Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Χριστούγεννα"
Nikrom (Συζήτηση | Συνεισφορά) (→Η καταλληλότητα του χρόνου απογραφής) |
μ |
||
| (27 ενδιάμεσες εκδόσεις από 5 χρήστες δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
| − | + | [[Image:Nativity.jpg|thumb|right|Η Γέννηση του Ιησού]] | |
| + | '''Χριστούγεννα''' ονομάζεται η σημαντική [[Δεσποτικές εορτές|Δεσποτική εορτή]] της εναθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]], ο οποίος σύμφωνα με το [[Σύμβολο της Πίστεως]] της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]], ενσαρκώθηκε ''"εκ [[Άγιο Πνεύμα|Πνεύματος αγίου]] και [[Θεοτόκος|Μαρίας της Παρθένου]]"'' και κατήλθε ''"εκ των ουρανών"'' ''"δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν"''. | ||
| − | + | Η αρχαία αυτή εορτή, κατά τον 3ο αιώνα ταυτιζόταν με τα [[Θεοφάνεια]] (6 Ιανουαρίου), αλλά μετατέθηκε στις 25 Δεκεμβρίου στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα ''"προφανώς στη [[Ρώμη]] για να εξισορροπηθή η λαμπρότητα της εθνικής εορτής του Ηλίου (dies invicti Solis)"''<ref>Φειδάς Ιω. Βλάσιος, ''Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία'', τόμ. Α', 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 917.</ref>. | |
| − | + | Ως ιστορικό γεγονός, η γέννηση του Χριστού τοποθετείται στο 747/6 από κτίσεως Ρώμης ή το 7/6 π.Χ. και συντελέσθηκε κατά την περίοδο της βασιλείας του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα, του Οκταβιανού Αυγούστου (27 π.Χ. - 14 μ.Χ.) και της ακμής της Pax Romana (Ρωμαϊκής Ειρήνης)<ref>Δεσπότης Σ. Σωτήριος, ''Ο Κώδικας των Ευαγγελίων'', Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 425</ref>. | |
| − | + | ==Γεγονότα που σχετίζονται με τη γέννηση του Χριστού στην Καινή Διαθήκη== | |
| + | * Ο Λόγος γίνεται σαρξ (''Ιωάν. 1:1—18''). | ||
| + | * Οι γενεαλογικοί κατάλογοι των προπατόρων του Ιησού (''Ματθ. 1:2—17. Λουκ. 3:32—38''). | ||
| + | * Ο Ευαγγελισμός της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]] από τον αρχάγγελο [[Γαβριήλ]] (''Λουκ. 1:26—38''). | ||
| + | * Ο μνήστωρ [[Ιωσήφ]] μπροστά στο μυστήριο της θείας σαρκώσεως (''Ματθ. 1:18— 25''. ''Λουκ. 2:1—7''). | ||
| + | * Η Γέννηση και η προσκύνηση των ποιμένων (''Λουκ. 2:8—29''). | ||
| + | * Η περιτομή και η Υπαπαντή (''Λουκ. 2:21—40''). | ||
| + | * Η προσκύνηση των μάγων (''Ματθ. 2:1—12''). | ||
| + | * Η φυγή στην Αίγυπτο και η επιστροφή στη [[Ναζαρέτ]] (''Ματθ. 2:13—23''). | ||
| − | == | + | ==Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων== |
| − | + | Η γέννηση του Ιησού ως ανθρώπου παρουσιάζεται στην [[Καινή Διαθήκη]] ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία όλης την ανθρωπότητας<ref>''Ματθ. 1:18-23''. ''Λουκ.2:1-7''. ''Φιλιπ. 2:6–7''.</ref> και παρόμοια εκφράζονται και οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες. | |
| + | Αυτή η σημαντική ''Δεσποτική'' γιορτή της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού, σύμφωνα με τον [[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός|Γρηγόριο Ναζιανζηνό]], δεν θα πρέπει να συγχέεται με τα γενέθλια οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου, αφού στα Γενέθλια αυτά<ref>Ο [[Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός]] αναφέρεται στα ''"Γενέθλια του Σωτήρος"'' και σχολιάζει: ''"Τα δε νυν Θεοφάνια, η πανήγυρις͵ είτουν Γενέθλια· λέγεται γάρ αμφότερα, δύο κειμένων προσηγοριών ενί πράγματι. Εφάνη γάρ Θεός ανθρώποις διά γεννήσεως· τό μέν ών, καί αεί ών εκ τού αεί όντος, υπέρ αιτίαν καί λόγον (ουδέ γάρ ήν τού Λόγου λόγος ανώτερος)· τό δέ, δι΄ ημάς γενόμενος ύστερον, ίν΄ ο τό είναι δούς, καί τό εύ είναι χαρίσηται· μάλλον δέ, ρεύσαντας ημάς από τού εύ είναι διά κακίαν, πρός αυτό πάλιν επαναγάγη διά σαρκώσεως. Όνομα δέ, τώ φανήναι μέν, "Θεοφάνια"· τώ δέ γεννάσθαι, "Γενέθλια". Τούτό εστιν ημίν η πανήγυρις, τούτο εορτάζομεν σήμερον, επιδημίαν Θεού πρός ανθρώπους [...] Τοιγαρούν εορτάζωμεν, μή πανηγυρικώς, αλλά θεϊκώς· μή κοσμικώς, αλλ΄ υπερκοσμίως"''. (Γρηγορίου Ναζιανζηνού, Λόγος ΛΗ')</ref> εορτάζουμε το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός ότι ''"εφάνη γαρ Θεός ανθρώποις δια γεννήσεως"''<ref>PG 36, 313</ref>. Τα ''Γενέθλια του Σωτήρα'', με την έννοια που δίνει ο Γρηγόριος δηλ. ως ''Θεοφάνια'', είναι γιορτή ''"αρχαιότατη"'' που ''"συνεωρτάζετο μέχρι της Δ' εκατονταετίας, υπό την καθολικωτέραν επίκλησιν Επιφάνεια, την στ' Ιανουαρίου...μετά της μεγάλης...εορτής του Βαπτίσματος...ο συνεορτασμός των δύο αυτών...εορτών εστηρίζετο εις την, ευθύς μετά την ιστόρησιν του Βαπτίσματος του Ιησού παρά του Ιωάννου, ρήσιν του Ευαγγελιστού Λουκά 'και αυτός ην ο Ιησούς ωσεί ετών τριάκοντα αρχόμενος'...Πρώτος ποιείται μνείαν της εορτής Κλήμης ο Αλεξανδρεύς..."''<ref>"Χριστούγεννα", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (ΘΗΕ), τόμ. 12, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1968, στ. 351</ref>. | ||
| − | == Εσφαλμένες προσπάθειες εντοπισμού της ημερομηνίας γέννησης του Κυρίου == | + | Στην [[Καινή Διαθήκη]] αναφέρεται ότι η ημέρα της γέννησης του Ιησού ήταν ένα εξαιρετικά χαρμόσυνο γεγονός για ανθρώπους και [[Άγγελος|αγγέλους]] λόγω της γέννησης του Σωτήρα<ref>''"ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ"'' (Λουκ. 2: 10-11), ''"αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών"'' (Ματθ. 1:21)</ref>. Η χαρά αυτή, στα ιερά κείμενα εκδηλώνεται με ύμνους<ref>''"καί εξαίφνης εγένετο σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων τόν Θεόν καί λεγόντων· δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία."'' (Λουκ. 2:13-14)</ref> και κατά το πρότυπο αυτό εορτάζεται με ιδιαίτερη υμνολογία<ref>Απολυτίκιο Θείας Λειτουργίας των Χριστουγέννων ''"Σήμερον τής σωτηρίας ημών τό Κεφάλαιον, καί τού απ' αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός τού Θεού, Υιός τής Παρθένου γίνεται, καί Γαβριήλ τήν χάριν ευαγγελίζεται, Διό σύν αυτώ τή Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σού"''.</ref> η Γέννηση του Κυρίου, αφού κάθε θεσμός ή συνήθειά στην Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει και να εξελιχθεί μέσα στον οργανισμό της αν δεν έχει καινοδιαθηκική κατοχύρωση<ref>Ι. Παναγιωτόπουλος, ''Συνείσακτοι'', Αθήνα 2000, σελ. 33.</ref>. |
| + | |||
| + | Κοντά στην χρονική περίοδο που γεννήθηκε ο [[Χριστός]], δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ακριβή προσδιορισμό της ημερομηνίας στην οποία γεννήθηκε ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, ούτε ο χρονικός προσδιορισμός της έναρξης εορτασμού των γενεθλίων του Ιησού μπορεί γίνει με βεβαιότητα. Για μερικούς ερευνητές, τις πρώτες αναφορές περί εορτασμού της γέννησης του Χριστού (στις [[6 Ιανουαρίου]]), τις συναντάμε στα κείμενα του [[Πάπας Τελεσφόρος|Πάπα Τελεσφόρου]] ([[125]]-[[136]] μ.Χ.)<ref> | ||
| + | * ''"In fact, the early church did not celebrate the birth of Christ at all until 125, when Telesphorus, the second bishop of Rome, declared that church services should be held to memorialize "the Nativity of our Lord and Savior"...Eventually, the most common date for celebrating Christ's birth was January 6th"'' (Ace Collins, ''Stories Behind the Great Traditions of Christmas'', Zondervan, 2003, 12-13) | ||
| + | * ''"Το ουσιαστικό πρόβλημα ανέκυψε όταν ο πάπας Τελεσφόρος (125-136 μ.Χ.), για πρώτη φορά γύρω στο 135 μ.Χ., αποφάσισε να μνημονεύσει το ιδιαίτερο γεγονός της έλευσης του Θεανθρώπου στον κόσμο, θεσπίζοντας τη γιορτή των Χριστουγέννων, επί βασιλείας τού αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.Χ.)."'' (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)</ref>, στοιχεία που από άλλους δεν θεωρούνται αυθεντικά, αλλά μεταγενέστερες παρεμβολές<ref>:''"According to the later spurious "decretals" it would appear that Telesphorus, as Bishop of Rome, established many festivals about 130 AC, settling Lent and Ember days, as well as Christmas."'' (J. G. R. Forlong, Encyclopedia of Religions Or Faiths of Man, Kessinger Publishing, 2003, c1906, 459)</ref>. Σε άλλες περιπτώσεις, έναρξη εορτασμού της γέννησης του Χριστού πιθανολογείται γενικά ο δεύτερος<ref> | ||
| + | * ''"The church in Rome chose that day to celebrate His birth in the second or third century in order to obscure a thoroughly pagan holiday that was traditionally celebrated on that day. Earlier the Eastern Orthodox church chose to honor Christ’s birth on January 6, Epiphany."'' (J.I. Packer et al., Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible, Thomas Nelson, 1997, 40) | ||
