Συναξάρι

Με τον όρο Συναξάρι, ο οποίος ετυμολογείται από τη λέξη σύναξη, που σημαίνει συνάθροιση των πιστών στους ναούς προς τιμή κάποιου αγίου ή κάποιου εκκλησιαστικού γεγονότος, αναφερόμαστε σε μια διήγηση η οποία αφορά τη ζωή των αγίων ή διάφορες εορτές. Τα Συναξάρια δημιουργήθηκαν από συντμήσεις Μαρτυρίων και Βίων αγίων τα οποία γράφτηκαν από διάφορους ανώνυμους μεταγενέστερους συγγραφείς. Στο πλαίσιο αυτό, το συναξάρι είναι η διήγηση και η περιγραφή πρώτα του μαρτυρικού θανάτου του πιστού χριστιανού και δεύτερον του μαρτυρικού βίου όλων των Αγίων της εκκλησίας, που προέρχεται από τις συνέπειες της ομολογίας της ορθοδόξου πίστεως, με αναφορές στα παθήματα για το όνομα του Χριστού αλλά και στην καθημερινή ζωή της προσευχής και της νηστείας των αγίων, της αγρυπνίας, της ελεημοσύνης τους και της διαρκούς μετάνοιας για τις αμαρτίες της ζωής αυτής και τις ατέλειες της κάθε στιγμής.

Το Συναξάρι, συχνά σημαίνει και το Μηνολόγιο, δηλ. την συλλογή κειμένων που με ημερολογιακή σειρά παραθέτουν περιεχόμενο σχετικό με γιορτές και αγίους. Η διαφορά τους είναι ότι στα Συναξάρια τα βιογραφικά στοιχεία και οι περιγραφές είναι συντομότερα.

Τα Συναξάρια, εκτός των βίων και των μαρτυρίων αγίων, αναφέρονται επίσης σε γεγονότα από τη ζωή του Χριστού ή της Θεοτόκου, μνημονεύονται σε αυτά άγγελοι, προφήτες και άλλα πρόσωπα της Π. Διαθήκης, τιμούνται κτήτορες ή ανακαινιστές μονών, επίσης βασιλείς και αρχιερείς, αναφέρονται σε θαύματα ή σημαντικά γεγονότα όπως η σύγκληση μιας Συνόδου, η ανεύρεση ή μετακομιδή ιερού λειψάνου, τα εγκαίνια ναού, αλλά περιγράφουν επίσης και θλιβερά γεγονότα, όπως είναι ένας λοιμός ή ένας σεισμός, είτε μνημονεύουν τη σωτηρία μιας πόλεως και άλλα παρόμοια.. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά στο Μηνολόγιο του Βασιλείου Β΄ όπου στις 7 Αυγούστου μνημονεύεται η κατάλυση "των Περσών και των Αβάρων", γεγονός που αφορά τη λύτρωση από μια πολύ δύσκολη στιγμή για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, κατά τη διάρκεια της οποίας "ο πατριάρχης Σέργιος με κηρύγματα, ολονύχτιες ακολουθίες και κατανυκτικές λιτανείες διατήρησε άγρυπνο τον θρησκευτικό ενθουσιασμό του πληθυσμού, και οι έμπειροι φρουροί αντέκρουσαν όλες τις επιθέσεις των εχθρών".

Βιβλιογραφία

• "Συναξάριον", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 554-556.
• Κορακίδης Σ. Αλεξάνδρος, Αγιότητα και Μαρτύριο - Η Αγιολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, εκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος, Αθήνα 2000, σελ. 121-125.
• Παπαδόπουλος Αντώνιος, Αγιολογία, τόμ. Ι - Θέματα γενικά, ειδικά και εορτολογίου, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1996, σελ. 18-20.
• Τσάμης Γ. Δημητρίος, Αγιολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 32-33.