Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Αθηναγόρας ο Αθηναίος"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
(→‎Γενικά)
μ (→‎Γενικά)
Γραμμή 13: Γραμμή 13:
 
Σήμερα τα μοναδικά γνωστά έργα του Αθηναγόρα είναι τα δύο σωζόμενα έργα αυτού ''"Πρεσβεία περί Χριστιανών"'' και ''"Περί Αναστάσεως Νεκρών"''. Η χειρόγραφη παράδοση αυτών εξ αρχής υπήρξε φτωχή και σήμερα διασώζονται μόνο μέσω του κώδικα ''Paris.Gr 451'', γραφέντος το 914 υπό τον Βαάνους ύστερα από εντολή του [[Αρέθας Καισαρείας|Αρέθα Καισαρείας]]<ref>Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575</ref>. Η γνώση ότι τα δύο συγγράμματα ανήκουν στον Αθηναγόρα είτε προήλθε από την αντιγραφή άλλου κώδικος που τον κατονόμαζε, είτε από την παράθεση χωρίου εκ της απολογίας του Αθηναγόρα από τον [[Μεθόδιος Ολύμπου|Μεθόδιο Ολύμπου]] με τη σαφή ένδειξη ότι προήλθε από τον εν λόγο απολογητή<ref>Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575</ref>.
 
Σήμερα τα μοναδικά γνωστά έργα του Αθηναγόρα είναι τα δύο σωζόμενα έργα αυτού ''"Πρεσβεία περί Χριστιανών"'' και ''"Περί Αναστάσεως Νεκρών"''. Η χειρόγραφη παράδοση αυτών εξ αρχής υπήρξε φτωχή και σήμερα διασώζονται μόνο μέσω του κώδικα ''Paris.Gr 451'', γραφέντος το 914 υπό τον Βαάνους ύστερα από εντολή του [[Αρέθας Καισαρείας|Αρέθα Καισαρείας]]<ref>Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575</ref>. Η γνώση ότι τα δύο συγγράμματα ανήκουν στον Αθηναγόρα είτε προήλθε από την αντιγραφή άλλου κώδικος που τον κατονόμαζε, είτε από την παράθεση χωρίου εκ της απολογίας του Αθηναγόρα από τον [[Μεθόδιος Ολύμπου|Μεθόδιο Ολύμπου]] με τη σαφή ένδειξη ότι προήλθε από τον εν λόγο απολογητή<ref>Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575</ref>.
  
