Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Ευχέλαιο"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
(fr)
 
(Μία ενδιάμεση αναθεώρηση από τον ίδιο χρήστη δεν εμφανίζεται)
Γραμμή 41: Γραμμή 41:
  
 
[[en:Holy Unction]]
 
[[en:Holy Unction]]
 +
[[fr:Sainte Onction]]
 +
[[ro:Maslu]]

Τελευταία αναθεώρηση της 14:33, 17 Απριλίου 2009

Ορθόδοξη Λειτουργική
Θεία Λειτουργία
Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου
Θεία Λειτουργία του Βασιλείου
Θεία Λειτουργία του Ιακώβου
Προηγιασμένη
Καθημερινές Ακολουθίες
Εσπερινός | Απόδειπνον | Μεσονυκτικό
Όρθρος | Ώρες
Ετήσιες Ακολουθίες
Ακάθιστος Ύμνος | Παράκληση
Μεγάλος Αγιασμός | Αρτοκλασία
Έκτακτες Ακολουθίες
Βάπτισμα | Χρίσμα | Γάμος
Χειροτονία | Ευχέλαιο
Μνημόσυνο | Μικρός Αγιασμός

Ευχέλαιο αποκαλείται το ιερό μυστήριο της εκκλησίας το οποίο τελείται προς "άφεση αμαρτιών, και συγκεκριμένα [για] την ψυχοσωματική υγεία, ύστερα από τη χρίση με αγιασμένο έλαιο"[1]. Η βιβλική πληροφορία περί του μυστηρίου αυτού δίδεται από την Επιστολή Ιακώβου[2] και η παράδοση του μυστηρίου μαρτυρείται από συγγραφείς και πατέρες της εκκλησίας "εις την παλαιάν πράξιν της εκκλησίας"[3].

Θεολογία

Πάντοτε ο Ιησούς Χριστός δίδασκε πως αρρώστια είναι η ίδια η αμαρτία, εξού και κατά τη θεραπεία πολλών ασθενών προέτρεπε να πάψουν να αμαρτάνουν[4]. Επομένως γίνεται αντιληπτό πως η θεραπεία πολλών ασθενειών διαφέρει από μια απλή ιατρική αγωγή. Έτσι και το μυστήριο του ευχελαίου παρέχει άφεση αμαρτιών και ειδικώς ψυχοσωματική υγεία[5]. Το ότι παρέχει άφεση αμαρτιών, δε σημαίνει ότι καταργεί ή "αποκλείει την αναγκαιότητα των άλλων...κάθε μυστήριο δίνει άφεση, δηλαδή θεραπεία, αλλά είναι και αναντικατάστατο ως προς την ειδική λειτουργία που επιτελεί"[6], που εν προκειμένω "είναι μία συνέχιση των θαυματουργικών θεραπειών του Χριστού"[7]. Εδώ θα πρέπει βέβαια να τονιστεί επαρκέστερα πως μόνο επαρκές μυστήριο που εγγυάται την κάθαρση της ψυχής από τα αμαρτήματα είναι το Μυστήριο της Μετανοίας, εν τούτοις παρέχει απαλλαγή αμαρτιών, "είτε αμέσως συνδεόμενον προς την συνέχουσαν το σώμα του χριστιανού αρρώστου ασθένειαν, είτε προς συγγνωστών και των οιονδήποτε άλλων, δια τας οποίας δεν θα ήτο απαραίτητος η προσφυγή εις το μυστήριον της μετανοίας"[8]. Το μυστήριο δε αυτό με το διττό αποτέλεσμα, τόσο δηλαδή τη θεραπεία των ψυχικών νοσημάτων, όσο και των σωματικών, για ακόμα μία αφορά επιδεικνύει την πατερική θεώρηση της ενότητας ψυχής και σώματος και ταυτόχρονα την ανυπαρξία διάκρισης μεταξύ τους, αλλά και τη σχέση πνευματικών και σωματικών νοσημάτων[9]. Πρέπει επίσης να τονιστεί, πως τα μυστήρια δεν είναι μαγικές πράξεις[10], γι αυτό και η αποκατάσταση δεν συντελείται άμεσα, αλλά απαιτείται συνεργία του χορηγούμενου και καλή προετοιμασία.