| + | * ''"Άλλοι πάλι ερευνητές διατυπώνουν την άποψη ότι τα πρώτα ίχνη της γιορτής των Χριστουγέννων ανεφάνησαν όταν αυτοκράτορας ήταν ο Λούκιος Κόμμοδος (180-192 μ.Χ.)"'' (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)</ref> ή και ο τρίτος αιώνας<ref> | ||
| + | * ''"Epiphany (Gk. επιφάνεια, ‘manifestation’; later τα επιφάνια is used of the feast). Feast of the Church on 6 Jan. It originated in the E., where it was celebrated in honour of the Baptism of Christ (sometimes also in connection with the Nativity) from the 3rd cent. onwards."'' (F. L. Cross and Elizabeth A. Livingstone, ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'', Oxford University Press, 2005, 557)</ref>. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έγινε για πρώτη φορά στην [[Αντιόχεια]] κατά τον 4ο αιώνα από τους [[Ευσταθιανοί|Ευσταθιανούς]], ένα χριστιανικό κίνημα που είχε άμεση σχέση με την Εκκλησία της Ρώμης<ref>''[[Το Βήμα]]'', 24 Δεκεμβρίου 2005, σ. A20, «[http://www.tovima.gr/print_article.php?e=B&f=14649&m=A20&aa=1 Τα μυστήρια των Χριστουγέννων]».</ref>. | ||
| + | |||
| + | Σύμφωνα με παράδοση του 8ου αιώνα η οποία καταγράφεται στο έργο ''Περί της Γεννήσεως του Χριστού προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας'' του [[Αρχιεπίσκοπος Νικαίας Ιωάννης|αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννη]]<ref>''PG'' 96, 1441C-1444A.</ref>, στα αρχεία της [[Εκκλησία της Ρώμης|Εκκλησίας της Ρώμης]] φέρεται να υπήρχε έγγραφο του [[Φλάβιος Ιώσηπος|Ιωσήπου]] το οποίο καταδείκνυε ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την 9η του μηνός Σαπέτ, που αντιστοιχεί στην 25η Δεκεμβρίου<ref>"Χριστούγεννα", ''ΘΗΕ'', τόμ. 12 (1968), στ. 351. Πρβλ. και Δημητρίου Θ. Κόκκορη, ''Ορθοδοξία & Κακοδοξία'', τ. Γ', Αθήνα 1993, σελ. 159-160: ''"Είναι γνωστό από το Οδοιπορικό της Αιθερίας, ότι ο επίσκοπος Ιεροσολύμων ετέλη την μεν εορτή της γεννήσεως στα Ιεροσόλυμα, την δε της βαπτίσεως στον Ιορδάνη. Επειδή ήτο αδύνατο την αυτή ημέρα, λόγω αποστάσεων να ευρίσκεται και στα δύο, παρεκάλεσε δι' επιστολής τον πάπα Ρώμης Ιούλιο, να ερευνήση τα αρπαγέντα υπό του Τίτου αρχεία των Ιεροσολύμων μήπως ανεύρη τι. Κατά την έρευνα ανευρέθη χρονογράφημα του Εβραίου ιστορικού Ιωσήπου στο οποίο ανεφέρετο ότι ο Χριστός εγεννήθη την 9η του Εβραϊκού μηνός Σαπέτ, η οποία αντιστοιχεί με την 25η Δεκεμβρίου. Έτσι από το 335 μ.Χ. ήρχισε νά εορτάζεται η ημέρα αυτή ως γενέθλιος του Χρίστου"''.</ref>. | ||
| + | |||
| + | Πέρα όμως από την αρχή της, φαίνεται ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων ως ξεχωριστή εορτή, άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο [[335]]<ref>Γράφει ο Β. Στεφανίδης: «Η εκκλησιαστική εορτή των ''Χριστουγέννων'' της 25ης Δεκεμβρίου εισήχθη περί το 335 εν Ρώμη. Εις την εισαγωγήν τής εορτής πιθανώς συνετέλεσεν η κατά την αυτήν ημέραν μεγάλη εθνική εορτή του ηλίου (dies solis invictis). Εκ της Ρώμης η εορτή των Χριστουγέννων μετεδόθη εις την επίλοιπον Δύσιν και εις την Ανατολήν». (Β. Στεφανίδη, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', εκδ. Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 313).</ref> ή στα μέσα του 4ου αιώνα<ref>"Χριστούγεννα", ''ΘΗΕ'', τόμ. 12 (1968), στ. 351.</ref>, αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', Τόμος Α', Αθήνα, 2000, έκδ. 4η, σελ. 474: ''"O πάπυρος Rainer 542 παραδίδει τρεις αρχαίους ύμνους, οι οποίοι ανήκουν μάλλον στον Γ' αιώνα, αφού ο πάπυρος είναι των άρχων του Δ'. [...] Πιθανόν να πρόκειται για ύμνο στα Χριστούγεννα: "Ο γεννηθείς εν Βηθλεέμ / και ανατραφείς εν Ναζαρέτ / και οικήσας εν τη Γαλιλαία...Ποιμένες αγραυλούντες / εθαύμασαν ουν / γονυπεσόντες έλεγον..."''</ref> θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον [[Βασίλειος Καισαρείας|Μέγα Βασίλειο]] στην [[Καισάρεια]] της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ.<ref> | ||
| + | * Β. Στεφανίδου, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 778: ''"376 (περίπου) καθιερούται και εν Ανατολή ο εορτασμός των Χριστουγέννων κατά την 25ην Δεκεμβρίου."'' | ||
| + | * Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, ''Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ'', Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 537:''"[...] η συμβατική ημερομηνία γέννησης του Ιησού, πρέπει να καθιερώθηκε στην Ανατολή γύρω στο 376 μ.Χ. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισαρεία της Καππαδοκίας το συγκεκριμένο αυτό έτος."''</ref>. | ||
| + | |||
| + | Μία από τις πολλές ερμηνείες για τον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού, αναφέρεται στην επιθυμία του Χριστιανισμού να εξοβελίσει σημαντικές παγανιστικές (μη χριστιανικές) γιορτές που τηρούνταν εκείνον τον καιρό<ref> | ||
| + | * ''"Η εκκλησία της Ρώμης επέλεξε εκείνη την ημέρα για να γιορτάσει τη γέννησή του (σ.σ. Χριστού) το δεύτερο ή τρίτο αιώνα προκειμένου να εξαφανίσει εντελώς τις παραδοσιακά εορταζόμενες ειδωλολατρικές γιορτές εκείνης της περιόδου"'' (J.I. Packer et al., ''Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible'', Nashville: Thomas Nelson, 1995, 40) | ||
| + | |||
| + | *''"Όπως σημειώθηκε νωρίτερα, η δημοφιλέστερη και ευρέως κρατούσα άποψη σχετικά με την ημερομηνία των Χριστουγέννων είναι ότι οι πρώτοι Χριστιανοί, εκχριστιάνισαν σκόπιμα την ειδωλολατρική γιορτή του ήλιου"'' (Robert Webber, ''The Services of the Christian Year'', Nashville: Star Song Pub. Group, 1994, 159).</ref>. | ||
| + | |||
| + | Aυτά τα γεγονότα ''"με κανένα τρόπο δεν άλλαξαν τον ουσιώδη χαρακτήρα της Χριστιανικής πίστεως"''<ref>Ward McAfee, ''Τα πέντε μεγάλα ζωντανά θρησκεύματα'', (Μτφρ: Σάββας Αγουρίδης), Άρτος Ζωής, 2001, 3η έκδ. σελ. 192</ref> και πλέον στις γιορτές αυτές ο ''Ήλιος της Δικαιοσύνης'' ήταν ο Χριστός της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]]<ref>Με βάση το θεωρούμενο ως προφητικό για το πρόσωπο του Χριστού χωρίο του ''Μαλ. 3:20'': ''"ανατελεί υμίν τοίς φοβουμένοις το όνομά μου ήλιος δικαιοσύνης"'' (βλ. και ''Ζαχ. 6:12'' ''"ανατολή όνομα αυτώ"'' όπως και ''Ψαλμ. 18:6 ''"εν τω ηλίω έθετο το σκήνωμα αυτού"''). Σε πατερικές ερμηνείες βλέπουμε το συσχετισμό αυτό: ''"Χριστός Κύριος ο της αναστάσεως ήλιος"'' (Κλήμ. Αλεξ. ''Προτρεπτικός'', 9.84), ''"Ο Κύριος υμών ο ήλιος της Δικαιοσύνης εστίν"'' (Ωριγ. "Υπόμνημα και Ομιλίαι εις τους Ψαλμούς", 12.1241), ''"ήλιος Δικαιοσύνης και ανατολή εν ταις Γραφαίς ωνόμασται ο Χριστός"'' (Ιωάν. Δαμασκ. ''Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως'', 8.5) κ.ά.</ref>, το ''"φως του κόσμου"'' (''Ιωάν. 8:12'') και όχι ο θεός Ήλιος των Ρωμαίων, ενώ ο χριστιανικός κόσμος γιόρταζε με δοξολογία (''"σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων...δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία"'' ''Λουκ. 2:13-14'') αυτό το χαρμόσυνο για όλους γεγονός (''"ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ"'' (''Λουκ. 2:10''). | ||
| + | |||
| + | Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις [[25 Δεκεμβρίου]] πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο [[376]]. Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον [[Χριστιανικός κόσμος|χριστιανικό κόσμο]] εκτός της [[Αρμενική Ορθόδοξη Εκκλησία|Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας]] που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια. | ||
| + | |||
| + | ==Το νόημα του εορτασμού των Χριστουγέννων στην Ορθόδοξη Εκκλησία== | ||
| + | |||
| + | Η σπουδαιότητα της εορτής των Χριστουγέννων είναι δεδομένη για τους [[Πατρολογία|Πατέρες]] της Εκκλησίας αφού όπως λέει ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος]] είναι ''"η πασών των εορτών σεμνότατη καί φρικωδέστατη...Από γαρ ταύτης τα Θεοφάνια και το Πάσχα το Ιερόν και η Ανάληψις και η Πεντηκοστή την αρχήν και την υπόθεσιν έλαβον"''<ref>PG 48,752.</ref>, δηλ. η γέννηση του Χριστού ήταν η αρχή μιας σειράς σπουδαίων γεγονότων στην πορεία της [[Θεία Οικονομία|Θείας Οικονομίας]]. | ||
| + | |||
