OrthodoxWiki:Τρίβια

Τρίβια Σε αυτό τον τομέα του Orthodoxwiki, σκοπό έχουμε να παραθέτουμε με μορφή μικρών πληροφοριών γνώσεις περί της ορθόδοξης εκκλησίας και θεολογίας. Κατά βάση παραθέτουμε μικρά κειμενάκια με ζητήματα που είτε δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό, είτε αποτελούν πλάνες σε βάρος της ορθόδοξης θεολογίας. Προσθέστε λοιπόν άφοβα τις γνώσεις σας, για την πληρέστερη ενημέρωση των μελών της κοινότητας.

Εκκλησιαστική Ιστορία

• ...Ο Πάπας Λέοντας ο III, όταν εκλήθη να επικυρώσει το filioque, αρνήθηκε, ενώ ανάρτησε και δύο αργυρές πλάκες στα ελληνικά και τα λατινικά, με το σύμβολο της Νίκαιας-Κωνσταντινούπολης, δίχως το filioque;
  (Θεοδώρου Ανδρέας, Η Ουσία της Ορθοδοξίας, 2η έκδ. βελτιωμένη, εκδ. Παρουσία, Αθήνα 1998, σελ. 296)

• ...πολλές γυναικείες μορφές πλαισιώνουν το ιεραποστολικό έργο του Απ. Παύλου ως συνεργάτιδες στις οποίες ο Απόστολος αναθέτει υπεύθυνες αποστολές ή απευθύνει προτροπές ή αποστέλλει χαιρετισμούς; Στο τελευταίο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους επιστολής, μνημονεύονται 8 γυναίκες ως παραλήπτριες χαιρετισμών, 7 από τις οποίες συνδέονται με το κήρυγμα του Ευαγγελίου.
  (Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Βιβλικές Μελέτες Δ΄ (Βιβλική Βιβλιοθήκη #40), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 229)

• ...ένας από τους πιθανούς λόγους για την αρχική εισαγωγή της αίρεσης του Φιλιόκβε στη Δύση, ήταν η ανάγκη να προστατευθεί η θεότητα και ισότητα του Υιού προς τον Πατέρα, καθώς, αν λεχθεί ότι το Πνεύμα εκπορεύεται αιώνια από Πατέρα και Υιό, τότε ο Υιός δεν θα μπορούσε να είναι κατώτερος από τον Πατέρα όπως πίστευαν οι οπαδοί του Αρείου αλλά ίσος με Εκείνον;
  (Meyendorff John-Παπαδάκης Αριστείδης, Η Χριστιανική ανατολή και η άνοδος του Παπισμού, Η εκκλησία απο το 1071 ως το 1453, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2003, σελ. 345)

Κανονικό Δίκαιο

• ...μία Οικουμενική Σύνοδος καθορίζει υπό την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος την δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας στη βάση της Αγίας Γραφής και της Αποστολικής παραδόσεως και τη διατυπώνει σε σύμβολα ή όρους ή και κανόνες;
  (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, Κανονικόν Δίκαιον, έκδ. 3η επηυξημένη, Γρηγόρης, Αθήνα 2002, σελ. 180)

• ...Σχίσμα λέγεται η οργανωμένη άρνηση υποταγής στην κανονική τάξη και αρχή της Εκκλησίας και ο αποχωρισμός μιας μερίδας από αυτή με την ίδρυση ιδιαίτερης θρησκευτικής κοινότητας;
  (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, Κανονικόν Δίκαιον, έκδ. 3η επηυξημένη, Γρηγόρης, Αθήνα 2002, σελ. 244)

• ...η Εκκλησία έχει το αλάθητο μόνο όταν αποφαίνεται ως σύνολο, επειδή μόνο ως σύνολο είναι σώμα Χριστού με κεφαλή τον ίδιο τον Χριστό, ο οποίος ως Θεός είναι αλάθητος;
  (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, Κανονικόν Δίκαιον, έκδ. 3η επηυξημένη, Γρηγόρης, Αθήνα 2002, σελ. 14)

• ...δεν είμαστε βέβαιοι για το οπωσδήποτε αλάθητο κανόνων, που θεσπίσθηκαν από κάποια τοπική Συνοδό ή μεμονωμένο Πατέρα της Εκκλησίας και δεν επικυρώθηκαν από Οικουμενική Συνοδό, δηλ. από την Εκκλησία ως σύνολο; Μαρτυρία για το γεγονός αυτό αποτελεί το γεγονός ότι ο ιστ΄ κανόνας της Πενθέκτης Οικουμ. Συνόδου διορθώνει τον ιε΄ κανόνα της τοπικής συνόδου της Νεοκαισαρείας, ο οποίος ερμηνεύει εσφαλμένως τις Πράξεις των Αποστόλων.
  (Μπούμης Ι. Παναγιώτης, Οι Θείοι Κανόνες «Ενάντια στη Θρησκεία», Γρηγόρης, Αθήνα 2007, σελ. 64)

