Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Ιεροσύνη"
(→Οι βαθμοί) |
μ (→Ιστορία) |
||
| Γραμμή 12: | Γραμμή 12: | ||
===Ιστορία=== | ===Ιστορία=== | ||
| − | Μέσα από την [[Καινή Διαθήκη|Καινοδιαθηκική]] γραμματεία είναι εμφανές πως ο λαός του Θεού πλέον καλείται ''"έθνος άγιον, βασίλειον ιεράτευμα"''<ref>Α΄ Πέτρου 2, 9</ref> καθώς και ''"ιερείς του Θεού και του Χριστού"''<ref>Αποκάλυψη Κ΄, 6</ref>. Ταυτόχρονα όμως παρατηρείται πως οι [[Απόστολοι]] δια επιθέσεως των χειρών τους | + | Μέσα από την [[Καινή Διαθήκη|Καινοδιαθηκική]] γραμματεία είναι εμφανές πως ο λαός του Θεού πλέον καλείται ''"έθνος άγιον, βασίλειον ιεράτευμα"''<ref>Α΄ Πέτρου 2, 9</ref> καθώς και ''"ιερείς του Θεού και του Χριστού"''<ref>Αποκάλυψη Κ΄, 6</ref>. Ταυτόχρονα όμως παρατηρείται πως οι [[Απόστολοι]] δια επιθέσεως των χειρών τους τελικά τελούσαν το μυστήριο της χειροτονίας, δημιουργώντας ένα ιερατικό σώμα προς διακονία και επιτέλεση των μυστηρίων. Είναι χαρακτηριστικό πως στις [[Πράξεις των Αποστόλων]] περιέχονται οι ονομασίες όλων των βαθμίδων της ιεροσύνης, δηλαδή του διακόνου, του πρεσβυτέρου και του επισκόπου, με τους δύο όμως τελευταίους να συγχέονται και να μη διαχωρίζονται, αφού ακόμα δεν είχε λάβει η έννοια επίσκοπος τη σημερινή έννοια. Έτσι παρατηρείται εξ αρχής, όταν οι Απόστολοι ήταν εν ζωή, πως υπήρχε ένα σώμα ακολούθων, διακρινόμενο σε δύο τάξεις, αυτό του πρεσβυτέρου-επισκόπου καθώς και του διακόνου. Το επισκοπικό αξίωμα, με οικουμενικές όμως διαστάσεις, το τελούσαν οι Απόστολοι, με αποτέλεσμα ο θεσμός του επισκόπου να διακριθεί, από την εποχή που άρχισαν να εκλείπουν οι Απόστολοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι ήδη επί εποχής του [[Ιγνάτιος ο Θεοφόρος|Ιγνατίου του Θεοφόρου]], είχε συντελεστεί αυτή η μετάβαση<ref>Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν. 290</ref>. |
| + | |||
| + | Ο όρος ιερέας (secredos) πρέπει να αναφερθεί πως για πρώτη φορά αναφέρεται από τον Τερτυλλιανό<ref>Epist. 58 M. L. 3, 1005</ref>, δανειζόμενος από τον οικείο ειδωλολατρικό χώρο<ref>Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δογματική Γ΄, σελίδα 289</ref>. Στην ανατολή ο όρος ιερέας διδόταν μόνο στον επίσκοπο κατά τους πρώτους αιώνες, αλλά μετά τον τέταρτο επικράτησε για όλες τις βαθμίδες, με αποτέλεσμα ο επίσκοπος να αποκαλείται αρχιερέας<ref>Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν.</ref>. | ||
===Οι βαθμοί=== | ===Οι βαθμοί=== | ||
Αναθεώρηση της 12:52, 18 Φεβρουαρίου 2009
Η ιερωσύνη είναι το μυστήριο της εκκλησίας και συνάμα "η εξουσιαστική χαρισματική δύναμη που συντρίβει τις αλλοτριωτικές δυνάμεις της φθοράς και ανακαινίζει τον άνθρωπο"[1]. Η ισχύ της και η δύναμή της πηγάζει από την ιερωσύνη του Ιησού Χριστού και λειτουργεί ως εγκέφαλος ή συντονιστικό κέντρο όλων των άλλων λειτουργιών του εκκλησιαστικού σώματος, αφού στην εκκλησία δε νοείται καμία ενδιάμεση μεσιτική δύναμη ανάμεσα στο σώμα και το δημιουργό[2][3]. Δηλαδή αποτελεί ουσιαστικά το χάρισμα το κυβέρνησης που δίνει ο Χριστός στα μέλη της εκκλησίας. Η ιεροσύνη διαχωρίζεται στη γενική και ειδική ιεροσύνη και αποτελεί χαρισματική εξουσία η οποία ενεργοποιείται μέσα στο σώμα της εκκλησίας[4].