| + | Για τους Ορθοδόξους, ''"η γιορτή των Χριστουγέννων δεν έχει μόνο έντονο θεοκεντρικό χαρακτήρα άλλα και βαθύτατη και ουσιαστική ανθρωπολογική σημασία. Το γεγονός της γέννησης του Ιησού και της σάρκωσης του Λόγου δίνει μια εντελώς νέα διάσταση στην κατανόηση του ανθρώπου και της ιστορίας του. Με το γεγονός της [[Βηθλεέμ]] δεν έχουμε ουσιαστικά ύψωση του Θεού αλλά ύψωση και θέωση του ανθρώπου. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να γίνουμε εμείς 'θεοί' κατά χάρη. Ο Θεός στη φάτνη φανερώνεται και γίνεται ως 'εις εξ ημών'. Γι' αυτό η θεολογία της σαρκώσεως είναι ουσιαστικά 'κενωτική' θεολογία. Ο Θεός 'κατέρχεται' στον κόσμο μας, 'κενούται', για να υψωθούμε εμείς και 'πληρωθούμε' από τη 'δόξα' του, όπως ύμνησαν οι Άγγελοι την ιερή εκείνη νύχτα. Στη Βηθλεέμ σαρκώθηκε ο Λόγος και γεννήθηκε ο Άνθρωπος, ο 'πνευματικός' Αδάμ. Η έννοια της θεανδρικότητας τίθεται πλέον ως ουσιαστικό 'στοιχείο' στη νέα χριστιανική ανθρωπολογία. Τα Χριστούγεννα παρουσιάζονται πιο πολύ ως γιορτή του ανθρώπου παρά του Θεού. Είναι η γενέθλια ημέρα του Χριστού αλλά και του καθενός ανθρώπου μέσα στην πίστη"''<ref>Πατρώνος Π. Γεώργιος, ''Η Ιστορική Πορεία του Ιησού'', Δόμος, Αθήνα 1991, σελ. 135.</ref>. | ||
| + | |||
| + | :Όπως αναφέρει σχετικά ο άγ. [[Μάξιμος ο Ομολογητής]] πρόκειται για ένα ''μυστήριο'': | ||
| + | |||
| + | ''"Ας παρατηρήσομε με πίστη το μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως και ας δοξάσομε μόνο με απλότητα Εκείνον που ευδόκησε να γίνει αυτό για μας. Γιατί ποιος μπορεί, θαρρώντας σε λογικές αποδείξεις, να πει πώς γίνεται σύλληψη του Θεού Λόγου; Πώς γίνεται σχηματισμός σάρκας χωρίς σπορά; Πώς γίνεται γέννηση χωρίς φθορά της παρθενίας; Πώς είναι μητέρα εκείνη που και μετά τον τοκετό έμεινε παρθένος;...πώς ο Θεός γίνεται άνθρωπος;...Πώς ο ίδιος, και όλος είναι Θεός κατά φύση, και όλος έγινε κατά φύση άνθρωπος, χωρίς ν' απαρνηθεί καθόλου καμία φύση, ούτε τη θεία κατά την οποία είναι Θεός, ούτε τη δική μας κατά την οποία έγινε άνθρωπος; Μόνο η πίστη χωρεί αυτά τα μυστήρια, γιατί αυτή κάνει χειροπιαστά τα πράγματα που υπερβαίνουν το νου και τη λογική."''<ref>Άγιος Μάξιμος Ομολογητής, ''Κεφάλαια διάφορα περί θεολογίας, οικονομίας, αρετής και κακίας, Γ' εκατοντάς'', 13 (στο ''Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών'' (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 2ος, εκδ. Δ', εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 150).</ref>. | ||
| + | |||
| + | ==Υμνογραφία Χριστουγέννων== | ||
| + | |||
| + | Η Βυζαντινή υμνογραφία των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται όχι μόνο πλούσια και πανηγυρική αλλά έχει και μεγάλη ποιητική αξία. Οι καταβασίες, τα μεγαλυνάρια, τα στιχηρά ιδιόμελα, τα κοντάκια των ύμνων, οι κανόνες εκφράζουν αισθήματα δέους και θάμβους, κατάνυξης και ευλάβειας. Οι μεγάλοι υμνογράφοι στους ύμνους τους συμπυκνώνουν σε απαράμιλλους στίχους όλη τη θεολογία της Εκκλησίας.<br> | ||
| + | |||
| + | [[Απολυτίκιο]] Χριστουγέννων<br> | ||
| + | {{Πολυτονικό|«''Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν''<br> | ||
| + | ''ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως''<br> | ||
| + | ''ἐν αυτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες''<br> | ||
| + | ''ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο''<br> | ||
| + | ''Σὲ προσκυνεῖν τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης''<br> | ||
| + | ''καὶ Σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν''<br> | ||
| + | ''Κύριε δόξα Σοι''.»}} | ||
| + | |||
| + | Ο [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός]] (8ος αι.) συνέθεσε τον «κανόνα εις την Χριστού γέννησιν»:<br> | ||
| + | |||
| + | {{Πολυτονικό|«''Νύμφης πανάγνου τὸν πανόλβιον τόκον,''<br/> | ||
| + | ''ἰδεῖν ὑπὲρ νοῦν ἠξιωμένος χορός,'' <br/> | ||
| + | ''ἄγραυλος, ἐκλονεῖτο τῷ ξένῳ τρόπῳ'' <br/> | ||
| + | ''τάξιν μελωδούσάν τε τῶν Ἀσωμάτων,'' <br/> | ||
| + | ''Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον''»}} | ||
| + | |||
| + | Ο Μέγιστος των Υμνογράφων [[Ρωμανός ο Μελωδός]] συνθέτει στιχηρά προεόρτια και τρία κοντάκια για τα Χριστούγεννα μεταξύ των οποίων το πλέον γνωστό:<br> | ||
| + | {{Πολυτονικό|«''Ἡ Παρθένος σήμερον''<br/> | ||
| + | ''τὸν Ὑπερούσιον τίκτει''<br/> | ||
| + | ''καὶ ἡ Γῆ τὸ σπήλαιον''<br/> | ||
| + | ''τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει''<br/> | ||
| + | ''Ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι''<br/> | ||
| + | ''Μάγοι δὲ μετὰ αστέρος ὁδοιποροῦσι''<br/> | ||
| + | ''Δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον''<br/> | ||
| + | ''ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.''»}} | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Στιχηρά ιδιόμελα για την Γέννηση έχουν γράψει επίσης ο Μοναχός Κυπριανός (σύγχρονος του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού) που φέρεται και ως ο δημιουργός των σύντομων στιχηρών (όπως «''Οίκος του Εφραθά, η πόλις η Αγία, των προφητών η δόξα, ευτρέπισον τον οίκον, εν ω το θείον τίκτεται''»), ο Ανατόλιος ο Στουδίτης (ίδιας εποχής) στον οποίο αποδίδονται τα απόστιχα της κυριώνυμης ημέρας και το μεθεόρτιο δοξαστικό: «''Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού ...''», ο Ανδρέας ο Πηρός ή Τυφλός (8ος αι.): «''Χριστού τα γενέθλια πιστώς προεορτάσωμεν...''», ο Βυζάντιος ή Βύζας : «''Φάτνη δε υπεδέχου τον τω λόγω λύσαντα της αλόγου πράξεως ημάς τους γηγενείς ...''» κ.ά. | ||
| + | |||
| + | Από τους υμνογράφους της εορτής γνωστοί είναι οι Ιωάννης ο Μοναχός, ο γνωστός Κοσμάς ο Μαϊουμά ο μελωδός: «''Χριστός γεννάται δοξάσατε, Χριστόν εξ Ουρανού απαντήσατε ...''», ο Ανδρέας Κρήτης, η Κασσία, ποιήτρια του δοξαστικού ιδιόμελου του Εσπερινού «''Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης ...''» κ.ά. | ||
| + | |||
| + | ==Εσφαλμένες προσπάθειες εντοπισμού της ημερομηνίας γέννησης του Κυρίου== | ||
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν γιορτάζονται ημερομηνίες. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και την μια μέρα τονίζουμε την Γέννησή Του, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι βαπτίστηκε, το γεγονός ότι υπάκουε στον προφήτη του Θεού, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι σταυρώθηκε για μας, την άλλη μέρα τονίζουμε ότι αναλήφθηκε. Οποιαδήποτε μέρα του έτους θα μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα, διότι ο στόχος μας δεν είναι να τονίσουμε ημερομηνίες. Είναι να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού, που περιλαμβάνει τα πάντα: την Γέννησή Του, την Βάπτισή Του, την Σάρκωση, την επι γης πρώτη Του Παρουσία, την σταυρική του Θυσία, την Ανάστασή Του. | Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν γιορτάζονται ημερομηνίες. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και την μια μέρα τονίζουμε την Γέννησή Του, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι βαπτίστηκε, το γεγονός ότι υπάκουε στον προφήτη του Θεού, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι σταυρώθηκε για μας, την άλλη μέρα τονίζουμε ότι αναλήφθηκε. Οποιαδήποτε μέρα του έτους θα μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα, διότι ο στόχος μας δεν είναι να τονίσουμε ημερομηνίες. Είναι να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού, που περιλαμβάνει τα πάντα: την Γέννησή Του, την Βάπτισή Του, την Σάρκωση, την επι γης πρώτη Του Παρουσία, την σταυρική του Θυσία, την Ανάστασή Του. | ||
| Γραμμή 19: | Γραμμή 99: | ||
Είναι λοιπόν εσφαλμένα τα κίνητρα όσων προσπαθούν να προσδιορίσουν την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, είτε για να γιορτάζουν την ημέρα αυτή "ακριβώς", είτε για να αποδείξουν ότι δήθεν η ημερομηνία γιορτής της Εκκλησίας είναι εσφαλμένη. | Είναι λοιπόν εσφαλμένα τα κίνητρα όσων προσπαθούν να προσδιορίσουν την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, είτε για να γιορτάζουν την ημέρα αυτή "ακριβώς", είτε για να αποδείξουν ότι δήθεν η ημερομηνία γιορτής της Εκκλησίας είναι εσφαλμένη. | ||
| − | + | ===Η προσπάθεια εντοπισμού με βάση την Εφημερία Αβιά=== | |
| − | === Η προσπάθεια εντοπισμού με βάση την Εφημερία Αβιά === | ||