Θεολογία

• ...o ιερέας είναι ο επί κεφαλής της ιεράς συνάξεως στην Εκκλησία; Κανένα Ιερό Μυστήριο δεν γίνεται στην εκκλησία χωρίς τον ιερέα και χωρίς αυτόν καμιά συγκέντρωση στο ναό δεν αποτελεί την «εκκλησιαστική σύναξη» αλλά αποτελεί μια απλή συγκέντρωση.
  (Κορακίδης Σ. Αλεξάνδρος, Η Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας, Αθήνα 2005, σελ. 24)

• ...η αγιογραφία αποτυπώνει μέσα στους ναούς σκηνές και πρόσωπα της Αγίας Γραφής για να τα βλέπουν οι πιστοί στο χώρο της λατρείας τους, ιδιαίτερα όσοι δεν μπορούν να διαβάσουν, και να αποτελούν τον διδακτικό τους περίγυρο;
  (Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Βιβλικές Μελέτες Γ΄ (Βιβλική Βιβλιοθήκη #28), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2004, σελ. 215)

• ...ο Χριστιανισμός είναι θρησκεία λειτουργική; Η Εκκλησία είναι πάνω απ' όλα λατρεύουσα κοινότητα. Η λατρεία έρχεται πρώτη και ακολουθεί η διδασκαλία. Για το λόγο αυτό είναι εύλογη η μετάφραση από τους Ανατολικούς του όρου «Ορθοδοξία» ως «ορθή λατρεία» και όχι, όπως συχνά γίνεται στη Δύση, «ορθή γνώμη».
  (Φλορόφσκυ Γεώργιος, Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας, 2η έκδ., Άρτος Ζωής, Αθήνα 1989, σελ. 159)

Αγία Γραφή

• ...σύμφωνα με την περί «Δύο πηγών» θεωρία, οι ευαγγελιστές Ματθαίος και Λουκάς έλαβαν το υλικό που έχουν κοινό στα ευαγγέλιά τους από κοινή πηγή, την οποία χρησιμοποίησαν και οι δύο; Η πηγή αυτή είναι ανώνυμη και γι αυτό στην έρευνα ονομάσθηκε από το αρχικό γράμμα της γερμανικής λέξεως Quelle (Q) που σημαίνει «πηγή».
  (Βούλγαρης Σπ. Χρήστος, Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, τόμ. Α΄, Αθήνα 2005, σελ. 106)

• ...σώζονται περίπου 5.700 χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης; Αξίζει να σημειωθεί ότι το πιο διαδεδομένο ανάγνωσμα των ελληνιστικών χρόνων, η Ιλιάδα του Ομήρου, παραδίδεται σε 650 χειρόγραφα ενώ η Οδύσσεια σε 80.
  (Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 47)

• ...σύμφωνα με τους περισσότερους ερμηνευτές η συγγραφή των καινοδιαθηκικών έργων τοποθετείται στον 1ο αιώνα μ.Χ.; Κατά αρχαιότητα, η σειρά τους είναι η εξής: α. Επιστολές του απ. Παύλου (περ. 50-60 μ.Χ.), β. Κατά Μάρκον (περ. 70 μ.Χ.), γ. Κατά Ματθαίον (περ. 80 μ.Χ.), δ. Κατά Λουκάν-Πράξεις (περ. 80-90 μ.Χ.), ε. Αποκάλυψη, Κατά Ιωάννη-Καθολικές Επιστολές Ιωάννη (περ. 90-100 μ.Χ.).
  (Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 30-31)

• ...η απουσία αυτογράφων από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης, δεν εμποδίζει την επιστήμη από το να μελετά την ακεραιότητα και αυθεντικότητα του κειμένου; Αυτόγραφα υπάρχουν στον κόσμο μόνο μετά το 12° αι. μ.Χ.. Όλα τα υπόλοιπα κείμενα της αρχαίας φιλολογίας σώζονται σε αντίγραφα. Για την πιστότητα του παραδεδομένου κειμένου της Κ.Δ. βεβαιωνόμαστε όσο περισσότερο τα αντίγραφα που διαθέτουμε εγγίζουν το χρονικό σημείο της συγγραφής του πρωτοτύπου.
  (Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 46)

• ...αρχαιότερος όλων των χειρογράφων της Βίβλου είναι ο πάπυρος Ρ52, ο οποίος περιέχει αποσπάσματα από το Ιω. 18:31-33. 37; Ένεκα του τρόπου της γραφής, η συγγραφή του τοποθετήθηκε περί το 120 μ.Χ. Σήμερα βρίσκεται στη βιβλιοθήκη John Rylands στο Manchester της Αγγλίας.
  (Παναγόπουλος Ιωάννης, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 33)

