλλα βιβλία που λείπουν από το κείμενο της Λαοδικείας.

"Ποιότητες" των βιβλίων της Αγίας Γραφής

Το ότι τα βιβλία στους ανωτέρω κανόνες δεν είναι ακριβώς τα ίδια μεταξύ τους, οφείλεται στο ότι κάθε ένας από τους κανόνες αυτούς, ασχολείται με διαφορετικό θέμα. Εφόσον άλλος κανόνας μιλάει για τα «Θεία» και άλλος για τα «Θεόπνευστα» βιβλία της Αγίας Γραφής, δεν μπορούμε να τα συγχέουμε.

Άλλο Θεία, και άλλο Θεόπνευστα. Δεν είναι όλα τα βιβλία της Αγίας Γραφής και Θεία και Θεόπνευστα. Ούτε είναι όλα τα «Σεβάσμια» βιβλία «Θεία». Εμείς οι Χριστιανοί έχουμε λεπτές διακρίσεις στις εκφράσεις μας. Η Αγία Γραφή είναι μεν Θεόπνευστη ως συλλογή βιβλίων, αλλά δεν περιλαμβάνει μόνο Θεόπνευστα βιβλία.

Τα βιβλία της Αγίας Γραφής, αποκαλούνται στις κανονιστικές πηγές είτε ως Θεία, είτε ως Θεόπνευστα, είτε ως Κανονικά, είτε ως Αναγνωστέα, είτε ως Ωφέλιμα, είτε ως Σεβάσμια, είτε ως Κανονιζόμενα. Και οι χαρακτηρισμοί αυτοί δεν είναι τυχαίοι. Υπάρχουν διαφορές και δεν ανήκουν όλα σε όλες τις κατηγορίες. Στην Εκκλησία του Χριστού ακριβολογούμε, και κάνουμε λεπτές διακρίσεις, και όχι τον χονδροειδή διαχωρισμό σε Κανονικά και σε δήθεν «δευτεροκανονικά».

Συνοψίζοντας: Η Αγία Γραφή περιέχει βιβλία (όπως τα τρία των Μακκαβαίων), που είναι απλώς Σεβάσμια, όχι όμως Θεόπνευστα ή Θεία ή Κανονικά. Περιέχει βιβλία (όπως της Ιουδήθ και του Τωβίτ), τα οποία είναι Κανονικά, όχι όμως Θεόπνευστα ή Θεία. Και περιέχει και βιβλία Θεία, (όπως η Σοφία Σολομώντος), που δεν είναι όμως Θεόπνευστα.

Στη συνέχεια θα κάνουμε μερικές απαραίτητες διευκρινίσεις για τις ονομασίες αυτές των βιβλίων της Αγίας Γραφής:

Σεβάσμιο είναι το βιβλίο που οφείλουν οι Χριστιανοί να σέβονται.

Αναγνωστέο είναι αυτό που μπορεί να διαβάζεται.

Αναγινωσκόμενο στην Εκκλησία είναι αυτό που μπορεί να διαβάζεται στην Εκκλησία.

Αναγινωσκόμενο από τους προσερχομένους είναι το χρήσιμο για τους νεοκατήχητους.

Κανονικό είναι αυτό που ανήκει στον κανόνα.

Κανονιζόμενα είναι αυτά που αν και ανήκουν στον κανόνα, ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η επιλογή τους οριστικά ώστε να έχει κλείσει ο κανόνας.

Έγκριτος κανόνας, είναι ο άξιος αποδοχής.

Άγιο είναι ένα βιβλίο απλώς ωφέλιμο, όχι όμως κατ' ανάγκην αλάθητο ή Θείο ή Θεόπνευστο. Είναι δηλαδή βοηθητικά βιβλία, αλλά όμως δεν μπορούμε μόνο πάνω σε αυτά να στηρίξουμε δογματικές ή κανονικές αλήθειες.