Μία προσπάθεια εντοπισμού αυτής της ημέρας, με στόχο να "αποδείξει" ότι δήθεν είναι λάθος η ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου ως ημερομηνία εορτής των Χριστουγέννων, στηρίζεται στον υπολογισμό της γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή, που γνωρίζουμε ότι είχε 6 μήνες διαφορά από τον Ιησού Χριστό στην ηλικία. Και η ημερομηνία γέννησης του Ιωάννη, γίνεται προσπάθεια να εντοπισθεί, με βάση την ημερομηνία της σύλληψής του, με δεδομένη την εφημερία του πατέρα του που ήταν Ιερέας. | Μία προσπάθεια εντοπισμού αυτής της ημέρας, με στόχο να "αποδείξει" ότι δήθεν είναι λάθος η ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου ως ημερομηνία εορτής των Χριστουγέννων, στηρίζεται στον υπολογισμό της γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή, που γνωρίζουμε ότι είχε 6 μήνες διαφορά από τον Ιησού Χριστό στην ηλικία. Και η ημερομηνία γέννησης του Ιωάννη, γίνεται προσπάθεια να εντοπισθεί, με βάση την ημερομηνία της σύλληψής του, με δεδομένη την εφημερία του πατέρα του που ήταν Ιερέας. | ||
| Γραμμή 46: | Γραμμή 125: | ||
'''Tα λάθη τού παραπάνω υπολογισμού''' | '''Tα λάθη τού παραπάνω υπολογισμού''' | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
'''1ο σφάλμα:''' Ο υπολογισμός αυτός, στηρίζεται στη σειρά των εφημεριών, τότε που πρωτοξεκίνησαν να λειτουργούν. Όταν όμως η [[Καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους|Ιερουσαλήμ καταστράφηκε το 587 π.Χ.]], οι εφημερίες έπαψαν, και οι εφημέριοι σκορπίστηκαν. | '''1ο σφάλμα:''' Ο υπολογισμός αυτός, στηρίζεται στη σειρά των εφημεριών, τότε που πρωτοξεκίνησαν να λειτουργούν. Όταν όμως η [[Καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους|Ιερουσαλήμ καταστράφηκε το 587 π.Χ.]], οι εφημερίες έπαψαν, και οι εφημέριοι σκορπίστηκαν. | ||
| Γραμμή 68: | Γραμμή 144: | ||
Με τα παραπάνω, θέλουμε να πούμε ότι τουλάχιστον προς το παρόν, δεν είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, και κατά συνέπεια το επιχείρημα της εφημερίας Αβιά είναι άτοπο. | Με τα παραπάνω, θέλουμε να πούμε ότι τουλάχιστον προς το παρόν, δεν είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, και κατά συνέπεια το επιχείρημα της εφημερίας Αβιά είναι άτοπο. | ||
| − | + | ===Η καταλληλότητα του χρόνου απογραφής=== | |
| − | === Η καταλληλότητα του χρόνου απογραφής === | ||
Σε μια προσπάθεια να προσβάλλουν την 25η Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας γέννησης του Χριστού, πολλοί χρησιμοποιούν και μια άλλη είδους συλλογιστική. Λένε ότι δεν μπορεί, –δήθεν–, να είναι η 25η Δεκεμβρίου η ημέρα Γεννήσεως του Χριστού διότι κατ’ εκείνον τον καιρό έγινε η απογραφή. Και δεν θα μπορούσε να βγει διάταγμα περί απογραφής καιρό χειμώνος, διότι δεν θα μπορούσαν –δήθεν– να μετακινηθούν οι άνθρωποι. Ή ότι αναφέρει το ευαγγελικό ανάγνωσμα ότι υπήρχαν ποιμένες αγραυλούντες. Σ’ αυτά τα δυο περιστασιακά, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα εξής με λίγα λόγια. | Σε μια προσπάθεια να προσβάλλουν την 25η Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας γέννησης του Χριστού, πολλοί χρησιμοποιούν και μια άλλη είδους συλλογιστική. Λένε ότι δεν μπορεί, –δήθεν–, να είναι η 25η Δεκεμβρίου η ημέρα Γεννήσεως του Χριστού διότι κατ’ εκείνον τον καιρό έγινε η απογραφή. Και δεν θα μπορούσε να βγει διάταγμα περί απογραφής καιρό χειμώνος, διότι δεν θα μπορούσαν –δήθεν– να μετακινηθούν οι άνθρωποι. Ή ότι αναφέρει το ευαγγελικό ανάγνωσμα ότι υπήρχαν ποιμένες αγραυλούντες. Σ’ αυτά τα δυο περιστασιακά, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα εξής με λίγα λόγια. | ||
| Γραμμή 75: | Γραμμή 150: | ||
Κατ’ αρχήν, οι ποιμένες που ήταν αγραυλούντες φύλαγαν «φυλακάς», δηλαδή σκοπιές, την νύχτα. Δεν λέει το κείμενο ότι παρέμεναν όλη τη νύχτα στο ύπαιθρο. Γνωρίζουμε από τα κλιματολογικά στοιχεία για την περιοχή εκείνη ότι ο χειμώνας είναι αρκετά ήπιος και τουλάχιστον, για κάποια μικρή χρονική περίοδο της νύχτας και εναλλάξ, θα μπορούσαν οι ποιμένες να φυλούν πραγματικά σκοπιές χωρίς να υπάρχει άμεσο πρόβλημα ψύχους. Όσο δε, για το επιχείρημα που χρησιμοποιούν περί του ότι ο χειμώνας δεν είναι κατάλληλη εποχή για τις απογραφές, θα θέλαμε να πούμε ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι οι περίοδοι της απογραφής πρέπει να επιλέγονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη συμπίπτουν με περιόδους κατά τις οποίες υπάρχουν αυξημένες γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες. Δηλαδή, δεν θα έπρεπε οι πολίτες, ο κόσμος που θα απεγραφόταν, να είναι απασχολημένος με αγροτικές εργασίες ούτως ώστε να μπορεί να μετακινηθεί όπως στη περίπτωσή μας, ο Ιωσήφ με την Παρθένο Μαρία. | Κατ’ αρχήν, οι ποιμένες που ήταν αγραυλούντες φύλαγαν «φυλακάς», δηλαδή σκοπιές, την νύχτα. Δεν λέει το κείμενο ότι παρέμεναν όλη τη νύχτα στο ύπαιθρο. Γνωρίζουμε από τα κλιματολογικά στοιχεία για την περιοχή εκείνη ότι ο χειμώνας είναι αρκετά ήπιος και τουλάχιστον, για κάποια μικρή χρονική περίοδο της νύχτας και εναλλάξ, θα μπορούσαν οι ποιμένες να φυλούν πραγματικά σκοπιές χωρίς να υπάρχει άμεσο πρόβλημα ψύχους. Όσο δε, για το επιχείρημα που χρησιμοποιούν περί του ότι ο χειμώνας δεν είναι κατάλληλη εποχή για τις απογραφές, θα θέλαμε να πούμε ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι οι περίοδοι της απογραφής πρέπει να επιλέγονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη συμπίπτουν με περιόδους κατά τις οποίες υπάρχουν αυξημένες γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες. Δηλαδή, δεν θα έπρεπε οι πολίτες, ο κόσμος που θα απεγραφόταν, να είναι απασχολημένος με αγροτικές εργασίες ούτως ώστε να μπορεί να μετακινηθεί όπως στη περίπτωσή μας, ο Ιωσήφ με την Παρθένο Μαρία. | ||
| − | + | ==Οι "κοσμικότητες" κατά την εορτή των Χριστουγέννων== | |
| − | == Οι "κοσμικότητες" κατά την εορτή των Χριστουγέννων == | ||
όταν κανείς γιορτάζει και όταν χαίρεται για όσα έκανε ο Κύριος για μας, πραγματικά μοιράζεται με τους αδερφούς του ό,τι έχει. Όπως λ.χ. ο Νεεμίας στο Νεεμ. η΄/8, 9: «αύτη είναι αγία εις Κύριον τον Θεόν σας μη πενθείτε μηδέ κλαίετε. Και είπε προς αυτούς· υπάγετε φάγετε παχέα και πίετε γλυκάσματα και αποστείλατε μερίδας προς τους μη έχοντας μηδέν ητοιμασμένον διότι η ημέρα είναι αγία εις τον Κύριον ημών» (απόδ. Βάμβα). Το να μοιραζόμαστε με τους αδερφούς μας ό,τι έχουμε είναι άγιο. Δεν επιμένουμε ούτε στα δώρα που υπάρχουν στη Δύση, ούτε σε κραιπάλες, ούτε σε οινοποσίες. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έλεγε ότι «δεν εορτάζουμε κοσμικώς αλλά υπερκοσμίως». | όταν κανείς γιορτάζει και όταν χαίρεται για όσα έκανε ο Κύριος για μας, πραγματικά μοιράζεται με τους αδερφούς του ό,τι έχει. Όπως λ.χ. ο Νεεμίας στο Νεεμ. η΄/8, 9: «αύτη είναι αγία εις Κύριον τον Θεόν σας μη πενθείτε μηδέ κλαίετε. Και είπε προς αυτούς· υπάγετε φάγετε παχέα και πίετε γλυκάσματα και αποστείλατε μερίδας προς τους μη έχοντας μηδέν ητοιμασμένον διότι η ημέρα είναι αγία εις τον Κύριον ημών» (απόδ. Βάμβα). Το να μοιραζόμαστε με τους αδερφούς μας ό,τι έχουμε είναι άγιο. Δεν επιμένουμε ούτε στα δώρα που υπάρχουν στη Δύση, ούτε σε κραιπάλες, ούτε σε οινοποσίες. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έλεγε ότι «δεν εορτάζουμε κοσμικώς αλλά υπερκοσμίως». | ||
| Γραμμή 84: | Γραμμή 158: | ||
Υπάρχει μια βάση για όλα αυτά αλλά όχι και να φτάσουμε σ’ αυτή την εμπορική διαφήμιση που υπάρχει. Προς Θεού, δεν είναι ούτε μέρος της πίστης μας ούτε μέρος της χριστιανικής μας πορείας. Το τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι δικό του θέμα και ο Θεός θα κρίνει, για όλα αυτά τα ζητήματα. | Υπάρχει μια βάση για όλα αυτά αλλά όχι και να φτάσουμε σ’ αυτή την εμπορική διαφήμιση που υπάρχει. Προς Θεού, δεν είναι ούτε μέρος της πίστης μας ούτε μέρος της χριστιανικής μας πορείας. Το τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι δικό του θέμα και ο Θεός θα κρίνει, για όλα αυτά τα ζητήματα. | ||
| − | == | + | ==Υποσημειώσεις== |
| + | <div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div> | ||
| + | |||
| + | ==Πρόσθετη ανάγνωση== | ||
| + | *[http://el.wikisource.org/wiki/%CE%8C%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CF%89%CE%BD Ο Όρθρος των Χριστουγέννων] | ||
| − | [ | + | [[Κατηγορία:Εορταί]] |
| − | [ | + | [[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Χ]] |
| + | [[en:Nativity]] | ||
| + | [[mk:Рождество Христово]] | ||
| + | [[ro:Crăciun]] | ||
Τελευταία αναθεώρηση της 12:59, 29 Απριλίου 2009
Χριστούγεννα ονομάζεται η σημαντική Δεσποτική εορτή της εναθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού, Ιησού Χριστού, ο οποίος σύμφωνα με το Σύμβολο της Πίστεως της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενσαρκώθηκε "εκ Πνεύματος αγίου και Μαρίας της Παρθένου" και κατήλθε "εκ των ουρανών" "δι' ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν".