Το μυστήριο στην παράδοση της εκκλησίας

Το μυστήριο του ευχελαίου κατά την ιστορική διαδρομή του προσέλαβε αρκετές ονομασίες. Έτσι αποκλήθηκε άγιον έλαιον, ευχελαιον, ηγιασμένο έλαιο, χρίσμα δι ελαίου, ελαίου χρίσις. Στη δυτική εκκλησία μάλιστα η σημασία του προσέλαβε άλλη αξία αφού πλέον παρέχεται ως έσχατο εφόδιο "επί επιθανάτιας κλίνης"[11]. Σε άλλες ομολογίες ή παραδόσεις της εκκλησίας εξέλαβε επίσης διαφορετικές ονομασίες. Στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία αποκαλείται ως "μυστήριο των ασθενών", οι Σύροι και οι Μαρωνίτες το αποκαλούσαν "μυστήριο των λυχνιών", αφού λαμβάνουν το έλαιο από το κανδήλι της ακοιμήτου του Ιερού Βήματος. Η επικρατούσα ονομασία σήμερα είναι ευχέλαιο και πιθανώς επικράτησε από το μοναχό Ιώβ, ως μία σύνθεση από τον εξωτερικό τύπο του μυστήριου[12].

Σε ότι αφορά γραπτές μαρτυρίες και την πατερική γραμματεία, εν αρχή ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος μαρτυρεί στην επιστολή του το γενόμενο αυτό μυστήριο (βλ. παραπομπή [2]). Πέρα τούτου η εκκλησιαστική παράδοση δεν παράσχει επαρκείς πληροφορίες περί του μυστηρίου, εν σχέση με τα τα υπόλοιπα μυστήρια[13]. Παρόλα αυτά ανακαλύπτουμε τέτοιες στην αρχαία "Λειτουργική διάταξη εξ Αιγύπτου", την ταυτιζόμενη αποστολική παράδοση του Ιππολύτου Ρώμης, που αντλεί την πηγή της από τις λεγόμενες "Αποστολικές Διαταγές" του δευτέρου αιώνος, καθώς δε και το ευχολόγιο του Σεραπιώνος Θμουέως. Πέραν τούτων των διατάξεων, ανευρίσκοντας εκκλησιαστικούς συγγραφείς ανατρέχουμε στον Ωριγένη, ο οποίος παραπέμπει στους λόγους του Ιακώβου για το περί μετανοίας ζήτημα, αφού όπως ανωτέρω ειπώθηκε, το ευχέλαιο επιδρά και ως προς την άφεση των αμαρτιών[14], αλλά και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, ο οποίος σε λόγο για την Ιεροσύνη, χρησιμοποιεί αυτούσια τα λόγια του Ιακώβου, ως προς την δυνατότητα του ιερέα, να πράττει το μυστήριο αυτό[15]. Από τον 5ο αιώνα και μετά πληθαίνουν οι αναφορές και έτσι έχουμε αναφορές από τον πάπα Ιννοκέντιο Α΄, τον Καισαρίου Αρελάτης (6ος αι.) κ.α. Μία ακόμα πάντως χαρακτηριστική πληροφορία είναι ότι τόσο οι Νεστοριανοί, όσο και οι Μονοφυσίτες, τηρούν το μυστήριο του ευχελαίου, ενώ χαρακτηριστική είναι και η αναφορά του πατριάρχη των Αρμενίων Ιωάννη Mandakuni (+ περ. 480) περί του μυστηρίου[16].

