Πολύκαρπος Σμύρνης

Ο Άγιος πολύκαρπος

Ο Άγιος Πολύκαρπος ή Πολύκαρπος Σμύρνης, είναι Άγιος και μάρτυρας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αποτελεί μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες που ανέδειξε η πρωτοχριστιανική Εκκλησία καθώς υπήρξε επίσκοπος στην πόλη της Σμύρνης, αλλά και γιατί μαζί με τον Ιγνάτιο Αντιοχείας αποτέλεσαν τον ισχυρό πυρήνα έκφρασης της αποστολικής παραδόσεως της εποχής. Οι πληροφορίες για τη ζωή του και του δράση του Πολύκαρπου είναι περιορισμένες και κυρίως προέρχονται από επιστολές και το μαθητή και συνεχιστή του έργου του, Ειρηναίο Λουγδούνου.

Ο βίος του

Το πότε και που ακριβώς γεννήθηκε ο Άγιος Πολύκαρπος δεν είναι γνωστό. Γνωρίζουμε όμως πως διέμεινε, υπηρέτησε και συνδέθηκε στενά με τη πολή της Σμύρνης. Ο ίδιος καταστάθηκε μεταξύ των Αποστολικών Πατέρων, διότι γνώρισε τους Αποστόλους, μαθήτευσε δίπλα στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο, ενώ φέρεται να χειροτονήθηκε επίσκοπος από τον ίδιο, σύμφωνα με τον Τερτυλλιανό, κάτι που όμως δε φαίνεται να είναι ακριβές λόγω των χρονολογικών δεδομένων. Το έργο που διετέλεσε ήταν πραγματικά πολύ σπουδαίο, διότι σε μία εποχή «που η εκκλησία γνώρισε στους κόλπους της πλήθος διδασκάλων, οι οποίοι εξέφραζαν αμφίβολη και όχι πάντως γνήσια αποστολική παράδοση...υπήρξε ο κατεξοχήν φορέας της γνήσιας αποστολικής παραδόσεως». Το έργο του υπήρξε πολυποίκιλο, αλλά η σημαντικότητά του έγκειται στον ευρύ αντιαιρετικό του αγώνα. Χαρακτηριστικά ο Ειρηναίος εξάροντας το έργο του Πολυκάρπου, μας αναφέρει μεγάλη επιστροφή πιστών από τις αιρέσεις των Γνωστικών, του Μαρκίωνος και του Βαλεντίνου. Ο ίδιος συνδέθηκε έντονα με την έτερη μεγάλη προσωπικότητα της Εκκλησίας της Μικράς Ασίας, τον Ιγνάτιο Αντιοχείας, από τον οποίο γνωρίζουμε πως δέχθηκε και προσωπική επιστολή. Η σημαντικότητα της παρουσίας του στην Εκκλησία αλλά και η αποστολικότητα του φρονήματος του Πολύκαρπου διαφάνηκε και από την ειρηνευτική αποστολή στην οποία εξέλαβε μέρος, ώστε να επιλύση το ολοένα διογκούμενο πρόβλημα για την εποχή, της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα.

Η επιτυχία του έργου του Πολυκάρπου δεν πέρασε απαρατήρητη, προκαλώντας τελικα τη μήνη των αντιπάλων του. Η αφορμή του μαρτυρίου δόθηκε από ενέργειες ομάδας Φρυγών ζηλωτών, οι οποίοι παρεκίνησαν ομάδα χριστιανών ώστε να προσέλθουν στον ανθύπατο και να δηλώσουν άνευ λόγου την ιδιότητά τους, κάτι που με βάση του νόμους της εποχής θα διωκόταν με θάνατο. Οι χριστιανοί αυτοί εξετελέσθησαν, αλλά ταυτοχρόνως το πλήθος της περιοχής ζήτησε και τη εξέρευση και θανάτωση του Πολύκαρπου. Μετά από αναζήτηση των διωκτικών αρχών, τελικά ανευρέθη ο Πολύκαρπος στο κτήμα του προσευχόμενος και οδηγήθηκε ενώπιον του ανθυπάτου και εν συνεχεία στο στάδιο της Σμύρνης, όπου μαρτυρικώς και δια πυρός, μαρτύρησε. Ο Πολύκαρπος βρισκόταν σε μεγάλη ηλικία, αλλά η πλήρης εξακρίβωση της ηλικίας του δε δύναται να επιβεβαιωθεί καθώς η αναφορά στο «Μαρτύριον Πολυκάρπου», οτι υπηρέτησε την εκκλησία για 86 έτη, δεν είναι γνωστό με ποιό σημείο αναφοράς τοποθετείται, δηλαδή αν αυτά τα έτη είναι τα έτη από τη γέννησή του ή τη βάπτισή του.

Κατά το μαρτυρολόγιο, το συμβάν έλαβε χώρα στις 23 Φεβρουαρίου, ημέρα Σάββατο, επί υπατίας Στατίου Κοδράτου. Η παράδοση τοποθετεί το θάνατό του στο έτος 155/156, αλλά μετά πρόσφατες αναθεωρήσεις πιθανότερα έτη θεωρούνται τα 167/168, ενώ έχει προταθεί και το έτος 177. Η μνήμη του τελείται από την ορθόδοξη εκκλησία στις 23 Φεβρουαρίου, ενώ στην Δύση στις 26 Ιανουαρίου.

Δείτε επίσης

• Αποστολικοί Πατέρες
• Επιστολή προς Φιλιππησίους Αγίου Πολυκάρπου Σμύρνης

Βιβλιογραφία

• Στυλιανός Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, Αθήνα 2000.
• Παναγιώτη Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005