Η αρχαία αυτή εορτή, κατά τον 3ο αιώνα ταυτιζόταν με τα Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου), αλλά μετατέθηκε στις 25 Δεκεμβρίου στα μέσα περίπου του 4ου αιώνα "προφανώς στη Ρώμη για να εξισορροπηθή η λαμπρότητα της εθνικής εορτής του Ηλίου (dies invicti Solis)"[1].
Ως ιστορικό γεγονός, η γέννηση του Χριστού τοποθετείται στο 747/6 από κτίσεως Ρώμης ή το 7/6 π.Χ. και συντελέσθηκε κατά την περίοδο της βασιλείας του πρώτου Ρωμαίου αυτοκράτορα, του Οκταβιανού Αυγούστου (27 π.Χ. - 14 μ.Χ.) και της ακμής της Pax Romana (Ρωμαϊκής Ειρήνης)[2].
Περιεχόμενα
- 1 Γεγονότα που σχετίζονται με τη γέννηση του Χριστού στην Καινή Διαθήκη
- 2 Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων
- 3 Το νόημα του εορτασμού των Χριστουγέννων στην Ορθόδοξη Εκκλησία
- 4 Υμνογραφία Χριστουγέννων
- 5 Εσφαλμένες προσπάθειες εντοπισμού της ημερομηνίας γέννησης του Κυρίου
- 6 Οι "κοσμικότητες" κατά την εορτή των Χριστουγέννων
- 7 Υποσημειώσεις
- 8 Πρόσθετη ανάγνωση
Γεγονότα που σχετίζονται με τη γέννηση του Χριστού στην Καινή Διαθήκη
- Ο Λόγος γίνεται σαρξ (Ιωάν. 1:1—18).
- Οι γενεαλογικοί κατάλογοι των προπατόρων του Ιησού (Ματθ. 1:2—17. Λουκ. 3:32—38).
- Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου από τον αρχάγγελο Γαβριήλ (Λουκ. 1:26—38).
- Ο μνήστωρ Ιωσήφ μπροστά στο μυστήριο της θείας σαρκώσεως (Ματθ. 1:18— 25. Λουκ. 2:1—7).
- Η Γέννηση και η προσκύνηση των ποιμένων (Λουκ. 2:8—29).
- Η περιτομή και η Υπαπαντή (Λουκ. 2:21—40).
- Η προσκύνηση των μάγων (Ματθ. 2:1—12).
- Η φυγή στην Αίγυπτο και η επιστροφή στη Ναζαρέτ (Ματθ. 2:13—23).
Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων
Η γέννηση του Ιησού ως ανθρώπου παρουσιάζεται στην Καινή Διαθήκη ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία όλης την ανθρωπότητας[3] και παρόμοια εκφράζονται και οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες.
Αυτή η σημαντική Δεσποτική γιορτή της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού, σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, δεν θα πρέπει να συγχέεται με τα γενέθλια οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου, αφού στα Γενέθλια αυτά[4] εορτάζουμε το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός ότι "εφάνη γαρ Θεός ανθρώποις δια γεννήσεως"[5]. Τα Γενέθλια του Σωτήρα, με την έννοια που δίνει ο Γρηγόριος δηλ. ως Θεοφάνια, είναι γιορτή "αρχαιότατη" που "συνεωρτάζετο μέχρι της Δ' εκατονταετίας, υπό την καθολικωτέραν επίκλησιν Επιφάνεια, την στ' Ιανουαρίου...μετά της μεγάλης...εορτής του Βαπτίσματος...ο συνεορτασμός των δύο αυτών...εορτών εστηρίζετο εις την, ευθύς μετά την ιστόρησιν του Βαπτίσματος του Ιησού παρά του Ιωάννου, ρήσιν του Ευαγγελιστού Λουκά 'και αυτός ην ο Ιησούς ωσεί ετών τριάκοντα αρχόμενος'...Πρώτος ποιείται μνείαν της εορτής Κλήμης ο Αλεξανδρεύς..."[6].
Στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται ότι η ημέρα της γέννησης του Ιησού ήταν ένα εξαιρετικά χαρμόσυνο γεγονός για ανθρώπους και αγγέλους λόγω της γέννησης του Σωτήρα[7]. Η χαρά αυτή, στα ιερά κείμενα εκδηλώνεται με ύμνους[8] και κατά το πρότυπο αυτό εορτάζεται με ιδιαίτερη υμνολογία[9] η Γέννηση του Κυρίου, αφού κάθε θεσμός ή συνήθειά στην Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει και να εξελιχθεί μέσα στον οργανισμό της αν δεν έχει καινοδιαθηκική κατοχύρωση[10].
Κοντά στην χρονική περίοδο που γεννήθηκε ο Χριστός, δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ακριβή προσδιορισμό της ημερομηνίας στην οποία γεννήθηκε ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, ούτε ο χρονικός προσδιορισμός της έναρξης εορτασμού των γενεθλίων του Ιησού μπορεί γίνει με βεβαιότητα. Για μερικούς ερευνητές, τις πρώτες αναφορές περί εορτασμού της γέννησης του Χριστού (στις 6 Ιανουαρίου), τις συναντάμε στα κείμενα του Πάπα Τελεσφόρου (125-136 μ.Χ.)[11], στοιχεία που από άλλους δεν θεωρούνται αυθεντικά, αλλά μεταγενέστερες παρεμβολές[12]. Σε άλλες περιπτώσεις, έναρξη εορτασμού της γέννησης του Χριστού πιθανολογείται γενικά ο δεύτερος[13] ή και ο τρίτος αιώνας[14]. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έγινε για πρώτη φορά στην Αντιόχεια κατά τον 4ο αιώνα από τους Ευσταθιανούς, ένα χριστιανικό κίνημα που είχε άμεση σχέση με την Εκκλησία της Ρώμης[15].
Σύμφωνα με παράδοση του 8ου αιώνα η οποία καταγράφεται στο έργο Περί της Γεννήσεως του Χριστού προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας του αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννη[16], στα αρχεία της Εκκλησίας της Ρώμης φέρεται να υπήρχε έγγραφο του Ιωσήπου το οποίο καταδείκνυε ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την 9η του μηνός Σαπέτ, που αντιστοιχεί στην 25η Δεκεμβρίου[17].
Πέρα όμως από την αρχή της, φαίνεται ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων ως ξεχωριστή εορτή, άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335[18] ή στα μέσα του 4ου αιώνα[19], αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία[20] θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ.[21].
Μία από τις πολλές ερμηνείες για τον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού, αναφέρεται στην επιθυμία του Χριστιανισμού να εξοβελίσει σημαντικές παγανιστικές (μη χριστιανικές) γιορτές που τηρούνταν εκείνον τον καιρό[22].
Aυτά τα γεγονότα "με κανένα τρόπο δεν άλλαξαν τον ουσιώδη χαρακτήρα της Χριστιανικής πίστεως"[23] και πλέον στις γιορτές αυτές ο Ήλιος της Δικαιοσύνης ήταν ο Χριστός της Παλαιάς Διαθήκης[24], το "φως του κόσμου" (Ιωάν. 8:12) και όχι ο θεός Ήλιος των Ρωμαίων, ενώ ο χριστιανικός κόσμος γιόρταζε με δοξολογία ("σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων...δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία" Λουκ. 2:13-14) αυτό το χαρμόσυνο για όλους γεγονός ("ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ" (Λουκ. 2:10).
Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο 376. Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο εκτός της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια.
Το νόημα του εορτασμού των Χριστουγέννων στην Ορθόδοξη Εκκλησία
Η σπουδαιότητα της εορτής των Χριστουγέννων είναι δεδομένη για τους Πατέρες της Εκκλησίας αφού όπως λέει ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι "η πασών των εορτών σεμνότατη καί φρικωδέστατη...Από γαρ ταύτης τα Θεοφάνια και το Πάσχα το Ιερόν και η Ανάληψις και η Πεντηκοστή την αρχήν και την υπόθεσιν έλαβον"[25], δηλ. η γέννηση του Χριστού ήταν η αρχή μιας σειράς σπουδαίων γεγονότων στην πορεία της Θείας Οικονομίας.