Το μυστήριο του ευχελαίου απορρίπτεται σήμερα από τους Λουθηρανούς, διότι δεν προήλθε κατ εντολή του Κυρίου[17], αλλά και από τους Καλβινιστές το οποίο το θεωρούν επινοημένο μυστήριο, αφού κατά τον Καλβίνο δεν πρέπει να συγχέεται το μυστήριο αυτό και το έλαιο, προς των αποστόλων[18]. Κύρια δε ένσταση μάλιστα τέθηκε από το σύνολο των προτεσταντών, ότι αυτό δε λειτουργεί εξ ανάγκης όπως τα υπόλοιπα μυστήρια αλλά ότι εξαρτάται από την πίστη του μετέχοντος[19]. Φυσικά μία τέτοια άποψη απορρίπτεται από τη ορθόδοξη, πατερική και βιβλική παράδοση, αφού όπως και ο Χρ. Ανδρούτσος παρατηρεί "η υπό του θείου Ιακώβου μνημονευομένη «ευχή πίστεως» είναι η εκ της Εκκλησίας και των πρεσβυτέρων πρωτίστως, προς την οποίαν συνενούται και η του ασθενούς"[20].

Η πράξη του μυστηρίου

Λειτουργοί και διακονούμενοι του μυστηρίου

Το μυστήριο του ευχελαίου τελείται με χρίση των μελών της εκκλησίας, μετά από ευχή και δια καθαγιασμένου ελαίου[21]. Κατά την ευαγγελική περικοπή οι υπεύθυνοι για την τέλεση του μυστηρίου είναι οι πρεσβύτεροι, χωρίς αυτό να αποκλείει και τους έχοντες επισκοπικό αξίωμα[22]. Κύριος λόγος ύπαρξης του μυστηρίου αποβαίνει η αντιμετώπιση των ασθενούντων. Είναι πρόδηλο δε ότι αυτό αναφέρεται "ουχί μόνον εις τας εσχάτας της ζωής αυτών στιγμάς καταφθάσαντας, αλλά και περί ων υπάρχουσιν ελπίδες και βεβαιότητες, ότι θα απαλλαγώσι της συνεχούσης αυτούς ασθενείας"[23]. Δεδομένου μάλιστα ότι αφίενται από το μυστήριο αυτό αμαρτίες "δεν αποκλείονται τούτου και οι απολαύοντες σχετικής υγείας πιστοί"[24]. Έτσι ως αδικαιολόγητη θεωρείται η χορήγηση του μυστηρίου μόνο στους βαριά ασθενούντες όπως η Σύνοδος του Τριδέντο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας αποφάσισε[25], αφού τόσο την εποχή της Καρολινείου περιόδου το μυστήριο τελείτο στο ναό και άρα ο ασθενείς δεν ήταν ετοιμοθάνατοι, όσο και το ευχολόγιο του Γρηγορίου Α΄ τονίζει ότι οι ιερείς πρέπει να επαναλαμβάνουν το μυστήριο διαδοχικώς επί επτά ημέρες[26].

Τέλεση του μυστηρίου και ιστορική μαρτυρία

Το μυστήριο του ευχελαίου μπορεί να συμβεί οπουδήποτε και φυσικά όχι μόνο σε ένα ιερό ναό, αλλά συνηθίζεται να τελείται τη Μεγάλη Τετάρτη στους Ορθοδόξους ναούς[27] ή κατά τη διάρκεια πριν τη Μεγάλη εβδομάδα στα σπίτια των πιστών. Επίσης δύναται να τελεσθεί και υπό πολλών ιερέων, αφού και η αναφορά του Ιακώβου είναι πιθανό να μπορεί να νοηθεί και ως μυστήριο συλλειτουργούντων ιερωμένων. Κατά το μεσαίωνα το μυστήριο αυτό από την εκκλησία μαρτυρείται πως τελείτο υπό επτά ιερέων (καλείτο δε και επταπάπαδο) ή και τριών[28]. Αυτή όμως η παράδοση φαίνεται να διαμορφώθηκε μετά το 10ο αιώνα επί Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Αρσενίου Αυτωρειανού (1255-1260) τελούμενο υπό ισάριθμες ευχές[29], προφανώς υπό το σκεπτικό του Ματθαίος ιη΄, 19-20[30]. Μετά το πέρας της ευχής της αναφοράς (μετά την πέμπτη ευχή) γίνεται η ευλογία του ελαίου. Η χρίση του ελαίου δύναται να συμβεί και από λαϊκούς, εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο αγιασμός του ελαίου υπό του πρεσβυτερίου, όπως μαρτυρείται από το μεσαίωνα[31]. Στη Δύση αυτό απαγορεύτηκε αργότερα λόγω του ότι το αγιασμένο έλαιο έγινε μέσο αποκόμισης χρηματικών οφελών.

