Ο Τιμόθεος καταγόταν από τα Λύστρα της Λυκαονίας, από [[Έλληνας|Έλληνα]] πατέρα και [[Ιουδαία|Ιουδαία]] μητέρα που μεταστράφηκε στον [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμό]]<ref>[[s:Πράξεις των Αποστόλων#16|''Πράξ. 16,1]]''</ref>. Η μητέρα του λεγόταν [[''Ευνίκη]] '' και η γιαγιά του [[''Λωίδα]]''<ref>Στο αρχαίο κείμενο ''Λώις''. [[s:Προς Τιμόθεον Β'#1|'Β' Τιμ. 1,5]]''.</ref> ονόματα ελληνικά<ref>πρβλ. ''"Ευνίκη ροδόπυχης"'' (''Ησίοδ. Θεογ. 256'')</ref> που μαρτυρούν ότι στα μέρη εκείνα είχαν υπάρξει επιμειξίες μεταξύ Ιουδαίων και Ελλήνων. Η Ευνίκη φαίνεται ότι κατέβαλλε αξιέπαινη προσπάθεια για τη θεοπρεπή ανατροφή του γιου της αφού ο Τιμόθεος "από τη βρεφική του ηλικία γνώριζε τη [[Γραφή]]"<ref>[[s:Προς Τιμόθεον Β'#3|'Β' Τιμ. 3,15]], ''[[ΜΠΚ]]''</ref>, δηλαδή τα κείμενα της μετέπειτα [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] (είτε στα εβραϊκά, είτε στα ελληνικά από τη [[Μετάφραση των Εβδομήκοντα]].<ref>O Παύλος αναφέρεται αρκετές φορές Σύμφωνα με το τον Κωνσταντίνο Οικονόμου του εξ Οικονόμων: ''"Γραφή"'' ή ''"Γέγραπται"'' σε παραθέσεις που υπάρχουν αυτούσιες στη μετάφραση ο θείος Παύλος ουδόλως διέκρινε την εβραϊκήν από της των Ο'γραφής, όχι όμως εν η ο Τιμόθεος από βρέφους ετράφη και στο εβραϊκό Μασοριτικό κείμενο, π.χ.: επαιδεύθη"''Ρωμ. 4:3'' (Γεν. 15:6), ''Γαλ. 4:27'' (Ησ. 54:1), ''Ρωμ. 14:11'' (Ησ. 45:23) κ.ά. (Gerald F. Hawthorne et al., ''Dictionary of Paul and His Letters'', InterVarsity Press 1993, σελ. 630). πρβλ. και Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, ''Περί των Ο' Ερμηνευτών της Παλαιάς θείας Γραφής'', τόμ. 4ος, Αθήνησιν 1849, σελ. 301: ''"ο θείος Παύλος ουδόλως διέκρινε την εβραϊκήν από της των Ο' γραφής, εν η ο Τιμόθεος από βρέφους ετράφη και επαιδεύθη"'').</ref>).