Για τους Ορθοδόξους, "η γιορτή των Χριστουγέννων δεν έχει μόνο έντονο θεοκεντρικό χαρακτήρα άλλα και βαθύτατη και ουσιαστική ανθρωπολογική σημασία. Το γεγονός της γέννησης του Ιησού και της σάρκωσης του Λόγου δίνει μια εντελώς νέα διάσταση στην κατανόηση του ανθρώπου και της ιστορίας του. Με το γεγονός της Βηθλεέμ δεν έχουμε ουσιαστικά ύψωση του Θεού αλλά ύψωση και θέωση του ανθρώπου. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να γίνουμε εμείς 'θεοί' κατά χάρη. Ο Θεός στη φάτνη φανερώνεται και γίνεται ως 'εις εξ ημών'. Γι' αυτό η θεολογία της σαρκώσεως είναι ουσιαστικά 'κενωτική' θεολογία. Ο Θεός 'κατέρχεται' στον κόσμο μας, 'κενούται', για να υψωθούμε εμείς και 'πληρωθούμε' από τη 'δόξα' του, όπως ύμνησαν οι Άγγελοι την ιερή εκείνη νύχτα. Στη Βηθλεέμ σαρκώθηκε ο Λόγος και γεννήθηκε ο Άνθρωπος, ο 'πνευματικός' Αδάμ. Η έννοια της θεανδρικότητας τίθεται πλέον ως ουσιαστικό 'στοιχείο' στη νέα χριστιανική ανθρωπολογία. Τα Χριστούγεννα παρουσιάζονται πιο πολύ ως γιορτή του ανθρώπου παρά του Θεού. Είναι η γενέθλια ημέρα του Χριστού αλλά και του καθενός ανθρώπου μέσα στην πίστη"[26].
- Όπως αναφέρει σχετικά ο άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής πρόκειται για ένα μυστήριο:
"Ας παρατηρήσομε με πίστη το μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως και ας δοξάσομε μόνο με απλότητα Εκείνον που ευδόκησε να γίνει αυτό για μας. Γιατί ποιος μπορεί, θαρρώντας σε λογικές αποδείξεις, να πει πώς γίνεται σύλληψη του Θεού Λόγου; Πώς γίνεται σχηματισμός σάρκας χωρίς σπορά; Πώς γίνεται γέννηση χωρίς φθορά της παρθενίας; Πώς είναι μητέρα εκείνη που και μετά τον τοκετό έμεινε παρθένος;...πώς ο Θεός γίνεται άνθρωπος;...Πώς ο ίδιος, και όλος είναι Θεός κατά φύση, και όλος έγινε κατά φύση άνθρωπος, χωρίς ν' απαρνηθεί καθόλου καμία φύση, ούτε τη θεία κατά την οποία είναι Θεός, ούτε τη δική μας κατά την οποία έγινε άνθρωπος; Μόνο η πίστη χωρεί αυτά τα μυστήρια, γιατί αυτή κάνει χειροπιαστά τα πράγματα που υπερβαίνουν το νου και τη λογική."[27].
Υμνογραφία Χριστουγέννων
Η Βυζαντινή υμνογραφία των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται όχι μόνο πλούσια και πανηγυρική αλλά έχει και μεγάλη ποιητική αξία. Οι καταβασίες, τα μεγαλυνάρια, τα στιχηρά ιδιόμελα, τα κοντάκια των ύμνων, οι κανόνες εκφράζουν αισθήματα δέους και θάμβους, κατάνυξης και ευλάβειας. Οι μεγάλοι υμνογράφοι στους ύμνους τους συμπυκνώνουν σε απαράμιλλους στίχους όλη τη θεολογία της Εκκλησίας.
Απολυτίκιο Χριστουγέννων
«Ἡ Γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν
ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ τὸ φῶς τὸ τῆς γνώσεως
ἐν αυτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες
ὑπὸ ἀστέρος ἐδιδάσκοντο
Σὲ προσκυνεῖν τὸν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης
καὶ Σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν
Κύριε δόξα Σοι.»
Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός (8ος αι.) συνέθεσε τον «κανόνα εις την Χριστού γέννησιν»:
«Νύμφης πανάγνου τὸν πανόλβιον τόκον,
ἰδεῖν ὑπὲρ νοῦν ἠξιωμένος χορός,
ἄγραυλος, ἐκλονεῖτο τῷ ξένῳ τρόπῳ
τάξιν μελωδούσάν τε τῶν Ἀσωμάτων,
Ἄνακτα Χριστόν, ἀσπόρως σαρκούμενον»
Ο Μέγιστος των Υμνογράφων Ρωμανός ο Μελωδός συνθέτει στιχηρά προεόρτια και τρία κοντάκια για τα Χριστούγεννα μεταξύ των οποίων το πλέον γνωστό:
«Ἡ Παρθένος σήμερον
τὸν Ὑπερούσιον τίκτει
καὶ ἡ Γῆ τὸ σπήλαιον
τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει
Ἄγγελοι μετὰ ποιμένων δοξολογοῦσι
Μάγοι δὲ μετὰ αστέρος ὁδοιποροῦσι
Δι’ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον
ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.»
Στιχηρά ιδιόμελα για την Γέννηση έχουν γράψει επίσης ο Μοναχός Κυπριανός (σύγχρονος του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού) που φέρεται και ως ο δημιουργός των σύντομων στιχηρών (όπως «Οίκος του Εφραθά, η πόλις η Αγία, των προφητών η δόξα, ευτρέπισον τον οίκον, εν ω το θείον τίκτεται»), ο Ανατόλιος ο Στουδίτης (ίδιας εποχής) στον οποίο αποδίδονται τα απόστιχα της κυριώνυμης ημέρας και το μεθεόρτιο δοξαστικό: «Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού ...», ο Ανδρέας ο Πηρός ή Τυφλός (8ος αι.): «Χριστού τα γενέθλια πιστώς προεορτάσωμεν...», ο Βυζάντιος ή Βύζας : «Φάτνη δε υπεδέχου τον τω λόγω λύσαντα της αλόγου πράξεως ημάς τους γηγενείς ...» κ.ά.
Από τους υμνογράφους της εορτής γνωστοί είναι οι Ιωάννης ο Μοναχός, ο γνωστός Κοσμάς ο Μαϊουμά ο μελωδός: «Χριστός γεννάται δοξάσατε, Χριστόν εξ Ουρανού απαντήσατε ...», ο Ανδρέας Κρήτης, η Κασσία, ποιήτρια του δοξαστικού ιδιόμελου του Εσπερινού «Αυγούστου μοναρχήσαντος επί της γης ...» κ.ά.
Εσφαλμένες προσπάθειες εντοπισμού της ημερομηνίας γέννησης του Κυρίου
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν γιορτάζονται ημερομηνίες. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία κηρύττουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού. Και την μια μέρα τονίζουμε την Γέννησή Του, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι βαπτίστηκε, το γεγονός ότι υπάκουε στον προφήτη του Θεού, την άλλη μέρα τονίζουμε το γεγονός ότι σταυρώθηκε για μας, την άλλη μέρα τονίζουμε ότι αναλήφθηκε. Οποιαδήποτε μέρα του έτους θα μπορούσε να γίνει αυτό το πράγμα, διότι ο στόχος μας δεν είναι να τονίσουμε ημερομηνίες. Είναι να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο του Χριστού, που περιλαμβάνει τα πάντα: την Γέννησή Του, την Βάπτισή Του, την Σάρκωση, την επι γης πρώτη Του Παρουσία, την σταυρική του Θυσία, την Ανάστασή Του.
Είναι λοιπόν εσφαλμένα τα κίνητρα όσων προσπαθούν να προσδιορίσουν την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, είτε για να γιορτάζουν την ημέρα αυτή "ακριβώς", είτε για να αποδείξουν ότι δήθεν η ημερομηνία γιορτής της Εκκλησίας είναι εσφαλμένη.
Η προσπάθεια εντοπισμού με βάση την Εφημερία Αβιά
Μία προσπάθεια εντοπισμού αυτής της ημέρας, με στόχο να "αποδείξει" ότι δήθεν είναι λάθος η ημερομηνία 25 Δεκεμβρίου ως ημερομηνία εορτής των Χριστουγέννων, στηρίζεται στον υπολογισμό της γέννησης του Ιωάννη του Βαπτιστή, που γνωρίζουμε ότι είχε 6 μήνες διαφορά από τον Ιησού Χριστό στην ηλικία. Και η ημερομηνία γέννησης του Ιωάννη, γίνεται προσπάθεια να εντοπισθεί, με βάση την ημερομηνία της σύλληψής του, με δεδομένη την εφημερία του πατέρα του που ήταν Ιερέας.
Η "λογική" αυτού του υπολογισμού
Η Αγία Γραφή μας λέει ότι ο Ιωάννης γεννήθηκε 6 μήνες πριν από τον Κύριο Ιησού (Λουκάς 1/α΄ 24 - 26).
Σ' αυτά τα εδάφια, φαίνεται ότι η Παναγία συνέλαβε τον Ιησού 6 μήνες μετά τη σύλληψη του Ιωάννη από την Ελισάβετ, συνεπώς αυτή ήταν και η διαφορά ηλικίας τους.
Για να υπολογίσουν την ημερομηνία γεννήσεως του Ιωάννη, χρησιμοποιούν το εδάφιο Λουκάς 1/α΄ 23, 24, όπου αναφέρεται ότι η Ελισάβετ έμεινε έγκυος αμέσως ΄΄μετά τις ημέρες της λειτουργίας΄΄ του ιερέα Ζαχαρία στο Ναό, που ήταν πατέρας του Ιωάννη. Αν λοιπόν βρούμε πότε ήταν οι ημέρες λειτουργίας του Ζαχαρία, μπορούμε να βρούμε τη γέννηση του Ιωάννη, και κατ' επέκτασιν τη γέννηση του Ιησού Χριστού.
Από το Λουκάς 1/α΄ 5, πληροφορούμαστε ότι ο Ζαχαρίας ιεράτευε κατά την ΄΄εφημερία Αβιά΄΄. Αυτή ήταν μία από τις 24 εφημερίες που είχαν οι Ισραηλίτες για τους ιερείς τους.
Τα ονόματα και η σειρά των 24 εφημεριών, φαίνονται στο Α΄ Χρονικών 24/κδ΄ 7 - 18. Εκεί, στο εδάφιο 10, φαίνεται ότι η εφημερία του Αβιά ήταν η 8η. Έτσι, διαιρώντας τους 12 μήνες του χρόνου με το 24, βγαίνουν 15 ημέρες για κάθε εφημερία. Η εφημερία του Αβιά λοιπόν, είναι το 8ο δεκαπενθήμερο της κάθε χρονιάς.