−
Μέσα από τα έργα του Αθηναγόρα αμέσως διακρίνεται η εξαιρετική του μόρφωση και η φιλοσοφική του κατάρτιση. Γι αυτό άλλωστε χαρακτηρίζεται και ως ''"χριστιανός φιλόσοφος"''<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 271</ref>. Ο Αθηναγόρας διέθετε πλούσιο λογοτεχνικό τάλαντο, με ακριβή και καθαρή έκφραση και έντονο γλωσσικό αισθητήριο<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Το έργο του στην ουσία είναι περισσότερο φιλοσοφικό παρά θεολογικό<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Προχωρεί με στόχο να αποδείξει την αλήθεια με λογικά επιχειρήματα τόσο περί της υπάρξεως του Θεού, όσο και περί Αναστάσεως. Δε στέκεται ιδιαίτερα σε μία βιβλική θεμελίωση των απόψεών του, είτε διότι θέλησε να δείξει την ορθότητα της πίστεώς του με επιχειρήματα που δεν αμφισβητούσαν οι κατήγοροι της εκκλησίας, είτε λόγω των απόψεών του περί αληθείας (ο Αθηναγόρας πίστευε πως η εν Χριστώ αλήθεια προκύπτει από τη έλξη του Θεού στον άνθρωπο)<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Κύριο μέλημά του τελικά αποβαίνει η ηθικολογία, εξού και απουσιάζουν τα μεγάλα προβλήματα της θεολογίας της εποχής. Αυτά προφανώς και εμφαίνουν τα κύρια αίτια σιωπής του έργου του από τους ανθρώπους της εποχής του καθώς των μεταγενεστέρων ερευνητών<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274</ref>. Τέλος παρατηρούμε πως ο Αθηναγόρας είναι αρκετά εκλεκτικός στα συγγράμματά του. Στόχο είχε να αποδείξει πως ο χριστιανισμός αποτελούσε συνέχεια του αρχαίου κόσμου και πως η αλήθειά του ήταν τελείωση της προσπάθειας των αρχαίων φιλοσόφων<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274</ref>.  Η στάση του απέναντι στη φιλοσοφία είναι διαλλακτική, διαλλακτικότερη από τον Ιουστίνο, αν και αυτή η τόσο φιλική στάση, όπως η αντίστοιχα η ακραία του Τατιανού, δε βρήκε παρά λίγους μιμητές στην εκκλησιαστική παράδοση<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 275</ref>
+
Μέσα από τα έργα του Αθηναγόρα αμέσως διακρίνεται η εξαιρετική του μόρφωση και η φιλοσοφική του κατάρτιση. Γι αυτό άλλωστε χαρακτηρίζεται και ως ''"χριστιανός φιλόσοφος"''<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 271</ref>. Ο Αθηναγόρας διέθετε πλούσιο λογοτεχνικό τάλαντο, με ακριβή και καθαρή έκφραση και έντονο γλωσσικό αισθητήριο<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Το έργο του στην ουσία είναι περισσότερο φιλοσοφικό παρά θεολογικό<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Προχωρεί με στόχο να αποδείξει την αλήθεια με λογικά επιχειρήματα τόσο περί της υπάρξεως του [[Αγία Τριάδα|Θεού]], όσο και περί [[Ανάσταση|Αναστάσεως]]. Δε στέκεται ιδιαίτερα σε μία βιβλική θεμελίωση των απόψεών του, είτε διότι θέλησε να δείξει την ορθότητα της πίστεώς του με επιχειρήματα που δεν αμφισβητούσαν οι κατήγοροι της εκκλησίας, είτε λόγω των απόψεών του περί αληθείας (ο Αθηναγόρας πίστευε πως η εν Χριστώ αλήθεια προκύπτει από τη έλξη του Θεού στον άνθρωπο)<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272</ref>. Κύριο μέλημά του τελικά αποβαίνει η ηθικολογία, εξού και απουσιάζουν τα μεγάλα προβλήματα της θεολογίας της εποχής. Αυτά προφανώς και εμφαίνουν τα κύρια αίτια σιωπής του έργου του από τους ανθρώπους της εποχής του καθώς των μεταγενεστέρων ερευνητών<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274</ref>. Τέλος παρατηρούμε πως ο Αθηναγόρας είναι αρκετά εκλεκτικός στα συγγράμματά του. Στόχο είχε να αποδείξει πως ο χριστιανισμός αποτελούσε συνέχεια του αρχαίου κόσμου και πως η αλήθειά του ήταν τελείωση της προσπάθειας των αρχαίων φιλοσόφων<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274</ref>.  Η στάση του απέναντι στη φιλοσοφία είναι διαλλακτική, διαλλακτικότερη από τον [[Ιουστίνος ο Μάρτυς|Ιουστίνο]], αν και αυτή η τόσο φιλική στάση, όπως η αντίστοιχα η ακραία του [[Τατιανός ο Σύρος|Τατιανού]], δε βρήκε παρά λίγους μιμητές στην εκκλησιαστική παράδοση<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 275</ref>
  
 
===Πρεσβεία περί χριστιανών===
 
===Πρεσβεία περί χριστιανών===

Αναθεώρηση της 17:04, 21 Δεκεμβρίου 2008

Ο Αθηναγόρας ο Αθηναίος είναι ένας από τους σπουδαιότερους απολογητές και εκκλησιαστικούς συγγραφείς του β΄ αιώνος. Άκμασε κατά τις εποχές των αυτοκρατόρων Μάρκου Αυρηλίου και Κομμόδου, την ίδια εποχή με τον έτερο μεγάλο απολογητή, τον Ιουστίνο. Υπήρξε φιλόσοφος που μεταστράφηκε στο χριστιανισμό, διατηρώντας το φιλοσοφικό του τήβεννο, ενώ η απολογία του εκτιμάται για τη λογοτεχνική της κομψότητα και τη νηφάλια προσέγγιση προς τον εθνικό κόσμο.

