Αγία Τράπεζα

Αγία Τράπεζα ονομάζεται τετράγωνο οικοδομημένο τραπέζι ("εκ πάσης ύλης στερεάς, οίον χρυσού, αργύρου και μαρμάρου"), πάνω στο οποίο τελείται το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και ονομάζεται και Ιερό Θυσιαστήριο "διότι επ' αυτής τελείται η θυσία του Αμνού του Θεού υπέρ πάντων των πιστών, ζώντων και τεθνεώτων". Η Αγία Τράπεζα βρίσκεται μέσα στο Ιερό Βήμα και έχει σχήμα τετράγωνο για να συμβολίσει τη μετάδοση του σώματος και του αίματος του Χριστού "πανταχού της οικουμένης". Πάνω της βρίσκονται πάντοτε το Ιερό Ευαγγέλιο, το Ιερό Άντιμήνσιο, ο Σταυρός ευλογίας, το Ιερό Αρτοφόριο (ακίνητο) και το Αρτοφόριο των ασθενών (κινητό).

Η Αγία Τράπεζα συμβολίζει:

• "Την Τράπεζαν εκείνην, εφ' ης ο Ιησούς Χριστός εν τω μυστικω Δείπνω παρέδωκεν εις τους μαθητάς αυτού το μυστήριον της θείας ευχαριστίας".

• Τον Τάφο του Χριστού.

• Tους τάφους των αγίων Μαρτύρων.

• Τον θρόνο "του μεγάλου Βασιλέως, του Θεού ημών" και για το λόγο αυτό το Ευαγγέλιο που βρίσκεται επάνω στην Αγία Τράπεζα "εικονίζει τον Χριστόν καθήμενον επί θρόνου".

Από το β' μισό του 4ου αιώνα, οι χριστιανοί, "προφανώς χάριν ασφαλείας, ετοποθέτουν τα ιερά σκηνώματα είτε υπό την Αγίαν Τράπεζαν, είτε υπ' αυτήν εντός υπογείου 'κρύπτης'". Ειδικότερα, στην Ελλάδα και στην Ανατολή γενικότερα η πλέον συνηθισμένη πρακτική είναι η τοποθέτηση Αγίων λειψάνων κατά τα εγκαίνια του Ναού κάτω από το δάπεδο της Αγίας Τράπεζας ή σε κάποιο τμήμα της, πράξη που ονομάζεται "κατάθεσις, ή καταθέσιον ή εγκαίνιον".