Τετραγράμματο
Με τον όρο Τετραγράμματο αναφερόμαστε στο προσωπικό όνομα του αληθινού Θεού όπως αυτό γράφεται στο εβραϊκό κείμενο της Παλαιάς Διαθήκης[1]. Απαντάται περίπου 6.823 φορές στο εβραϊκό κείμενο. Στην Παλαιά Διαθήκη των Ορθοδόξων που είναι η Μετάφραση των Εβδομήκοντα, το τετραγράμματο μεταφράζεται με τη λέξη "Κύριος".
Ιστορικό
Το αρχαίο εβραϊκό κείμενο περιείχε μόνο τα σύμφωνα των λέξεων, ενώ τα φωνήεντα παραλείπονταν. Οι λέξεις βέβαια προφέρονταν πλήρεις, όμως γράφονταν μόνο τα σύμφωνα τους. Έτσι, στο αρχαίο εβραϊκό κείμενο, το όνομα του Θεού ήταν μία λέξη αποτελούμενη από τέσσερα σύμφωνα, και γι αυτό αποκλήθηκε τετραγράμματο. Αρχικά το τετραγράμματο προφερόταν κανονικά. Όμως, στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στην εξορία και στην έλευση του Χριστού, οι Εβραίοι έπαψαν νά προφέρουν το όνομα του Γιαχβέ, από σεβασμό πιο τυπικό από των αρχαίων Ισραηλιτών που βασιζόταν σε παρεξήγηση του Λευιτ. 24:16[2] ("ονομάζων το όνομα Κυρίου θανάτω θανατούσθω"), αλλά και για να αποφύγουν ειδωλολατρικές βεβηλώσεις[3].
Απόδοση
Το τετραγράμματο γράφεται με τους εβραϊκούς χαρακτήρες יהוה (ΓΧΒΧ) και αποδίδεται με τους λατινικούς χαρακτήρες "YHWH" (Yod-heh-vahv-heh). Ορθότερη απόδοση της λέξης αυτής θεωρείται το Γιαχβέ[4]. Από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς και Πατέρες, το τετραγράμματο παραδίδεται μεταγραφόμενο ως Ιαβέ ή και Ιαουέ[5].
Το τετραγράμματο με τη μορφή ΠΙΠΙ
Η μορφή του τετραγράμματου με τους ελληνικούς χαρακτήρες ΠΙΠΙ, αποτελεί παλαιογραφική απόδοση του τετραγράμματου[6] την οποία χρησιμοποιούσαν στη θέση του ανέκφραστου τετραγράμματου[7]. Όπως σημειώνει ο Κωνσταντίνος Οικονόμος:
- "Εντεύθεν αμαθείς τινες της εβραΐδος βλέποντες...τα εβραϊκά ταύτα στοιχεία παρόμοια προς τα ελληνικά ΠΙΠΙ, ανεγίνωσκον την λέξιν πιπί... Ομοιάζουσι δε ταύτα τα γράμματα προς τα του εβραϊκού τετραγραμμάτου...αυτοί δε οι ερμηνείς, οι Ο', το τετραγράμματον ηρμήνευσαν 'Κύριος'"[8].
