Φώτιος Α΄ ο Μέγας

O Φώτιος, γεννήθηκε το 810. Διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από το 858 έως το 867 και από το 877 έως το 886. Ο Φώτιος θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες μορφές του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως μετά τον Ιωάννη το Χρυσόστομο. Η διαμάχη ανάμεσα στον Πατριάρχη Ιγνάτιο και τον Καίσαρα Βάρδα, θείο του νεαρού αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ', έφερε το Φώτιο στο ανώτατο εκκλησιαστικό αξίωμα. Ο Ιγνάτιος συνελήφθη, φυλακίστηκε και καθαιρέθηκε το 858, ενώ ο Φώτιος ανήλθε από λαϊκός όλους τους βαθμούς της ιεροσύνης μέσα σε έξι μέρες και εξελέγη Πατριάρχης στη θέση του.

Η αντιπαλότητα του Φώτιου με τους Στουδίτες μοναχούς οδήγησε τους υποστηρικτές του Ιγνατίου στη Ρώμη, για να ζητήσουν τη βοήθεια του πάπα Νικόλαου Α΄. Ο Νικόλαος αρνήθηκε να απαντήσει θετικά στις επιστολές που είχε λάβει από τον αυτοκράτορα και τον ίδιο το Φώτιο και να επικυρώσει την εκλογή του, αν και οι απεσταλμένοι του στην Κωνσταντινούπολη είχαν συναινέσει στην εκλογή. Το 863 αναθεμάτισε και καθαίρεσε το Φώτιο, ο οποίος επίσης ανταπάντησε με αναθεματισμό. Ο Φώτιος επικαλέστηκε την προσθήκη του Filioque στη λατινική εκδοχή του Συμβόλου της Πίστεως, για να κατηγορήσει τον Πάπα για αίρεση, στα αίτια όμως του σχίσματος πρέπει να προσθέσουμε και την αξίωση του Πάπα για το πρωτείο καθώς επίσης και την επιδίωξη της Ρώμης να ελέγξει τα εκκλησιαστικά πράγματα της νεοσύστατης Βουλγαρικής Εκκλησίας.

Στην πρώτη αυτή φάση της Πατριαρχίας του Φώτιου συντελέστηκε και η αποστολή στη Μοραβία των αδελφών Κύριλλου και Μεθόδιου καθώς και η βάπτιση του Βούλγαρου βασιλιά Boris με ανάδοχο τον αυτοκράτορα Μιχαήλ, συνεπώς και η ίδρυση της πρώτης βουλγαρικής εκκλησίας. Ο προστάτης του Φώτιου Καίσαρας Βάρδας δολοφονήθηκε το 866 όπως και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ το 867 από το στενό συνεργάτη του Βασίλειο ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο και υπήρξε ο ιδρυτής της Μακεδονικής Δυναστείας. Ο Φώτιος καθαιρέθηκε από το θρόνο και εξορίστηκε, επειδή ο Βασίλειος αναζητούσε τη συμμαχία του Πάπα και του Δυτικού Αυτοκράτορα. Ο Ιγνάτιος επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο στις 23 Νοεμβρίου 867 αλλά οι σχέσεις του με τον εξόριστο Φώτιο φαίνεται ότι βελτιώθηκαν και έτσι γύρω στο 876 ο Φώτιος ανακλήθηκε από την εξορία και του ανατέθηκε η εκπαίδευση των παιδιών του αυτοκράτορα. Μετά το θάνατο του Ιγνάτιου τον Οκτώβριο του 877 ο Φώτιος επανήλθε στον πατριαρχικό θρόνο.

Αυτή τη φορά ο Φώτιος απέκτησε και την τυπική αποδοχή της Δύσης. Στη σύνοδο που συγκλήθηκε το Νοέμβριο του 879 στην Κωνσταντινούπολη και επικύρωσε την τοποθέτησή του συμμετείχαν και οι λεγάτοι του Πάπα Ιωάννη Η΄. Οι δογματικές διαφωνίες δεν αντιμετωπίστηκαν, απλώς μπήκαν στο περιθώριο.

Όταν ο Βασίλειος Α' πέθανε το 886, τον διαδέχτηκε ο γιός του Λέων ΣΤ'. Ένα από τα μέτρα του νέου αυτοκράτορα για να εδραιωθεί πολιτικά περιστοιχιζόμενος από πρόσωπα της εμπιστοσύνης του ήταν και η εκ νέου απομάκρυνση του δασκάλου του Φωτίου από τον πατριαρχικό θρόνο. Στη θέση του τοποθετήθηκε ο ανήλικος αδελφός του αυτοκράτορα Στέφανος. Ο Φώτιος εξορίστηκε, πιθανόν σε μονή της Αρμενίας, και τα ίχνη του χάνονται. Πιθανολογείται ως ημερομηνία θανάτου η 6 Φεβρουαρίου του 893. Ανακηρύχθηκε Άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και η μνήμη του τιμάται στις 6 Φεβρουαρίου.

Βιβλιογραφιά

• Οικουμενικό Πατριαρχείο "Φώτιος Α´".
• Πατήρ Γεώργιος Σελλής, «Άγιος Πέτρος Επίσκοπος Άργους Σημειοφόρος και Θαυματουργός», Έκδοσις Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Πέτρου, Άργος 2008.