Ιωάννης ο βαπτιστής

Ιωάννης ο Βαπτιστής
ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος
Γέννηση	1 π.Χ.
Κοίμηση	30 μ.Χ.
Εορτασμός	29 Αυγούστου
Σημαντικές ημερομηνίες
Τίτλος	Προφήτης

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος ή Ιωάννης ο βαπτιστής είναι άγιος και προφήτης της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αποκλήθηκε πρόδρομος διότι απετέλεσε τον άνθρωπο που με τη διδασκαλία του προετοίμασε το δρόμο για τη διδαχή του Ιησού, ενώ αποκαλείτο και βαπτιστής διότι εισήγαγε το βάπτισμα της μετανοίας για όσους ήθελαν να προετοιμαστούν για τον ερχομό του Μεσσία. Τελικά πέθανε μαρτυρικώς, αποκεφαλιζόμενος από τον Ηρώδη Αγρίππα.

Ο βίος του

Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ (Λουκάς 1, 7) και καταγόταν από μία περιοχή κοντά στη Βηθλεέμ. Σύμφωνα με τις διηγήσεις της Αγίας Γραφής ο Ιωάννης τεκνοποιήθηκε με θαυμαστό τρόπο, καθώς η μητέρα του ήταν στείρα. Η φήμη του ήταν μεγάλη ανάμεσα στους Ιουδαίους, ενώ ο Ιησούς τον κατονόμασε ως το σπουδαιότερα γιο που είχε ποτέ γεννηθεί (Ματθ. 14:3-12). Ο ρόλος που του είχε ανατεθεί από το Θεό, ήταν η προετοιμασία του δρόμου του Ιησού (Λουκάς 1, 17).

Κατά την εορτή της Σκηνοπηγίας, ο Ζαχαρίας ήταν ο ιερέας που "έλαγχε θυμιάσαι". Λίγο πριν τελέσει τα ιερατικά του καθήκοντα, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ εμφανίστηκε ενώπιόν του και του ανήγγειλε πως θα αποκτήσει γιο, διαμηνύοντάς του επίσης πως πρέπει να ονομασθεί Ιωάννης (που σημαίνει ο Θεός είναι ελεήμων). Ο Ζαχαρίας όμως δε πίστεψε στους λόγους του αγγέλου με αποτέλεσμα να τον αφήσει άφωνο (Λουκάς 1, 20), μέχρι να βατιστεί (Λουκάς 1, 64). Αργότερα οι στρατιώτες του Ηρώδη τον δολοφόνησαν μεταξύ ναού και θυσιαστηρίου, διότι ο ίδιος δεν αποκάλυψε που ήταν ο μικρός Ιωάννης, καθώς είχαν εντολή να εξοντώσουν όλα τα μικρά μέχρι δύο ετών (Ματθ. 23, 35).

Ο Ιωάννης συνελήφθη από την Ελισάβετ έξι μήνες νωρίτερα από τον Ιησού, ενώ ήταν και ξάδελφός του, αφού Ελισάβετ και Θεοτόκος ήσαν ξαδέλφες (Λουκάς 1, 36). Χαρακτηριστική σκηνή μέσα στις περιγραφές της Καινής Διαθήκης είναι η συνάντηση της εγκυμονούσας Ελισάβετ με την επίσης εγκυμονούσα Θεοτόκο, όπου ο Ιωάννης σκίρτησε από αγαλλίαση (Λουκάς 1, 44).

Τη ζωή του ο Ιωάννης μέχρι τα 30 του χρόνια τη διήγαγε στην έρημο (Λουκάς 1, 80), μέσα σε σκληρή άσκηση. Ο ίδιος ντυνόταν με ύφασμα από τρίχες καμήλας και έτρωγε άγριο μέλι και ακρίδες. Θα λέγαμε πως το τρίπτυχο του βίου του ήταν νηστεία, προσευχή και αγρυπνία. Όταν συμπληρώθηκε η ηλικία των 30, ο Θεός τον κάλεσε να αναλάβει το έργο της προετοιμασίας του Μεσσία (Λουκάς 3, 1-5). Μία από τις ιδιότυπες πρακτικές του ήταν το βάπτισμα στον Ιορδάνη ποταμό. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή όπου βάπτισε και τον Ιησού (Ματθ. 3, 13-15). Στα πλαίσια της αποστολής του είχε και μαθητές. Από αυτούς είναι γνωστό πως οι Ανδρέας, Πέτρος, Ιωάννης και Ιάκωβος ανήκαν στον κύκλο του. Ο ίδιος μάλιστα τους προέτρεψε να ακολουθήσουν τον Ιησού (Ιω. 1, 29-34).