Η γλώσσα της Καινής Διαθήκης

• ...όπως σημείωνε ο Π. Χατζηδάκης (Περί της ενότητος της ελληνικής γλώσσης, Επιστημονική Επετηρίς Πανεπιστημίου Αθηνών 5 1908-9, 47-151, 141), από τις 4.900 λέξεις της Κ.Δ., 2.280 χρησιμοποιούνται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο από τους σύγχρονους Ελληνες, 2.200 σχεδόν με τον ίδιο τρόπο, και 400 λέξεις (δηλαδή το 10%) είναι ακατανόητες, επειδή είτε ήταν ξενικές λέξεις, είτε αναφέρονταν σε πράγματα και καταστάσεις άσχετες με την σημερινή πραγματικότητα, είτε επειδή είχαν επίσης και τότε περιπέσει σε σχετική αχρηστία; Σύμφωνα με άλλους ερευνητές η Κ.Δ. χρησιμοποιεί 5.439 Λέξεις και συνολικά εμπεριέχει 137.328.
  (Δεσπότης Σ. Σωτήριος, Ο Κώδικας των Ευαγγελίων, Άθως, Αθήνα 2007, σελ. 92-93)

• ...ύστερα από την ανακάλυψη και μελέτη αρχαίων παπύρων και επιγραφών της ελληνιστικής εποχής (πρώτα από τον Α. Deissmann) έχει πλέον σήμερα γίνει συνείδηση, ότι η γλώσσα της Κ.Δ. είναι δημώδης και λαϊκή; Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι σε μιά εποχή έντονου αττικισμού και προσπάθειας απομίμησης αρχαίων προτύπων, οι συγγραφείς της Κ.Δ. έγραψαν όχι στην αρχαΐζουσα γλώσσα των φιλολόγων και φιλοσόφων αλλά στη γλώσσα που μιλούσε και μπορούσε να καταλάβει ο λαός, με άλλα λόγια στη 'δημοτική' της εποχής.
  (Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Εισαγωγή Στην Καινή Διαθήκη, 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 122-123)

• ...το κύριο σώμα της Συνοπτικής παραδόσεως, δηλ. τα λόγια του Κυρίου και οι διηγήσεις για τα έργα του, κυκλοφορούσαν στην αρχική μορφή τους στην αραμαϊκή, την συριακή δηλ. διάλεκτο της Παλαιστίνης, και επομένως ενωρίς μεταφράσθηκαν στην ελληνική; Σήμερα πάντως θεωρείται βέβαιο, ότι κανένα από τα Ευαγγέλια δεν είναι μετάφραση από κάποιο αραμαϊκό πρωτότυπο. Επίσης, οι συγγραφείς της ΚΔ, αν και ήσαν σχεδόν όλοι Ιουδαίοι, όμως συνέγραψαν τα έργα τους μόνο στην ελληνική γλώσσα.
  (Παναγόπουλος Ιωάννης, Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Ακρίτας, Αθήνα 1994, σελ. 42)

• ...στα χρόνια του Ιησού, σ' όλη την αυτοκρατορία επικρατούσε η ελληνική και ότι αυτήν μιλούσαν και στην Παλαιστίνη παράλληλα με την αραμαϊκή, ιδίως οι ελληνιστές Ιουδαίοι; Έτσι, είναι δυνατό ορισμένες διδασκαλίες του Ιησού ή συζητήσεις (όπως π.χ. η συζήτηση με τον Πιλάτο ή με την Συροφοινίκισσα) να έγιναν στην ελληνική. Το ότι η επιγραφή επάνω στο σταυρό διατυπώθηκε στα εβραϊκά, λατινικά και ελληνικά (βλ. Ιω 19,20) είναι ενδεικτικό της γλωσσικής πραγματικότητας στην περιοχή.
  (Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Εισαγωγή Στην Καινή Διαθήκη, 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 121)

Άγιοι

• ...ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ίδρυσε, σύμφωνα με απολύτως αξιόπιστες πηγές, 10 Ελληνικά Σχολεία και περίπου 200 για κοινά γράμματα;
  (Γιανναράς Χρήστος, Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, Δόμος, Αθήνα 2003, σελ. 175)

• ...Ομολογητές ονομάζονται οι πιστοί εκείνοι που συνελήφθησαν, βασανίσθηκαν και ομολόγησαν την πίστη τους, αλλά εξαιτίας διαφόρων λόγων δεν υπέστησαν θάνατο; Οι Ομολογητές εφάρμοσαν πιστά τα λόγια του Χριστού: «πας όστις ομολογήσει εν εμοί έμπροσθεν των ανθρώπων, ομολογήσω καγώ εν αυτώ έμπροσθεν του Πατρός μου του εν ουρανοίς» (Ματθ. 10, 32).
  (Παπαδόπουλος Αντώνιος, Αγιολογία, τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 114)