Ο Τιμόθεος, άνθρωπος μάλλον ασθενικός<ref>[[s:Προς Τιμόθεον Α'#5|''Α' Τιμ. 5, 23'']].</ref>, γνωστός για την ευσέβεια και τον ζήλο του<ref>[[s:Πράξεις των Αποστόλων#16|''Πράξ. 16,2]]''.</ref> μεταστράφηκε στο [[χριστιανισμός|χριστιανισμό]] μάλλον κατά την πρώτη διέλευση του Παύλου από τη Λυκαονία, όταν ο Τιμόθεος υπήρξε μάρτυρας των κόπων και των διωγμών που εκείνος υπέστη<ref>[[s:Προς Τιμόθεον Β'#3|'Β' Τιμ. 3, 10]] '' κ.ε.</ref>. Έγινε συνοδός του Αποστόλου Παύλου εξ αφορμής [[Προφητεία|προφητικής]] αποκαλύψεως<ref>[[s:Προς Τιμόθεον Α'#1|'A' Τιμ. 1,18]] '' (πρβλ. Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Υπόμνημα εις τας Επιστολάς της Κ. Διαθήκης'', τόμ. Β', 4η έκδ., 'Ο Σωτήρ', Αθήνα 1993, σελ. 340).</ref> το [[50]]<ref>Adam Clarke, ''Clarke's Commentary: First Timothy'', 1 Ti 1:1</ref> ή [[51]]<ref>William Hendriksen and Simon J. Kistemaker, vol. 4, ''New Testament Commentary - Exposition of the Pastoral Epistles'', Baker Book House, 1953-2001, σελ. 157</ref> μ.Χ., σε νεαρή ηλικία<ref>[[s:Προς Τιμόθεον Α'#4|''Α' Τιμ. 4, 12'']].</ref> , από 18<ref>Adam Clarke, στο ίδιο</ref> έως 27<ref>William Hendriksen, ό.π.</ref> ετών. Για να μη σκανδαλίσει ο Παύλος τους εξ Ιουδαίων ζηλωτές χριστιανούς που ήξεραν ότι ο πατέρας του Τιμόθεου ήταν εθνικός, του ζήτησε να δεχθεί την [[περιτομή]]<ref>[[s:Πράξεις των Αποστόλων#16|''Πράξ. 16, 3]]''.</ref>.

Στη διάρκεια της δεύτερης περιοδείας του Απ. Παύλου, ο Τιμόθεος έμεινε στην [[Βέροια]]<ref>[[s:Πράξεις των Αποστόλων#17|''Πράξ. 17,14]]''.</ref> και στη συνέχεια ήλθε στην [[Αθήνα]]. Από εκεί μετέβη πάλι στην [[Θεσσαλονίκη]], προσκομίζοντας την ''Α' Θεσ.'' επιστολή<ref>''Α' Θεσ. 3,2 '' κ.ε.</ref> και τελικά συνάντησε τον Παύλο στην Κόρινθο με ευχάριστα νέα από τους Θεσσαλονικείς. Από την Κόρινθο μετέφερε με τον Παύλο την ''λογεία'' (χρηματική συνεισφορά) για τις ανάγκες των πιστών της Ιερουσαλήμ<ref>''Πράξ. 20, 4''.</ref>. Κατά την τρίτη περιοδεία, τον έστειλε ο Παύλος από την Έφεσο στην [[Μακεδονία]] και την Κόρινθο<ref>''Πράξ. 19, 22''. ''Α' Κορ. 4,17''. ''16, 10</ref>.

Μετά το μαρτύριο του Παύλου, από τη Ρώμη όπου είχε κληθεί<ref>Β' Τιμ. 1, 4. 4, 9,21</ref>, επέστρεψε στην Έφεσο και παρέμεινε εκεί. Σύμφωνα με την παράδοση, μαρτύρησε ο ίδιος επί Δομιτιανού<ref>Δομιτιανός, Τίτος Φλάβιος (Titus Flavius Domitianus), Ρωμαίος αυτοκράτορας στο διάστημα 81-96 μ.Χ.</ref> ή [[Νέρων|Νέρωνα]]<ref>Νέρων (Claudius Caesar Drusus Germanicus Nero), Άντιον 37–Ρώμη 68 μ.Χ.. Ρωμαίος αυτοκράτορας, ανέβηκε στον θρόνο το 54 μ.Χ..</ref> <ref>πρβλ. λημμ. ''"Τιμόθεος"'', εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ'', τόμ. 30, Αθήνα 2004</ref>''"τυπτόμενος με ρόπαλα από τον ειδωλολατρικό όχλο"'' <ref>λήμμ. ''"Τιμόθεος"'' (#1), εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 57, εκδ. Δίας, Αθήνα 2004</ref>, επειδή σε κάποια γιορτή της ''Εφέσιας [[Άρτεμις|Aρτέμιδας]]'', ''"Καταγώγιον ονομαζομένην"''<ref>Νικόδημος Αγιορείτης, ''Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού'', τόμ. Α', Αθήνησι 1868, σελ. 401</ref> κατέκρινε τα όργια των εορταστών.

Η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] τιμά τη μνήμη του εορτάζεται στις [[22]] Ιανουαρίου.