Μετάφραση των Εβδομήκοντα

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Με το όνομα Μετάφραση των Εβδομήκοντα ή Μετάφραση των Ο΄ ονομάζεται η πρώτη σωζόμενη ελληνική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης (3ος π.Χ. αι.), διότι κατά τον θρύλο[1], τα βιβλία που την αποτελούν μεταφράσθηκαν είτε εν μέρει, είτε στο σύνολο, από 72 (ΟΒ') ελληνιστές ιουδαίους ερμηνευτές (το Ο' αποτελεί στρογγυλοποίηση του αριθμού ΟΒ')[2].

Αποτελεί την "αρχαιότερη και σπουδαιότερη από όλες τις μεταφράσεις του πρωτοτύπου εβραϊκού κειμένου της Π. Διαθήκης"[3] που επίσης ονομάζεται και Αλεξανδρινή μετάφραση από τον τόπο της πραγματοποίησής της. Η διεθνώς γνωστή ονομασία της είναι Septuaginta ή LXX (από την αριθμητική ένδειξη 70, στα λατινικά).

Περιεχόμενο

Η Μετάφραση των Ο΄ περιλαμβάνει συνολικά 49 βιβλία, δηλ. τα 39 βιβλία που περιέχει η Εβραϊκή Παλαιά Διαθήκη (στη μετάφραση των Ο΄ όμως, τα βιβλία έχουν την αρίθμηση του Αλεξανδρινού Κανόνα) και τα εξής 10 επιπλέον, τα επονομαζόμενα Δευτεροκανονικά:

Επίσης περιλαμβάνονται επτά δευτεροκανονικά τεμάχια[4] της Εσθήρ και τέσσερα του Δανιήλ. Τα πρόσθετα βιβλία και τεμάχια αυτά ονομάζονται και Αναγινωσκόμενα και στην αρχαία Εκκλησία "επικράτει η γνώμη ότι είναι ισόκυρα προς τα περιεχόμενα εν τη Εβραϊκή Βίβλω" ενώ οι Διαμαρτυρόμενοι τα θεωρούν συνήθως ως απόκρυφα[5].

Η αξία της Μεταφράσεως των εβδομήκοντα για τους Ορθοδόξους

Η Μετάφραση των Ο΄ απετέλεσε και αποτελεί την επίσημη και αυθεντική Βίβλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας[6] και η αναμφισβήτητη θεολογική σπουδαιότητα της επιβεβαιώνεται πολλαπλά, μέσα από λειτουργική και εκκλησιαστική πράξη, από τον 1ο αιώνα μέχρι και σήμερα[7][8]:

  • Τη Μετάφραση των Ο΄ χρησιμοποίησε ο θεμελιωτής της χριστιανικής πίστεως, Ιησούς Χριστός και οι μαθητές του, καθαγιάζοντας την με αυτό τον τρόπο.
  • Τη Μετάφραση των Ο΄ παρέδωσαν στις Εκκλησίες που ίδρυσαν, οι Απόστολοι.
  • Με τη βοήθεια της Μετάφρασης των Ο΄ επέστρεψαν από την ειδωλολατρία τα έθνη.
  • Από τη Μετάφραση των Ο΄ προήλθαν οι μεταφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στις ανατολικές Εκκλησίες.
  • Η Μετάφραση των Ο΄ έχει χρησιμοποιηθεί κατά τη θεία λατρεία, σε όλους τους αιώνες από την ίδρυση της Εκκλησίας.
  • Η Μετάφραση των Ο΄ επηρέασε τη θεολογική σκέψη, τη λειτουργική ζωή, την υμνογραφία και την αγιογραφία της Εκκλησίας, η οποία τη χρησιμοποίησε στο ομιλητικό, κατηχητικό και παιδαγωγικό έργο της[9].
  • Τη Μετάφραση των Ο΄ χρησιμοποίησαν στα συγγράμματά τους και αυτήν ερμήνευσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας.