Θείο είναι το βιβλίο που γράφτηκε με την επιστασία του Αγίου Πνεύματος, πιθανόν και από ανθρώπινη σοφία. Τα Θεία είναι και αλάθητα σε θέματα σωτηρίας, αλλά δεν είναι κατ' ανάγκην Θεόπνευστα.

Θεόπνευστο είναι το βιβλίο που περιέχει ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ του Αγίου Πνεύματος. Είναι επίσης Θείο και αλάθητο ως προς την αποκάλυψη φυσικά, σε θέματα σωτηρίας.

Η ερμηνεία της Αγίας Γραφής

Τα κείμενα της Αγίας Γραφής, εν προκειμένω της Καινής Διαθήκης, δεν είναι απλώς κείμενα φιλολογικά. Προ παντός, είναι κείμενα εκκλησιαστικά. Η Εκκλησία συνέγραψε αυτά τα κείμενα και η Εκκλησία μπορεί να τα ερμηνεύσει αυθεντικά.

Εκκλησία είναι οι άγιοι που αποτελούν κοινωνία με την Κεφαλή της, τον Κύριο Ιησού Χριστό. Εκκλησία είναι η ενότητα της Κεφαλής, δηλαδή του Χριστού και των αγίων, τα μέλη του Σώματος Του, σύμφωνα με τη διδασκαλία του απ. Παύλου: «Υμείς δε εστε σώμα Χριστού και μέλη εκ μέρους." (1 Κορινθ. κεφ. 12, Κολοσσ. 1: 18, Εφεσ. κεφ 4) Σύμφωνα με τη διδασκαλία του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, μέλη του Σώματος του Χριστού είναι οι βαπτισμένοι και βεβαιόπιστοι Χριστιανοί, που ζουν οργανικά ενωμένοι με την Κεφαλή. Ως κατοικητήρια του Αγίου Τριαδικού Θεού, οι άγιοι είναι φορείς της Παραδόσεως, της αδιαλείπτου δηλαδή ενέργειας του Παναγίου Πνεύματος, που υπάρχει μέσα στην Εκκλησία και την κατευθύνει «εις πάσαν την αλήθειαν» - Ιω 16: 13, επ. Ιούδα, 3.

Επομένως, η Καινή Διαθήκη και γενικότερα η Αγία Γραφή, ως κείμενο εκκλησιαστικό, φυλάσσεται στους κόλπους της Εκκλησίας και ερμηνεύεται από αυτήν. Βεβαίως, οι διάφορες άλλες γνώσεις (ιστορικές, φιλολογικές, κ.λπ.,) μπορούν να είναι χρήσιμες και βοηθητικές, αλλά πρέπει να τονισθεί ότι μόνον εκείνοι που έχουν το ΄Αγιο Πνεύμα μπορούν να ερμηνεύσουν τη διδασκαλία των Αποστόλων, απλούστατα γιατί αυτοί έχουν την ίδια εμπειρία. Και αυτοί οι πραγματικοί ερμηνευτές των Γραφών μπορεί να είναι αλιείς και αγράμματοι. ΄Όμως, το ΄Αγιο Πνεύμα τους φωτίζει να κατανοήσουν το βάθος του χωρίου.1

«΄Ολη η Αγία Γραφή λέμε ότι διαιρείται σε σάρκα και σε πνεύμα, σαν να είναι ένας πνευματικός άνθρωπος. Και εκείνος που λέει ότι το γράμμα της Γραφής είναι σάρκα και το νόημά του ότι είναι πνεύμα, δηλαδή ψυχή, δεν κάνει λάθος. Και είναι φανερά σοφός εκείνος που άφησε το φθειρόμενο μέρος και δόθηκε ολότελα στο άφθαρτο.