Ο βίος του

Περί του βίου του Αθηνάγορος υπάρχουν ελάχιστα, κατά βάση αυτοβιογραφικά στοιχεία, που προκύπτουν από γραμματεία του, η οποία όμως είναι ιδιαιτέρως περιορισμένη. Ο ίδιος αγνοείτε πλήρως ακόμα και από γραμματολόγους όπως τον Ευσέβιο, τον Ιερώνυμο, το Ρουφίνο και το Σούδα[1]. Πέραν των προλεγομένων, υπάρχει περί του Αθηναγόρος σημείωμα αγνώστου συγγραφέως, το οποίο βασίζεται σε απολογία του Φιλίππου Σηδίτου. Η αναφορά αυτή όμως κρίνεται ως αναξιόπιστη από τον ιστορικό Σωκράτη[2], αλλά και τους σημερινούς μελετητές[3][4]. Μερικά στοιχεία από την αναφορά αυτή μπορούν να εκτιμηθούν ως πιθανώς σωστά διασταυρούμενα σε σχέση με έτερες ιστορικές πηγές, όπως ότι ο Κλήμης Αλεξανδρείας μαθήτευσε δίπλα του, καθώς φαίνεται από το έργο του "Στρωματείς" ότι όντως μαθήτευσε, σε άγνωστό όμως προς εμάς Έλληνα δάσκαλο εξ Ιωνίας (κατά τον πατρολόγο Παν. Χρήστου ίσως είλκυε την καταγωγή του από εκεί)[5] και την παραμονή του στην Αλεξάνδρεια όπως μέσα από το έργο "Περί Αναστάσεως" διαφαίνεται, λόγω της αναφοράς του για εκτροφή καμηλών[6].

Μέσα από τα συγγράμματα του διαβλέπουμε πως εισήχθη στο χριστιανισμό από τον εθνικό βίο, μελετώντας τις Γραφές[7]. Μετά τη μεταστροφή του διατήρησε τρίβωνα και υπήρξε εκ των πρώτων ιδρυτών χριστιανικής σχολής υψηλού επιπέδου[8]. Διαφαίνεται κράτιστος γνώστης των φιλοσοφικών, ιστορικών και ποιητικών δεδομένων της εποχής του, τα οποία χρησιμοποιεί στη γραμματεία του, με αποτέλεσμα να αποτελεί το γλαφυρότερο εκκλησιαστικό συγγραφέα του β΄ αιώνος. Εξ αυτού του γεγονότος εικάζεται ότι πιθανώς άσκησε το επάγγελμα του ρήτορος ή του δασκάλου της ρητορικής[9]. Έζησε κατά τα χρόνια των Αυτοκρατόρων Μάρκου Αυρηλίου και Κομμόδου, αλλά πέραν τούτων ουδεμία πληροφορία υπάρχει σχετικά με τον σημαντικό αυτό απολογητή, πέραν ότι ήταν Αθηναίος.

Συγγράμματα

Γενικά

Σήμερα τα μοναδικά γνωστά έργα του Αθηναγόρα είναι τα δύο σωζόμενα έργα αυτού "Πρεσβεία περί Χριστιανών" και "Περί Αναστάσεως Νεκρών". Η χειρόγραφη παράδοση αυτών εξ αρχής υπήρξε φτωχή και σήμερα διασώζονται μόνο μέσω του κώδικα Paris.Gr 451, γραφέντος το 914 υπό τον Βαάνους ύστερα από εντολή του Αρέθα Καισαρείας[10]. Η γνώση ότι τα δύο συγγράμματα ανήκουν στον Αθηναγόρα είτε προήλθε από την αντιγραφή άλλου κώδικος που τον κατονόμαζε, είτε από την παράθεση χωρίου εκ της απολογίας του Αθηναγόρα από τον Μεθόδιο Ολύμπου με τη σαφή ένδειξη ότι προήλθε από τον εν λόγο απολογητή[11].