Περιεχόμενα
Θεολογία
Γενική ιεροσύνη
Το σώμα της εκκλησίας κατευθύνεται και συντονίζεται από μία κεντρική και χαρισματική εξουσία. Η κεντρική αυτή εξουσία είναι το μυστήριο της ιεροσύνης[5]. Αυτή η χαρισματική εξουσία δε νοείται όμως ως μεσιτική εξουσία, όπως αυτή ήταν κατά την Παλαιά Διαθήκη[6], αφού πηγή του εξουσιαστικού αυτού σώματος είναι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Στη βάση λοιπόν του μυστηρίου αυτού "είναι το μυστήριο της θυσίας και της ανάστασης της φθαρτής φύσης των λογικών πλασμάτων και ολόκληρης της κτίσης"[7]. Η εξουσιαστική αυτή δύναμη είναι η κινητήριος δύναμη του εκκλησιαστικού σώματος η οποία θέτει σε κίνηση όλα τα υπόλοιπα μυστήρια, που είναι απαραίτητα για την αναγέννηση και προκοπή του όλου σώματος. Εξού και με την ιεροσύνη του Χριστού "μετέχουν τα μέλη του σώματος σε όλα τα αγαθά της θείας δόξας, στην αλήθεια και την αγαθότητα. Γι αυτό ακριβώς η ιερωσύνη δεν είναι μεσιτική λειτουργία, αλλά εγκέφαλος και συντονιστικό κέντρο των άλλων λειτουργιών"[8]. Έτσι τελικά αποβαίνει το χάρισμα της κυβέρνησης του εκκλησιαστικού σώματος, χωρίς όμως αυτό να μπορεί ποτέ να νοηθεί κατά τα σχολαστικά πρότυπα ως ιερατική κάστα ή ως κληρονομική εξουσία[9]. Γι αυτό και όλα τα μέλη της εκκλησίας κατ αρχήν μετέχουν σε αυτή την εξουσία και τη δύναμη του Χριστού, ως βασίλειον ιεράτευμα[10]. Έτσι αντιλαμβανόμαστε πλέον πως σκοπός της χαρισματικής εξουσίας αυτής είναι η ενοποίηση των μελών με το Θεό, η οποία συγκροτείται σε ένα διακλαδιζόμενο σώμα, το οποίο περιέχει την ειδική ιεροσύνη, που αποτελεί ειδική κλίση και χάρισμα.
Ειδική ιεροσύνη
Η ειδική ιεροσύνη των τριών βαθμών του διακόνου, του πρεσβυτέρου και του επισκόπου είναι η χαρισματική λειτουργία που κάνει δυνατή την αύξηση του σώματος της εκκλησίας[11]. Η λειτουργία τους όμως δε νοείται κυριαρχικά ή μεσιτικά, αφού τόσο το χάρισμα αυτό νοείται μέσα στο σώμα της εκκλησίας, όσο και λειτουργεί ως χαρισματικός καρπός του σώματος[12]. Εξ αυτού του λόγου άλλωστε δε νοούνται μυστήρια δίχως την παρουσία του λαού. Πρόκειται ουσιαστικά "για μια μετοχή του λαού στην ιερωσύνη του Χριστού, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν έχει το ειδικό χάρισμα της ιερωσύνης, το οποίο είναι αναντικατάστατο μέσα στη λειτουργική ποικιλία των χαρισμάτων"[13]. Η ορθόδοξη εκκλησία θα λέγαμε ότι με αυτή τη θεώρηση διασώζει τον αληθινό, αταξικό και μη ειδωλολατρικό χαρακτήρα της ιερωσύνης. Στην Ρωμαιοκαθολική εκκλησία το ιερατείο αυτονομείται, με αποτέλεσμα ο λαός να χάνει τη σπουδαιότητά του, ενώ στον προτεσταντισμό παραμένει ο γενικός ρόλος της ιεροσύνης, απορρίπτοντας το ρόλο της ειδικής.
Οι βαθμοί της ιεροσύνης
Ιστορία
Μέσα από την Καινοδιαθηκική γραμματεία είναι εμφανές πως ο λαός του Θεού πλέον καλείται "έθνος άγιον, βασίλειον ιεράτευμα"[14] καθώς και "ιερείς του Θεού και του Χριστού"[15]. Ταυτόχρονα όμως παρατηρείται πως οι Απόστολοι δια επιθέσεως των χειρών τους τελικά τελούσαν το μυστήριο της χειροτονίας, δημιουργώντας ένα ιερατικό σώμα προς διακονία και επιτέλεση των μυστηρίων. Είναι χαρακτηριστικό πως στις Πράξεις των Αποστόλων περιέχονται οι ονομασίες όλων των βαθμίδων της ιεροσύνης, δηλαδή του διακόνου, του πρεσβυτέρου και του επισκόπου, με τους δύο όμως τελευταίους να συγχέονται και να μη διαχωρίζονται, αφού ακόμα δεν είχε λάβει η έννοια επίσκοπος τη σημερινή έννοια. Έτσι παρατηρείται εξ αρχής, όταν οι Απόστολοι ήταν εν ζωή, πως υπήρχε ένα σώμα ακολούθων, διακρινόμενο σε δύο τάξεις, αυτό του πρεσβυτέρου-επισκόπου καθώς και του διακόνου. Το επισκοπικό αξίωμα, με οικουμενικές όμως διαστάσεις, το τελούσαν οι Απόστολοι, με αποτέλεσμα ο θεσμός του επισκόπου να διακριθεί, από την εποχή που άρχισαν να εκλείπουν οι Απόστολοι. Χαρακτηριστικό είναι ότι ήδη επί εποχής του Ιγνατίου του Θεοφόρου, είχε συντελεστεί αυτή η μετάβαση[16].