Το έργο Εις το ΠΙΠΙ, το οποίο παραδοσιακά αποδίδεται στον Ευάγριο Ποντικό (345-399) ενώ κατ' άλλους ανήκει στον Ωριγένη[9], αναφέρει:
- "Δέκα ὀνόμασι παρ΄ Ἑβραίοις ὀνομάζεται ὁ θεός. Ὧν ἓν μὲν Ἀδωναῒ λέγεται, ὅ ἐστιν κύριος, ἕτερον δὲ Ἰά, ὃ αὐτὸ ἐν τῷ ἑλληνικῷ εἰς τὸ κύριος μετελήφθη. Ἕτερον δέ τι παρὰ ταῦτά ἐστι, τὸ τετραγράμματον, ἀνεκφώνητον ὂν παρ΄ Ἑβραίοις, ὃ καταχρηστικῶς παρὰ μὲν αὐτοῖς Ἀδωναῒ καλεῖται, παρὰ δὲ ἡμῖν κύριος. Τοῦτο δὲ φασὶν ἐπὶ τῷ πετάλῳ τῷ χρυσῷ τῷ ἐπὶ τοῦ μετώπου τοῦ ἀρχιερέως γεγράφθαι κατὰ τὸ ἐν τῷ νόμῳ εἰρημένον "ἐκτύπωμα σφραγῖδος ἁγίασμα κυρίῳ πιπι". Τὰ δὲ λοιπὰ ὀνόματά ἐστιν ταῦτα· ῎Ηλ, Ἐλωείμ, Ἀδών, Σαβαώθ, Σαδδαΐ, Αἰϊὲ ἐσεριὲ καὶ τὰ προγεγραμμένα τρία, ὧν ἐστὶν τὸ τετραγράμματον, τούτοις γραφόμενον τοῖς στοιχείοις ἰὼθ ἣ י οὐαὺ ἣ ו. πιπι ὁ θεός. Τὸ ἐπὶ τοῦ κυρίου ταττόμενον ἀνεκφώνητον ὄνομα διὰ τεσσάρων γράφεται στοιχείων, διὰ τοῦ ἰώθ, διὰ τοῦ ἣ ה, διὰ τοῦ οὐὰβ καὶ διὰ τοῦ ἤθ ה. Τούτων μέσον παρεντεθὲν μετὰ τὰ πρῶτα δύο παρ΄ Ἑβραίοις στοιχεῖον καλούμενον σέν, ὅ ἐστιν ὀδόντες, ὡς εἶναι τὸν εἱρμὸν τῶν πέντε γραμμάτων οὕτως· ἀρχὴ αὕτη, ὀδόντες ἐν αὐτῇ ὁ ζῶν. Ἑρμηνεύεται τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, τὸ ἰὼθ ἀρχή, καὶ διὰ τοῦ ἣ ה αὕτη, καὶ διὰ τοῦ οὐαὺ ἐν αὐτῇ καὶ διὰ τοῦ ἢθ ὁ ζῶν".
Υποσημειώσεις
- ↑ Σωτηρόπουλος Νικόλαος, 'Ο Ιησούς Γιαχβέ', 2η έκδ., εκδ. 'Ο Σταυρός', Αθήνα 1988, σελ. 7
- ↑ Σωτηρόπουλος, στο ίδιο, σελ. 19
- ↑ Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας (μτφρ. από τα Γαλλικά με εποπτεία Σάββα Αγουρίδη, Σταύρου Βαρτανιάν), Άρτος Ζωής, Αθήνα 1980, στ. 214
- ↑ Θρησκειολογικό Λεξικό, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 267
- ↑ Φούντας Ιερεμίας (Αρχιμ.), Ερμηνεία Παλαιάς Διαθήκης - 'Έξοδος', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2005, σελ. 334
- ↑ Johan Lust et al., A Greek-English Lexicon of the Septuagint, Revised Edition, Stuttgart 2003, λήμμα: γή,-ής
- ↑ Theological Dictionary of the New Testament, 3:553
- ↑ Κωνσταντίνου Οικονόμου του εξ Οικονόμων, Περί των Ο' Ερμηνευτών της Παλαιάς θείας Γραφής, τόμ. 2ος, Αθήνησιν 1845, σελ. 596-597
- ↑ Για το έργο Εις το ΠΙΠΙ ο πατρολόγος Στ. Παπαδόπουλος αναφέρει: «Εις το πιπί (εξήγηση των τεσσάρων γραμμάτων). Ανήκει μάλλον στον Ωριγένη: PL 23, 1271». (Παπαδόπουλος Γ. Στυλιανός, Πατρολογία, τόμ. Β', έκδ. 2η, Αθήνα 1999, σελ. 704)