Στο κήρυγμα του ήταν ασυμβίβαστος και η κριτική που ασκούσε απευθυνόταν προς πάσα κατεύθυνση. Δε δίσταζε να καταφερθεί εναντίον τον Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων χαρακτηρίζοντάς τους έχινδες (Ματθ. 3, 7), που αναπότρεπτα θα καταστραφούν από τη οργή του Θεού (Ματθ. 3, 8-10). Το ίδιο έπραττε και για τον έκλυτο βίο του Ηρώδη. Οι ομιλίες τους μάλιστα είχαν ισχυρή απήχηση στον Ιουδαϊκό λαό, διότι ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και θεωρείτο από το λαό προφήτης. Η Ηρωδιάδα όμως δεν άντεξε τη κριτική του Ιωάννη ο οποίος την έλεγξε για το ασυμβίβαστο της σχέσης της με τον Ηρώδη, ένεκα της συγγένειά τους (Λουκάς 3:19; Ματθαίος 14:3–5 ). Ο Ηρώδης σεβόταν την προσωπικότητα του Ιωάννη (Μάρκος 6, 20), ενώ σα πραγματιστής γνώριζε πως μια τέτοια κίνηση θα ερέθιζε ίσως και εξέγειρε τα πλήθη. Τελικά τον φυλάκισε και τον αποκεφάλισε, μετά από υπόσχεση που είχε δώσει στην κόρη της Ηρωδιάδας, Σαλώμη.

Φλάβιος Ιώσηπος

Ο Φλάβιος Ιώσηπος αφιερώνει ένα κομμάτι του έργου του στον Ιωάννη το βαπτιστή. Στο κείμενο αυτό ο Ιώσηπος αναφέρει πως πολλοί Ιουδαίοι πιστεύουν ότι τιμωρία της διάλυσης του στρατού του Ηρώδη είναι δίκαιη τιμωρία από το Θεό, λόγω της θανάτωσης ενός δικαίου και ενάρετου ανθρώπου. Του Ιωάννη. Ο Ιωάννης, κατά τον Ιώσηπο, είχε προτείνει το βάπτισμα για καθαρισμό του σώματος, καθότι η ψυχή καθαριζόταν από τον ενάρετο βίο. Είχε ευρύ ακροατήριο και γι αυτό ο Ηρώδης φοβήθηκε τη μεγάλη απήχηση που είχε λάβει η εμφάνισή του, μήπως με αυτή τη δυναμική καταφέρει να παρακινήσει κάποια επανάσταση. Έτσι σκέφτηκε πως θα ήταν καλύτερα να προλάβει ένα τέτοιο ενδεχόμενο θανατώνοντάς τον. Έτσι τον φυλάκισε στο κάστρο του Μάχαιρα και τον δολοφόνησε. Ο Φλάβιος κλείνει αναφέροντας ότι οι Ιουδαίοι πιστεύουν ακράδαντα πως η δολοφονία του δυσαρέστησε το Θεό με αποτέλεσμα να του καταστρέψει τον στρατό.

Κατά το κείμενο αυτό ο Ηρώδης σκότωσε τον Ιωάννη μετά τη σταύρωση του Χριστού, περί το 36, λόγω της βαριάς ήττας του.

Αναφορές στην Παλαιά Διαθήκη

Μέσα από τα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης υπάρχουν αναφορές για κάποιο πρόσωπο το οποίο θα αποτελέσει πρόδρομο του Μεσσία. Είναι χαρακτηριστικό πως το πρώτο χωρίο που κάνει αναφορά βρίσκεται μέσα από την Καινή Διαθήκη (Ματθ. 11, 10) στους λόγους του Ιησού:

"οὗτος γάρ ἐστι περὶ οὗ γέγραπται· ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου."

Βρίσκουμε επίσης χωρίο στο Μαλαχίας 3, 1:

"Ιδού ἐγὼ ἐξαποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου, καὶ ἐπιβλέψεται ὁδὸν πρὸ προσώπου μου, καὶ ἐξαίφνης ἥξει εἰς τὸν ναὸν ἑαυτοῦ Κύριος, ὃν ὑμεῖς ζητεῖτε, καὶ ὁ ἄγγελος τῆς διαθήκης, ὃν ὑμεῖς θέλετε· ἰδοὺ ἔρχεται, λέγει Κύριος παντοκράτωρ",

Εορτές

• 7 Ιανουαρίου: Εορτή προς τιμήν του
• 24 Φεβρουαρίου: 1η & 2η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής το
• 25 Μαΐου: 3η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του
• 24 Ιουνίου: Γέννηση
• 29 Αυγούστου: Αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του
• 23 Σεπτεμβρίου: Η εκ πνεύματος αγίου σύλληψή του.

Βιβλιογραφία

• Βασίλειος Μπακογιάννης, Φωνή βοώντος (Βίος και διδασκαλία του Προδρόμου), Θαβώρ, Αθήνα 2008.

Απόστολοι

Απόστολοι  | | Απόστολος Ανδρέας | Απόστολος Πέτρος | Απόστολος Ιάκωβος (Ζεβεδαίου)  | Ευαγγελιστής Ιωάννης | Απόστολος Φίλιππος | Απόστολος Βαρθολομαίος (Ναθαναήλ) | Ευαγγελιστής Ματθαίος | Απόστολος Ιάκωβος (Αλφαίου) | Απόστολος Ιούδας (Θαδδαίος) | Απόστολος Σίμων (Ζηλωτής) | Απόστολος Θωμάς | Απόστολος Ματθίας | Απόστολος Παύλος