Από πότε όμως θα πρέπει να αρχίσουμε να μετράμε; Το Εβραϊκό έτος, δεν άρχιζε τον Ιανουάριο. Αυτό το βλέπουμε στην Έξοδο 12/ιβ΄ 1,2, που λέει για το μήνα Νισσάν ή Αβίβ της Εξόδου του Ισραήλ από την Αίγυπτο: ΄΄Ο μην ούτος θέλει είσθαι εις εσάς αρχή μηνών. Πρώτος των μηνών...΄΄ Έτσι λοιπόν, για να βρουν την εφημερία Αβιά, λογαριάζουν 8 δεκαπενθήμερα, αρχίζοντας από τα μέσα Μαρτίου, στα οποία αντιστοιχεί η αρχή του μηνός Νισσάν ή Αβίβ.
΄Εχουμε λοιπόν: 15 Μαρτίου + 8 δεκαπενθήμερα = 15 Ιουλίου: Τέλος εφημερίας Αβιά, και αρχή εγκυμοσύνης της Ελισάβετ.
15 Ιουλίου + 6 μήνες = 15 Ιανουαρίου: Εγκυμοσύνη της Παναγίας.
15 Ιανουαρίου + 9 μήνες = 15 Οκτωβρίου περίπου η γέννηση του Ιησού.
Tα λάθη τού παραπάνω υπολογισμού
1ο σφάλμα: Ο υπολογισμός αυτός, στηρίζεται στη σειρά των εφημεριών, τότε που πρωτοξεκίνησαν να λειτουργούν. Όταν όμως η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε το 587 π.Χ., οι εφημερίες έπαψαν, και οι εφημέριοι σκορπίστηκαν.
Όταν λοιπόν επέστρεψαν από την αιχμαλωσία στη Βαβυλώνα, και ξανάρχισαν να λειτουργούν, η σειρά ήταν πλέον διαφορετική! Μπορούμε να τη διαβάσουμε στην Αγία Γραφή, στο Νεεμία 12/ιβ΄ 1 - 7.
Τότε επέστρεψαν μόνο 4 από τις 24 εφημερίες. Εκεί παρατηρούμε ότι η εφημερία του Αβιά, δεν είναι πλέον 8η, αλλά 12η! Έτσι, θα πρέπει να προσθέσουμε στον παραπάνω υπολογισμό, ακόμα 4 δεκαπενθήμερα, και έτσι η γέννηση του Ιησού Χριστού, γίνεται:
15 Οκτωβρίου + 60 ημέρες = 15 Δεκεμβρίου περίπου η γέννηση του Χριστού!
Σκεφτείτε, πως αυτή η ημερομηνία, είναι εξαιρετικά κοντινή στις 25 Δεκεμβρίου, και θα ήταν εύκολο να εξηγηθούν αυτές οι 10 ημέρες, ώστε να υποστηρίξουμε ότι πράγματι ο Κύριος Ιησούς γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου.
Επειδή όμως θέλουμε να είμαστε συνεπείς και σοβαροί με τα πιστεύω μας, δεν θα επιχειρήσουμε κάτι τέτοιο. Στην πραγματικότητα υπάρχουν περισσότερα σφάλματα στον υπολογισμό τους.
2ο σφάλμα: Στην πραγματικότητα, καμία σοβαρή μελέτη επί του θέματος, δεν λέει ότι η κάθε εφημερία ιεράτευε επί δεκαπέντε ημέρες. Η εφημερία ήταν μόνο για μία εβδομάδα, από Σάββατο σε Σάββατο, και αυτό γινόταν δύο φορές το χρόνο. (Φλάβιος Ιώσηπος: ΄΄Αρχαιότητες΄΄, βιβλίο 7ο, 14: 7).
3ο σφάλμα: Αν και οι εφημερίες προχωρούν κατ' έτος, οι Ισραηλίτες κάθε 3 χρόνια είχαν έναν εμβόλιμο μήνα. Εφ' όσον λοιπόν σε αυτό το μήνα θα υπηρετούσαν κάποιες εφημερίες, το νέο έτος θα αρχίσει με κάποια άλλη απ' ότι τα προηγούμενα.
Με τα παραπάνω, θέλουμε να πούμε ότι τουλάχιστον προς το παρόν, δεν είναι δυνατόν να προσδιορίσουμε την ημερομηνία γέννησης του Κυρίου, και κατά συνέπεια το επιχείρημα της εφημερίας Αβιά είναι άτοπο.
Η καταλληλότητα του χρόνου απογραφής
Σε μια προσπάθεια να προσβάλλουν την 25η Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας γέννησης του Χριστού, πολλοί χρησιμοποιούν και μια άλλη είδους συλλογιστική. Λένε ότι δεν μπορεί, –δήθεν–, να είναι η 25η Δεκεμβρίου η ημέρα Γεννήσεως του Χριστού διότι κατ’ εκείνον τον καιρό έγινε η απογραφή. Και δεν θα μπορούσε να βγει διάταγμα περί απογραφής καιρό χειμώνος, διότι δεν θα μπορούσαν –δήθεν– να μετακινηθούν οι άνθρωποι. Ή ότι αναφέρει το ευαγγελικό ανάγνωσμα ότι υπήρχαν ποιμένες αγραυλούντες. Σ’ αυτά τα δυο περιστασιακά, θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα εξής με λίγα λόγια.
Κατ’ αρχήν, οι ποιμένες που ήταν αγραυλούντες φύλαγαν «φυλακάς», δηλαδή σκοπιές, την νύχτα. Δεν λέει το κείμενο ότι παρέμεναν όλη τη νύχτα στο ύπαιθρο. Γνωρίζουμε από τα κλιματολογικά στοιχεία για την περιοχή εκείνη ότι ο χειμώνας είναι αρκετά ήπιος και τουλάχιστον, για κάποια μικρή χρονική περίοδο της νύχτας και εναλλάξ, θα μπορούσαν οι ποιμένες να φυλούν πραγματικά σκοπιές χωρίς να υπάρχει άμεσο πρόβλημα ψύχους. Όσο δε, για το επιχείρημα που χρησιμοποιούν περί του ότι ο χειμώνας δεν είναι κατάλληλη εποχή για τις απογραφές, θα θέλαμε να πούμε ότι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Διότι οι περίοδοι της απογραφής πρέπει να επιλέγονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη συμπίπτουν με περιόδους κατά τις οποίες υπάρχουν αυξημένες γεωργικές ή κτηνοτροφικές εργασίες. Δηλαδή, δεν θα έπρεπε οι πολίτες, ο κόσμος που θα απεγραφόταν, να είναι απασχολημένος με αγροτικές εργασίες ούτως ώστε να μπορεί να μετακινηθεί όπως στη περίπτωσή μας, ο Ιωσήφ με την Παρθένο Μαρία.
Οι "κοσμικότητες" κατά την εορτή των Χριστουγέννων
όταν κανείς γιορτάζει και όταν χαίρεται για όσα έκανε ο Κύριος για μας, πραγματικά μοιράζεται με τους αδερφούς του ό,τι έχει. Όπως λ.χ. ο Νεεμίας στο Νεεμ. η΄/8, 9: «αύτη είναι αγία εις Κύριον τον Θεόν σας μη πενθείτε μηδέ κλαίετε. Και είπε προς αυτούς· υπάγετε φάγετε παχέα και πίετε γλυκάσματα και αποστείλατε μερίδας προς τους μη έχοντας μηδέν ητοιμασμένον διότι η ημέρα είναι αγία εις τον Κύριον ημών» (απόδ. Βάμβα). Το να μοιραζόμαστε με τους αδερφούς μας ό,τι έχουμε είναι άγιο. Δεν επιμένουμε ούτε στα δώρα που υπάρχουν στη Δύση, ούτε σε κραιπάλες, ούτε σε οινοποσίες. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος έλεγε ότι «δεν εορτάζουμε κοσμικώς αλλά υπερκοσμίως».
Όσον αφορά τις ιστορίες σχετικά με τον Άγιο Βασίλειο: κατ’ αρχήν την πρώτη Ιανουαρίου, τιμούμε την περιτομή του Κυρίου μας. Βεβαίως, τιμούμε και την μνήμη του Αγίου Βασιλείου. Ο Άγιος Βασίλειος ήταν ένας άνθρωπος που έκανε πάρα πολλά για τον κόσμο, πνευματικώς και υλικώς. Στη Δύση υπάρχει ο Άγιος Νικόλαος, ο λεγόμενος Santa Claus, ένας άνθρωπος πολύ πλούσιος που τα μοίρασε όλα στους ανθρώπους που είχαν ανάγκες. Και μάλιστα κατά το αγιογραφικό «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου» (Ματθ. ς΄/6, 3), πολλές φορές νύχτα πήγαινε μεταμφιεσμένος, για να μη τον γνωρίσουν. Μάλιστα ήταν πολύ χαρακτηριστική η περίπτωση όπου πέταξε τρία τσουβάλια χρυσάφι σε έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν σε φοβερή ανάγκη, είχε πολλά χρέη και ήταν έτοιμος, κυριολεκτικά, να πουλήσει τις τρεις θυγατέρες του.
Υπάρχει μια βάση για όλα αυτά αλλά όχι και να φτάσουμε σ’ αυτή την εμπορική διαφήμιση που υπάρχει. Προς Θεού, δεν είναι ούτε μέρος της πίστης μας ούτε μέρος της χριστιανικής μας πορείας. Το τι κάνει ο υπόλοιπος κόσμος είναι δικό του θέμα και ο Θεός θα κρίνει, για όλα αυτά τα ζητήματα.
Υποσημειώσεις
- ↑ Φειδάς Ιω. Βλάσιος, Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία, τόμ. Α', 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 917.
- ↑ Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 425
- ↑ Ματθ. 1:18-23. Λουκ.2:1-7. Φιλιπ. 2:6–7.