«Σ’ εκείνους που μελετούν με μεγάλη επιμέλεια τις θείες Γραφές, ο Κύριος παρουσιάζεται να έχει δύο μορφές. Η μία είναι κοινή και πιο δημώδης και [όχι] σε λίγους θεατή, και σ’ αυτήν αναφέρεται η φράση: ‘Τον είδαμε και δεν είχε ωραιότητα ούτε κάλλος’. (Ψαλμ. μθ΄ 14, ριε΄ 8) Η άλλη είναι πιο μυστική και λίγοι τη φτάνουν, όσοι έχουν γίνει ήδη όμοιοι με τους αγίους αποστόλους Πέτρο και Ιωάννη, μπροστά στους οποίους μεταμορφώθηκε ο Κύριος με λαμπρότητα που υπερβαίνει την αίσθηση. Με τη μορφή αυτή είναι ‘ωραίος περισσότερο από όλους τους υιούς των ανθρώπων.’ (Ψαλμ. μδ΄ 3)»2

Η αυθεντική λοιπόν ερμηνεία των Γραφών είναι θέμα πνευματικής ζωής. Ο όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός γράφει: «Και απλώς πάσα γραφή και πας λόγος Θεού ή Αγίου τινός ή των αισθητών ή των νοητών κτισμάτων σκοπόν έχει εν εαυτώ κεκρυμμένον. Ου μόνον δε αλλά και πας ανθρώπινος λόγος. Και ουδείς γινώσκει τον νουν του τυχόντος ρητού, ει μη δι’ αποκαλύψεως.» «… μετά ταπεινώσεως και συμβουλής των εμπείρων, έργω μάλλον ή λόγω μαθείν, τα δε σεσιγημένα υπό των θείων Γραφών μηδ’ όλως ζητείν….Και πως τολμά τις ειπείν ότι γινώσκω τον σκοπόν του Θεού τον εν ταις θείαις Γραφαίς κεκρυμμένον, χωρίς αποκαλύψεως του Υιού αυτού;»3

Όσοι χρησιμοποιούν την κοσμική σοφία και μάθηση λαμβάνουν ένα μικρό μόνο μέρος αυτής της γνώσεως, ενώ όσοι διαθέτουν πνευματική γνώση, έχουν όλη τη γνώση: «Το πηγαδι του Ιακώβ είναι η Γραφή. Το νερό είναι η θεία γνώση που περιέχει η Γραφή. Το βάθος είναι το δυσκολοπλησίαστο νόημα των γραφικών αινιγμάτων….Το δοχείο της αντλήσεως, δηλαδή η μάθηση, παίρνει ένα ελάχιστο μέρος της γνώσεως και αφήνει το όλον που με κανένα λόγο δεν πιάνεται. Ενώ η κατά χάρη γνώση έχει το σύνολο – και μάλιστα χωρίς μελέτη – της δυνατής για ανθρώπους σοφίας, η οποία αναβλύζει ανάλογα με τις ανάγκες.»4

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς επανειλημμένα αναφέρει ότι οι άγιοι Πατέρες είναι οι ασφαλείς θεολόγοι της Εκκλησίας. ΄Οσοι έφτασαν στη θεωρία του ακτίστου Φωτός, ενώθηκαν με Αυτό και απέχτησαν το «θεολογείν ασφαλώς». Γράφει χαρακτηριστικά: «…η προς το υπερφαές φως υπερφυής ένωσις, παρ’ ης μόνης εγγίνεται και το θεολογείν ασφαλώς.»5

Εξηγεί ο καθηγητής π. Ιω. Ρωμανίδης: «Εξ ορθοδόξου επόψεως, εκείνο το οποίον κάμνει το κείμενον θεόπνευστον δεν είναι αι αρχικαί λέξεις καθ’ εαυτάς, αλλά η υπό των θεουμένων ερμηνεία του κειμένου, διότι όσον ακριβές προς το πρωτότυπον και αν είναι το κείμενον, εις χείρας μη θεουμένων και εκτός της κοινωνίας αυτών ευρισκομένων δεν ωφελεί. Και τα ίδια τα υπό προφητών και αποστόλων ιδιοχείρως γραφόμενα και αν είχον αυτοί ίνα διαβάσουν και μελετήσουν, πάλιν κεκρυμμένον από αυτούς θα είναι το μέγα της ευσεβείας μυστήριον. Και τούτο, διότι θεόπνευστον δεν είναι το κείμενον καθ’ εαυτό, αλλά θεόπνευστος είναι ο γράφων αυτό θεούμενος, ή θεόπνευστα τα περί θεουμένου γραφόμενα, αλλά μόνον, όταν υπό θεουμένου ερμηνεύονται.»6