Μέσα από τα έργα του Αθηναγόρα αμέσως διακρίνεται η εξαιρετική του μόρφωση και η φιλοσοφική του κατάρτιση. Γι αυτό άλλωστε χαρακτηρίζεται και ως "χριστιανός φιλόσοφος"[12]. Ο Αθηναγόρας διέθετε πλούσιο λογοτεχνικό τάλαντο, με ακριβή και καθαρή έκφραση και έντονο γλωσσικό αισθητήριο[13]. Το έργο του στην ουσία είναι περισσότερο φιλοσοφικό παρά θεολογικό[14]. Προχωρεί με στόχο να αποδείξει την αλήθεια με λογικά επιχειρήματα τόσο περί της υπάρξεως του Θεού, όσο και περί Αναστάσεως. Δε στέκεται ιδιαίτερα σε μία βιβλική θεμελίωση των απόψεών του, είτε διότι θέλησε να δείξει την ορθότητα της πίστεώς του με επιχειρήματα που δεν αμφισβητούσαν οι κατήγοροι της εκκλησίας, είτε λόγω των απόψεών του περί αληθείας (ο Αθηναγόρας πίστευε πως η εν Χριστώ αλήθεια προκύπτει από τη έλξη του Θεού στον άνθρωπο)[15]. Κύριο μέλημά του τελικά αποβαίνει η ηθικολογία, εξού και απουσιάζουν τα μεγάλα προβλήματα της θεολογίας της εποχής. Αυτά προφανώς και εμφαίνουν τα κύρια αίτια σιωπής του έργου του από τους ανθρώπους της εποχής του καθώς των μεταγενεστέρων ερευνητών[16]. Τέλος παρατηρούμε πως ο Αθηναγόρας είναι αρκετά εκλεκτικός στα συγγράμματά του. Στόχο είχε να αποδείξει πως ο χριστιανισμός αποτελούσε συνέχεια του αρχαίου κόσμου και πως η αλήθειά του ήταν τελείωση της προσπάθειας των αρχαίων φιλοσόφων[17]. Η στάση του απέναντι στη φιλοσοφία είναι διαλλακτική, διαλλακτικότερη από τον Ιουστίνο, αν και αυτή η τόσο φιλική στάση, όπως η αντίστοιχα η ακραία του Τατιανού, δε βρήκε παρά λίγους μιμητές στην εκκλησιαστική παράδοση[18]

Πρεσβεία περί χριστιανών

Περί Αναστάσεως Νεκρών

Θεολογία

Υποσημειώσεις

  1. ↑ Παν. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, Τόμος Β΄, σελίδα 573
  2. ↑ Εκκλησιαστική Ιστορία 7, 27
  3. ↑ Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 574
  4. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία, Τόμος Α΄, σελίδα 271
  5. ↑ Στρωμματείς 1, 1
  6. ↑ Περί Αναστάσεως 12
  7. ↑ Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 574
  8. ↑ Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 574
  9. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ. αν., 271
  10. ↑ Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575
  11. ↑ Παν. Χρήστου, ενθ.αν., 575
  12. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 271
  13. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272
  14. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272
  15. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 272
  16. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274
  17. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 274
  18. ↑ Στ. Παπαδόπουλος, ενθ.αν., 275

Βιβλιογραφία

  • Παναγιώτης Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, Τόμος Β΄, Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.
  • Στυλιανός Παπαδόπουλος, Πατρολογία, Τόμος Α΄, Έκδοση Ιδιωτική, Αθήνα 2000.
  • Κωνσταντίνος Σκουτέρης, Ιστορία Δογμάτων, Τόμος Α΄, Έκδοση Ιδιωτική Αθήνα 1998.
  • Θεοδώρου Ανδρέας, Ιστορία των Δογμάτων. Τόμος Α-μέρος β΄, Γρηγόρης, Αθήνα 1977.
  • Νικόλαος Τζιράκης, Απολογητές, Αρμός, Αθήνα 2003.


Απολογητές

Απολογητές | | Κοδράτος | Αριστείδης Αθηναίος | Αρίστων Πελλαίος | Ιουστίνος ο Μάρτυς | Αθηναγόρας ο Αθηναίος | Θεόφιλος Αντιοχείας | Τατιανός ο Σύρος | Μελίτων Σάρδεων | Επιστολή προς Διόγνητον | Ερμείου Διασυρμός των έξω φιλοσόφων (Ερμείας) | Ψευδιουστίνεια κείμενα

Ανακτήθηκε από «https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=Αθηναγόρας_ο_Αθηναίος&oldid=12998»