- ↑ Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός αναφέρεται στα "Γενέθλια του Σωτήρος" και σχολιάζει: "Τα δε νυν Θεοφάνια, η πανήγυρις͵ είτουν Γενέθλια· λέγεται γάρ αμφότερα, δύο κειμένων προσηγοριών ενί πράγματι. Εφάνη γάρ Θεός ανθρώποις διά γεννήσεως· τό μέν ών, καί αεί ών εκ τού αεί όντος, υπέρ αιτίαν καί λόγον (ουδέ γάρ ήν τού Λόγου λόγος ανώτερος)· τό δέ, δι΄ ημάς γενόμενος ύστερον, ίν΄ ο τό είναι δούς, καί τό εύ είναι χαρίσηται· μάλλον δέ, ρεύσαντας ημάς από τού εύ είναι διά κακίαν, πρός αυτό πάλιν επαναγάγη διά σαρκώσεως. Όνομα δέ, τώ φανήναι μέν, "Θεοφάνια"· τώ δέ γεννάσθαι, "Γενέθλια". Τούτό εστιν ημίν η πανήγυρις, τούτο εορτάζομεν σήμερον, επιδημίαν Θεού πρός ανθρώπους [...] Τοιγαρούν εορτάζωμεν, μή πανηγυρικώς, αλλά θεϊκώς· μή κοσμικώς, αλλ΄ υπερκοσμίως". (Γρηγορίου Ναζιανζηνού, Λόγος ΛΗ')
- ↑ PG 36, 313
- ↑ "Χριστούγεννα", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 12, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1968, στ. 351
- ↑ "ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ, ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ" (Λουκ. 2: 10-11), "αυτός γαρ σώσει τον λαόν αυτού από των αμαρτιών αυτών" (Ματθ. 1:21)
- ↑ "καί εξαίφνης εγένετο σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων τόν Θεόν καί λεγόντων· δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία." (Λουκ. 2:13-14)
- ↑ Απολυτίκιο Θείας Λειτουργίας των Χριστουγέννων "Σήμερον τής σωτηρίας ημών τό Κεφάλαιον, καί τού απ' αιώνος Μυστηρίου η φανέρωσις, ο Υιός τού Θεού, Υιός τής Παρθένου γίνεται, καί Γαβριήλ τήν χάριν ευαγγελίζεται, Διό σύν αυτώ τή Θεοτόκω βοήσωμεν, Χαίρε Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σού".
- ↑ Ι. Παναγιωτόπουλος, Συνείσακτοι, Αθήνα 2000, σελ. 33.
- ↑
- "In fact, the early church did not celebrate the birth of Christ at all until 125, when Telesphorus, the second bishop of Rome, declared that church services should be held to memorialize "the Nativity of our Lord and Savior"...Eventually, the most common date for celebrating Christ's birth was January 6th" (Ace Collins, Stories Behind the Great Traditions of Christmas, Zondervan, 2003, 12-13)
- "Το ουσιαστικό πρόβλημα ανέκυψε όταν ο πάπας Τελεσφόρος (125-136 μ.Χ.), για πρώτη φορά γύρω στο 135 μ.Χ., αποφάσισε να μνημονεύσει το ιδιαίτερο γεγονός της έλευσης του Θεανθρώπου στον κόσμο, θεσπίζοντας τη γιορτή των Χριστουγέννων, επί βασιλείας τού αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.Χ.)." (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ, Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)
- ↑ :"According to the later spurious "decretals" it would appear that Telesphorus, as Bishop of Rome, established many festivals about 130 AC, settling Lent and Ember days, as well as Christmas." (J. G. R. Forlong, Encyclopedia of Religions Or Faiths of Man, Kessinger Publishing, 2003, c1906, 459)
- ↑
- "The church in Rome chose that day to celebrate His birth in the second or third century in order to obscure a thoroughly pagan holiday that was traditionally celebrated on that day. Earlier the Eastern Orthodox church chose to honor Christ’s birth on January 6, Epiphany." (J.I. Packer et al., Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible, Thomas Nelson, 1997, 40)
- "Άλλοι πάλι ερευνητές διατυπώνουν την άποψη ότι τα πρώτα ίχνη της γιορτής των Χριστουγέννων ανεφάνησαν όταν αυτοκράτορας ήταν ο Λούκιος Κόμμοδος (180-192 μ.Χ.)" (Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ, Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 533)
- ↑
- "Epiphany (Gk. επιφάνεια, ‘manifestation’; later τα επιφάνια is used of the feast). Feast of the Church on 6 Jan. It originated in the E., where it was celebrated in honour of the Baptism of Christ (sometimes also in connection with the Nativity) from the 3rd cent. onwards." (F. L. Cross and Elizabeth A. Livingstone, The Oxford Dictionary of the Christian Church, Oxford University Press, 2005, 557)
- ↑ Το Βήμα, 24 Δεκεμβρίου 2005, σ. A20, «Τα μυστήρια των Χριστουγέννων».
- ↑ PG 96, 1441C-1444A.
- ↑ "Χριστούγεννα", ΘΗΕ, τόμ. 12 (1968), στ. 351. Πρβλ. και Δημητρίου Θ. Κόκκορη, Ορθοδοξία & Κακοδοξία, τ. Γ', Αθήνα 1993, σελ. 159-160: "Είναι γνωστό από το Οδοιπορικό της Αιθερίας, ότι ο επίσκοπος Ιεροσολύμων ετέλη την μεν εορτή της γεννήσεως στα Ιεροσόλυμα, την δε της βαπτίσεως στον Ιορδάνη. Επειδή ήτο αδύνατο την αυτή ημέρα, λόγω αποστάσεων να ευρίσκεται και στα δύο, παρεκάλεσε δι' επιστολής τον πάπα Ρώμης Ιούλιο, να ερευνήση τα αρπαγέντα υπό του Τίτου αρχεία των Ιεροσολύμων μήπως ανεύρη τι. Κατά την έρευνα ανευρέθη χρονογράφημα του Εβραίου ιστορικού Ιωσήπου στο οποίο ανεφέρετο ότι ο Χριστός εγεννήθη την 9η του Εβραϊκού μηνός Σαπέτ, η οποία αντιστοιχεί με την 25η Δεκεμβρίου. Έτσι από το 335 μ.Χ. ήρχισε νά εορτάζεται η ημέρα αυτή ως γενέθλιος του Χρίστου".
- ↑ Γράφει ο Β. Στεφανίδης: «Η εκκλησιαστική εορτή των Χριστουγέννων της 25ης Δεκεμβρίου εισήχθη περί το 335 εν Ρώμη. Εις την εισαγωγήν τής εορτής πιθανώς συνετέλεσεν η κατά την αυτήν ημέραν μεγάλη εθνική εορτή του ηλίου (dies solis invictis). Εκ της Ρώμης η εορτή των Χριστουγέννων μετεδόθη εις την επίλοιπον Δύσιν και εις την Ανατολήν». (Β. Στεφανίδη, Εκκλησιαστική Ιστορία, εκδ. Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 313).
- ↑ "Χριστούγεννα", ΘΗΕ, τόμ. 12 (1968), στ. 351.
- ↑ Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία, Τόμος Α', Αθήνα, 2000, έκδ. 4η, σελ. 474: "O πάπυρος Rainer 542 παραδίδει τρεις αρχαίους ύμνους, οι οποίοι ανήκουν μάλλον στον Γ' αιώνα, αφού ο πάπυρος είναι των άρχων του Δ'. [...] Πιθανόν να πρόκειται για ύμνο στα Χριστούγεννα: "Ο γεννηθείς εν Βηθλεέμ / και ανατραφείς εν Ναζαρέτ / και οικήσας εν τη Γαλιλαία...Ποιμένες αγραυλούντες / εθαύμασαν ουν / γονυπεσόντες έλεγον..."
- ↑
- Β. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Παπαδημητρίου, 1959, σελ. 778: "376 (περίπου) καθιερούται και εν Ανατολή ο εορτασμός των Χριστουγέννων κατά την 25ην Δεκεμβρίου."
- Στράτος Θεοδοσίου-Μάνος Δανέζης, Στα ίχνη του ΙΧΘΥΣ, Δίαυλος, Αθήνα, 2000, σελ. 537:"[...] η συμβατική ημερομηνία γέννησης του Ιησού, πρέπει να καθιερώθηκε στην Ανατολή γύρω στο 376 μ.Χ. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισαρεία της Καππαδοκίας το συγκεκριμένο αυτό έτος."
- ↑
- "Η εκκλησία της Ρώμης επέλεξε εκείνη την ημέρα για να γιορτάσει τη γέννησή του (σ.σ. Χριστού) το δεύτερο ή τρίτο αιώνα προκειμένου να εξαφανίσει εντελώς τις παραδοσιακά εορταζόμενες ειδωλολατρικές γιορτές εκείνης της περιόδου" (J.I. Packer et al., Nelson's Illustrated Manners and Customs of the Bible, Nashville: Thomas Nelson, 1995, 40)
- "Όπως σημειώθηκε νωρίτερα, η δημοφιλέστερη και ευρέως κρατούσα άποψη σχετικά με την ημερομηνία των Χριστουγέννων είναι ότι οι πρώτοι Χριστιανοί, εκχριστιάνισαν σκόπιμα την ειδωλολατρική γιορτή του ήλιου" (Robert Webber, The Services of the Christian Year, Nashville: Star Song Pub. Group, 1994, 159).
- ↑ Ward McAfee, Τα πέντε μεγάλα ζωντανά θρησκεύματα, (Μτφρ: Σάββας Αγουρίδης), Άρτος Ζωής, 2001, 3η έκδ. σελ. 192
- ↑ Με βάση το θεωρούμενο ως προφητικό για το πρόσωπο του Χριστού χωρίο του Μαλ. 3:20: "ανατελεί υμίν τοίς φοβουμένοις το όνομά μου ήλιος δικαιοσύνης" (βλ. και Ζαχ. 6:12 "ανατολή όνομα αυτώ" όπως και Ψαλμ. 18:6 "εν τω ηλίω έθετο το σκήνωμα αυτού"). Σε πατερικές ερμηνείες βλέπουμε το συσχετισμό αυτό: "Χριστός Κύριος ο της αναστάσεως ήλιος" (Κλήμ. Αλεξ. Προτρεπτικός, 9.84), "Ο Κύριος υμών ο ήλιος της Δικαιοσύνης εστίν" (Ωριγ. "Υπόμνημα και Ομιλίαι εις τους Ψαλμούς", 12.1241), "ήλιος Δικαιοσύνης και ανατολή εν ταις Γραφαίς ωνόμασται ο Χριστός" (Ιωάν. Δαμασκ. Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, 8.5) κ.ά.
- ↑ PG 48,752.
- ↑ Πατρώνος Π. Γεώργιος, Η Ιστορική Πορεία του Ιησού, Δόμος, Αθήνα 1991, σελ. 135.
- ↑ Άγιος Μάξιμος Ομολογητής, Κεφάλαια διάφορα περί θεολογίας, οικονομίας, αρετής και κακίας, Γ' εκατοντάς, 13 (στο Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών (μτφρ. Αντώνιος Γ. Γαλίτης), τόμ. 2ος, εκδ. Δ', εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 150).