Ο όρος ιερέας (secredos) πρέπει να αναφερθεί πως για πρώτη φορά αναφέρεται από τον Τερτυλλιανό[17], δανειζόμενος από τον οικείο ειδωλολατρικό χώρο[18]. Στην ανατολή ο όρος ιερέας διδόταν μόνο στον επίσκοπο κατά τους πρώτους αιώνες, αλλά μετά τον τέταρτο επικράτησε για όλες τις βαθμίδες, με αποτέλεσμα ο επίσκοπος να αποκαλείται αρχιερέας[19].
Οι βαθμοί
Στο σημερινό εκκλησιαστικό σύστημα οι βαθμοί της ιεροσύνης είναι τρεις. Ο βαθμός του διακόνου, του πρεσβυτέρου και του επισκόπου. Η εκκλησία όμως από νωρίς δημιούργησε και θεσμούς κατωτέρου κλήρου "δια χειροθεσίας απλής έξω του βήματος ευλογούμενος και μη κοινωνών του μυστηρίου της ιερωσύνης"[20]. Στον κατώτερο κλήρο ανήκαν τα αξιώματα του υποδιακόνου, αναγνώστου, ψάλτη, ωδού, κηροφόρου, δεσποτάτου ή πυλωρού. Στη δυτική εκκλησία επιπρόσθετα υπήρχαν και θεσμοί του εξορκιστή και του ακολούθου[21]. Στη σημερινή πράξη της εκκλησίας ισχύουν ακόμα οι θεσμοί του υποδιακόνου, του αναγνώστου και του ψάλτη.
Τις εξουσίες κάθε βαθμού ρητώς και σαφώς αναφέρουν οι Αποστολικές Διαταγές. Σύμφωνα με το κείμενο ο διάκονος απαγορεύεται να να τελεί το μυστήριο του βαπτίσματος ή να δίδει ευλογία ή να χειροτονεί. Ο επίσκοπος χειροτονεί, χειροθετεί, ευλογεί, δύναται να καθαιρέσει κληρικό, πλην επισκόπου. Ο πρεσβύτερος τέλος χειροθετεί, αλλά δεν μπορεί να χειροτονήσει, δεν δύναται να καθαιρέσει ή να αφορίζει.
Οι γυναίκες
Υποσημειώσεις
- ↑ Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελίδα 490
- ↑ Α΄ Τιμόθεος 2, 5: «Εις γαρ Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Χριστός Ιησούς»
- ↑ Εβραίους 8, 6. 9, 15: «και δια τούτο διαθήκης καινής μεσίτης εστίν (ο Χριστός)...»
- ↑ Νικόλαος Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 491
- ↑ Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, 489
- ↑ Εβραίους 7, 1-28
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 490
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 490
- ↑ Σε άλλα ιερατικά συστήματα
- ↑ Α΄ Πέτρου 2, 5 και 9
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., 491
- ↑ ενθ.αν.
- ↑ Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., 492
- ↑ Α΄ Πέτρου 2, 9
- ↑ Αποκάλυψη Κ΄, 6
- ↑ Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν. 290
- ↑ Epist. 58 M. L. 3, 1005
- ↑ Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δογματική Γ΄, σελίδα 289
- ↑ Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν.
- ↑ Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 291
- ↑ Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 291
Βιβλιογραφία
- Νικόλαος Ματσούκας, "Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.
- Παναγιώτης Τρεμπέλας, "Δογματική", Τόμος Γ΄, Σωτήρ, Αθήνα 2003.
- Κάλλιστος Ware, "Η Ορθόδοξη Εκκλησία", Ακρίτας, Νέα Σμύρνη 2007.
- Ανδρέας Θεοδώρου, "Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά", Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006.
Μυστήρια της Εκκλησίας | | Θεία Ευχαριστία | Βάπτισμα | Χρίσμα | Ευχέλαιο | Γάμος | Ιεροσύνη | Μυστήριο της Μετανοίας | (Μνήμη νεκρών) | (Μοναχική κουρά)