Επιπλέον, σημαντική είναι η διαπίστωση ότι, η "επικρατούσα επιστημονική άποψη" δέχεται πως η "πλειονότητα των παραθέσεων της Παλαιάς Διαθήκης στην Καινή προέρχονται από τη Μετάφραση των Ο΄", με "τρόπο ώστε να μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι...αποτελεί τη Γραφή των συγγραφέων της Καινής Διαθήκης"[10]. Μάλιστα, η επίδραση της είναι τόση "ώστε να μη δύναται να κατανοηθεί η Κ.Δ. άνευ γνώσεως αύτης"[11].

Η σύγχρονη ιστορική ματιά περί της μεταφράσεως

Περί της μεταφράσεως των Ο' σήμερα εγείρονται πολλά ερωτήματα και πολλές θεωρίες. Από τη νεώτερη έρευνα με βεβαιότητα απορρίπτεται η πιθανότητα της ιστορικής πρότασης ότι ο Πτολεμαίος Β΄ έδωσε εντολή ώστε να μεταφραστεί το κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης στην ελληνική γλώσσα. Η ιστορία αυτή μάλιστα κρίνεται πως «προέρχεται από κάποια παράδοση χωρίς προφανώς ιστορική βάση»[12]. Η κυρίαρχη άποψη που σήμερα προκρίνεται είναι πως η μετάφραση αποτελεί μια αρχική μετάφραση της πεντατεύχου και εν συνεχεία των υπολοίπων βιβλίων, με βάση ίσως κάποια targum, για τις ανάγκες των ελληνόφωνων Ιουδαίων της Αιγύπτου, αφού όσο περισσότερο η ελληνική παιδεία εξαπλωνόταν, τόσο περισσότερο καταλάμβανε τη θέση της εβραϊκής στην περιοχή. Η ανάγκη αυτή προφανώς προήλθε λόγω αδυναμίας «πλέον να χρησιμοποιήσουν την εβραϊκή, κυρίως στη λατρεία»[13].

Υποσημειώσεις

  1. "Πληροφορίες σχετικές με την ιστορία της προέλευσης της Μεταφράσεως των Ο', διασώζουν, προς τo παρόν τουλάχιστον, δυο παραδόσεις του 2ου αι. π.Χ., οι oποίες όμως ελέγχονται εν μέρει ως προς την αξιοπιστία τους" (Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 188).
  2. "Ο', Μετάφρασις της Παλαιάς Διαθήκης", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (Θ.Η.Ε.), τόμ. 9, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1966, στ. 667.
  3. Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 187.
  4. Τεμάχια, δηλ. μικρές ομάδες στίχων.
  5. Θ.Η.Ε., ό.π..
  6. Χαστούπης Π. Αθανάσιος, Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, εκδ. Πανεπιστημίου Αθηνών, 1986, σελ. 578.
  7. βλ. "Εβδομήκοντα, Η Αγία Γραφή των συγγραφέων της Καινής Διαθήκης", στο Καραβιδόπουλος Δ. Ιωάννης, Βιβλικές Μελέτες Δ΄ (Βιβλική Βιβλιοθήκη #40), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 45-66 (ιδιαίτερα σελ. 45 και 65-66).
  8. βλ. "Αγία Γραφή", Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, εκδ. Πυρσός, Αθήνα 1927-1934, τόμ. 1, σελ. 281AB.
  9. Καλαντζάκης, Εισαγωγή..., ό.π., σελ. 192
  10. "Εβδομήκοντα...", Καραβιδόπουλος, ό.π., σελ. 65.
  11. Μπρατσιώτης Ι. Παναγιώτης, Εισαγωγή εις την Παλαιάν Διαθήκην, εκδ. Νικ. Π. Μπρατσιώτη, Αθήνα 1993 (c1936), σελ. 564.
  12. Ιω. Ζηζιούλα, «Ελληνισμός και Χριστιανισμός», σελίς 26
  13. ενθ. αν.