Υποσημειώσεις

  1. ↑ Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, σελίδα 495
  2. ↑ Ιακώβου 5, 14-15 "14. ἀσθενεῖ τις ἐν ὑμῖν; προσκαλεσάσθω τοὺς πρεσβυτέρους τῆς ἐκκλησίας, καὶ προσευξάσθωσαν ἐπ' αὐτὸν ἀλείψαντες αὐτὸν ἐλαίῳ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου· 15 καὶ ἡ εὐχὴ τῆς πίστεως σώσει τὸν κάμνοντα, καὶ ἐγερεῖ αὐτὸν ὁ Κύριος· κἂν ἁμαρτίας ᾖ πεποιηκώς, ἀφεθήσεται αὐτῷ."
  3. ↑ Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δογματική, Τόμος Γ΄, σελίδα 347
  4. ↑ Κατά Ιωάννην 5, 14: "14 μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἴδε ὑγιὴς γέγονας· μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται"
  5. ↑ Νικ. Ματσούκας, ενθ.αν., 495
  6. ↑ ο.π.
  7. ↑ ο. π.
  8. ↑ Παναγιώτης Τρεμπέλας, ενθ.αν., 347-348
  9. ↑ Κάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, σελίδα 469
  10. ↑ ο.π.
  11. ↑ Νικ. Ματσούκας, ανθ.αν., 495
  12. ↑ Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 348
  13. ↑ Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 351
  14. ↑ παρ. Bartmann, Ωριγένους In Levit Homil. II 4 M. 12, 418
  15. ↑ Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 353
  16. ↑ ο.π.
  17. ↑ Apol. Conf. August. Art. 13, 6
  18. ↑ Inst. 5 19 n 8
  19. ↑ Phillip Schaaf, The creeds of christendom Vol. 3, page 286
  20. ↑ παρ. παν. Τρεμπέλα, ενθ.αν., 349
  21. ↑ Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 347
  22. ↑ Ιννοκέντιος Α΄ Ρώμης, De Baptismo contr. Donat. IV 24, 31
  23. ↑ Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 355
  24. ↑ ο.π.
  25. ↑ Sess XIV C. 3
  26. ↑ Bartmann, πα. Παν. Τρεμπέλα, ενθ.αν., 358
  27. ↑ Κάλλιστος Ware, ενθ.αν., 470
  28. ↑ Συμεών Θεσσαλονίκης, "Περί τελετουργίας τους ευχελαίου"., κεφ. β΄ (ΣΠΓ) Μ. 155, 156
  29. ↑ Μανουήλ Γεδεών, Κανονικαί διατάξεις, τόμος Β΄, σελ. 43-45
  30. ↑ 19 Πάλιν ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἐὰν δύο ὑμῶν συμφωνήσωσιν ἐπὶ τῆς γῆς περὶ παντὸς πράγματος οὗ ἐὰν αἰτήσωνται, γενήσεται αὐτοῖς παρὰ τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. 20 οὗ γάρ εἰσι δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα, ἐκεῖ εἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν.
  31. ↑ Bartmann, παρά Παναγιώτη Τρεμπέλα, ενθ.αν., 357

Βιβλιογραφία

  • Νικόλαος Ματσούκας, "Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.
  • Παναγιώτης Τρεμπέλας, "Δογματική", Τόμος Γ΄, Σωτήρ, Αθήνα 2003.
  • Κάλλιστος Ware, "Η Ορθόδοξη Εκκλησία", Ακρίτας, Νέα Σμύρνη 2007.
  • Ανδρέας Θεοδώρου, "Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά", Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006.


Ιερά Μυστήρια

Μυστήρια της Εκκλησίας | | Θεία Ευχαριστία | Βάπτισμα | Χρίσμα | Ευχέλαιο | Γάμος | Ιεροσύνη | Μυστήριο της Μετανοίας | (Μνήμη νεκρών) | (Μοναχική κουρά)

Ανακτήθηκε από «https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=Ευχέλαιο&oldid=14778»