Χριστιανισμός και Φιλοσοφία

• ...η Ορθόδοξη Εκκλησία, σύμφωνα με το δογματικού περιεχομένου κείμενο που είναι γνωστό ως Συνοδικόν της Ορθοδοξίας και τη διδασκαλία των Πατέρων, απορρίπτει κάθε αλλοίωση της ορθόδοξης πίστης η οποία μπορεί να προέλθει από την αποδοχή του θρησκευτικού περιεχομένου της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας ως αληθούς ("ως αληθέσι πιστεύουσι"); Ταυτόχρονα, με το ίδιο κείμενο, αποδέχεται σαφώς τη χρήση της φιλοσοφίας και τη μελέτη της ως μέρος της παιδείας των χριστιανών ("δια παίδευσιν") ή ως επιστημονική γνώση.
  (Μεταλληνός Δ. Γεώργιος, Παγανιστικός Ελληνισμός ή Ελληνορθοδοξία;, 3η έκδ., Αρμός, 2003, σελ. 113-120)

• ...οι Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας χρησιμοποίησαν επί μέρους θέματα και την ορολογία της ελληνικής φιλοσοφίας ώστε να εκφράσουν μια εξ ολοκλήρου καινούργια εμπειρία, μεταβάλλοντας ταυτόχρονα την ουσία των θεμάτων αυτών, και μεταμορφώνοντας την ελληνική σκέψη; Γι' αυτό τον λόγο ο χριστιανισμός έγινε αντιληπτός σαν κάτι ξένο και το χριστιανικό ευαγγέλιο ήταν "μωρία" για το περιβάλλον εκείνο (Α΄ Κορ. 1,23).
  (Μπέγζος Μάριος, Διόνυσος και Διονύσιος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 18-19)

• ...οι απόψεις που εκφράζονται από τους προτεστάντες, ότι η μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα αποτελεί επιστροφή στην χριστιανική αυθεντικότητα η οποία είχε δήθεν αλλοιωθεί από την φιλοσοφία, προέρχονται από τον Γερμανό προτεστάντη ιστορικό Άντολφ φον Χάρνακ (1851-1930); Στην πραγματικότητα, οι Πατέρες σχετικοποίησαν κάθε φιλοσοφική αυθεντία με τον εκλεκτισμό τους, και προτάσσοντας απέναντι σε κάθε στοχασμό, το βίωμα της εκκλησιαστικής ζωής και τις εμπειρίες της αποκάλυψης του Θεού, χρησιμοποίησαν στην έκφρασή τους μεθοδολογία από τη φιλοσοφία και την ελληνική γλώσσα ως όργανο επικοινωνίας.
  (Μπέγζος Μάριος, Διόνυσος και Διονύσιος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 19.122-123.127)

• ...o φιλόσοφος μπορεί να διανοείται και να στοχάζεται ανεξάρτητα προς τη σκέψη των προγενεστέρων του, χωρίς να δεσμεύεται από τις απαντήσεις των άλλων φιλοσόφων, ενώ οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν εργάζονται ποτέ ερήμην του πνευματικού πλούτου της Εκκλησίας; Ενώ ο φιλόσοφος μπορεί να κατασκευάζει μια εντελώς νέα οικοδομή, ο Πατήρ συνεχίζει την ανύψωση της οικοδομής που ήδη υπάρχει. Για το σκοπό αυτό, οι Πατέρες της Εκκλησίας, γνωρίζοντας το θύραθεν πνευματικό κλίμα, το χρησιμοποιούν αριστοτεχνικά για να εκφράσουν την αλήθεια τους.
  (Παπαδόπουλος Γ. Στυλιανός, Πατρολογία, τόμ. Α΄, έκδ. 4η, Αθήνα 2000, σελ. 60.61.63)

• ...η στήριξη ερευνητών σε επιμέρους φιλολογικές και γλωσσικές συγκρίσεις, δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις για δήθεν πλατωνικούς και πλατωνίζοντες πατέρες; Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Διονυσίου Αρεοπαγίτη ο οποίος καθορίζοντας την άρρηκτη ενότητα σώματος καί ψυχής, διδάσκει τον αγιασμό του σώματος, την ύπαρξη του όλου ανθρώπου και την ολική σωτηρία (Περί της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, PG 3,565 BC), πράγματα ανήκουστα για πλατωνικούς ή νεοπλατωνικούς φιλοσόφους.
  (Ματσούκας Α. Νίκος, Οικουμενική Θεολογία (ΦΘΒ #55), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 200-201)