Ωστόσο, οι άγιοι «ου πάντα σκοπόν Θεού περί εκάστου πράγματος ή γραφικού λόγου γινώσκουσιν…», διότι «ο Θεός ακατάληπτός εστι και η σοφία αυτού ουκ έχει πλήρωμα»7. «Ο ούτως ευρεθείς εν θεωρία θεούμενος και θεόπνευστος δεν γίνεται απλανής φιλόσοφος ή επιστήμων, αλλ’ απλανής θεολόγος. Περί Θεού ομιλεί απλανώς, αλλά δεν καθίσταται αλάθητος περί της δομής και των μυστηρίων του σύμπαντος.»8

Συνεπώς, η Αγία Γραφή δεν μπορεί να ερμηνευθεί η να προσεγγισθεί αποκομμένη από την Παράδοση της Εκκλησίας. Όπωσδήποτε δε, δεν αρκεί η διανοητική κατανόηση της, η οποία μπορεί να αποτελεί και διαστροφή του λόγου του Θεού. Ας μη λησμονούμε όσα γράφει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος: «Υπάρχουν μερικοί ακάθαρτοι δαίμονες που μόλις αρχίσει κάποιος τη μελέτη της Αγίας Γραφής, του αποκαλύπτουν την ερμηνεία της. Τούτο ιδιαίτερα αγαπούν να το κάνουν σε καρδιές κενοδόξων ανθρώπων και μάλιστα μορφωμένων με την κατά κόσμον παιδεία. Και αποσκοπούν να τους ρίξουν σε αιρέσεις και βλάσφημες ιδέες, απατώντας τους σιγά – σιγά….»9

Παραπομπές

1. Βλ. Αρχιμ. Ιεροθ. Βλάχου, ‘Η Αποκάλυψη του Θεού’, εκδ. Ιερ. Μον. Γενεθλίου της Θεοτόκου, 1991, σ 72, 73.

2. Αγ. Μάξιμου του Ομολογητού, ‘Α΄εκατοντάδα προς Θαλάσσιο’, 91, 97, Φιλοκαλία στη νεολληνική, τομ. 2ος, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, 1988

3. ‘Φιλοκαλία’, εκδ. Παπαδημητρίου, τομ. Γ΄, σ. 96, 97.

4. Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού, ‘Δ΄ εκατοντάδα διαφόρων κεφαλαίων’, 29.- Φιλοκαλία στη νεοελληνική, Τομ. 2ος, εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, 1988, σ. 172.

5. Αγ. Γρηγ. Παλαμά, έργα ΕΠΕ, τομ. 2ος, σ. 182.

6. Π. Ιω.Ρωμανίδου, ‘ Δογμ. και Συμβολική θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας’, τομ Α΄ σ. 151.

7. Οσίου Πέτρου του Δαμασκηνού, ‘Βιβλίο πρώτο’ ,Φιλοκαλία, εκδ. Παπαδημητρίου, τομ. Γ΄ σ. 157.

8. Π. Ιω. Ρωμανίδης, ‘Κριτική θεώρησις των εφαρμογών της θεολογίας’ εις «Πρακτικά Δευτέρου συνεδρίου Ορθοδόξου Θεολογίας.», σελ. 434.

9. Ιω. Σιναίτου, ‘Κλίμαξ’, Λόγος ΚΣΤ΄ Περί Διακρίσεως – Β΄ 36, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, 1994 σ. 316.

Δικτυακοί τόποι

• http://www.bibles.gr Αγία Γραγή, κείμενο και μετάφραση
• http://users.otenet.gr/~gmcr το κείμενο της Καινής Διαθήκης