Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Μηναία"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
(Νέα σελίδα: Το Πεντηκοστάριο, το Τριώδιο, και η Παρακλητική στην πραγματικότητα, εξυπηρετούν υμνολογι...)
 
μ
 
(12 ενδιάμεσες εκδόσεις από 3 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
−
Το [[Πεντηκοστάριο]], το [[Τριώδιο]], και η [[Παρακλητική]] στην πραγματικότητα, εξυπηρετούν υμνολογικά τις Ακολουθίες των λεγόμενων κινητών εορτών, αυτών, δηλαδή, που έχουν καθορισμένη μέρα τέλεσης, όχι, όμως, και ημερομηνία. Οι άλλες γιορτές, αυτές που διατηρούν μόνιμη θέση στον ετήσιο κύκλο, μεταβαλλομένης μόνο, αναπόφευκτα, της ημέρας τέλεσής τους, αλλ' όχι και της ημερομηνίας, οι σταθερές, λέγονται ακίνητες.
+
'''Μηναίο''' ή και ''Μηνολόγιο''<ref>"Μηναίο", Μαλαβάκης Νίκος, ''Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων'', Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 93.</ref>, συνηθέστερα όμως στον πληθυντικό, ονομάζονται δώδεκα λειτουργικά βιβλία της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]], ένα για κάθε μήνα, βασισμένα στο βυζαντινό λειτουργικό τυπικό<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1117.</ref>. Στα ''Μηναία'' περιέχονται οι ακολουθίες ([[Εσπερινός]] και [[Όρθρος]] με τα [[Τροπάριο|Τροπάρια]] και τους [[Κανόνας (υμνογραφία)|Κανόνες]] τους<ref>Μαλαβάκης, ''Βυζαντινολόγιο...'', ό.π.</ref>) των γιορτών του ακίνητου εορτολογικού κύκλου<ref>''ΘΗΕ'', ό.π.</ref> και της ζωής των αγίων του εκκλησιαστικού έτους, που καλύπτουν το διάστημα από την 1η Σεπτεμβρίου έως την 31η Αυγούστου<ref>"Μηναία", ''e-δομή'' (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].</ref>. Στα ''Μηναία'', μόνον οι ακολουθίες των μεγάλων [[Δεσποτικές εορτές|δεσποτικών]] και [[Θεομητορικές εορτές|θεομητορικών εορτών]] και κάποιων μεγάλων [[Άγιος|Αγίων]] είναι πλήρεις, ενώ στις υπόλοιπες ημέρες, οι ακολουθίες του ''Μηναίου'' συμπληρώνουν εκείνες της [[Οκτώηχος|Οκτωήχου]] ή του κινητού εορτολογικού κύκλου του [[Τριώδιο|Τριωδίου]] ή του [[Πεντηκοστάριο|Πεντηκοσταρίου]] ή και παραλείπονται ολοσχερώς, όπως το [[Πάσχα]] και στις μεγάλες κινητές εορτές, οπότε διαβάζεται μόνο το [[Συναξάρι]] της ημέρας<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1118.</ref>.
−
Ακίνητες από την ίδια άποψη είναι και οι μνήμες των Αγίων (συνήθως είναι οι επέτειοι της κοίμησής τους ή του μαρτυρίου τους ή άλλων γεγονότων από το βίο και την πολιτεία τους, ιδίως θαυμάτων τους, και εύρεσης ή ανακομιδής των λειψάνων τους· σε λίγες περιπτώσεις πρόκειται περί συνάξεως προς τιμή ενός Αγίου, όταν την προηγούμενη μέρα γιορτάστηκε γεγονός δεσποτικό στο οποίο συμμετείχε ενεργά, π.χ. η σύναξη του Προδρόμου την επομένη της Βάπτισης, ή η σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ την επομένη του Ευαγγελισμού, ή η σύναξη της Θεοτόκου την επομένη της Γέννησης). Ελάχιστες είναι οι εξαιρέσεις κινητών τέτοιων επετείων, όπως, π.χ., το δια κολλύβων θαύμα του Αγίου Θεοδώρου, που η Εκκλησία μας το θυμίζει το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μετά την αποδοχή στην Ανατολή του νέου ημερολογίου, κατέστησαν αναγκαστικά "κινητές" οι μνήμες του Αγίου Γεωργίου και του Αποστόλου Μάρκου, επειδή οι Ακολουθίες τους είναι χαρμόσυνες-αναστάσιμες και δεν είναι δυνατό να ψαλούν στη διάρκεια της πένθιμης περιόδου πριν το Πάσχα, αν, βέβαια, το Πάσχα συμπέσει μετά τις 23 Απριλίου.
+
 
 +
Η ιστορική εξέλιξη των ''Μηναίων'' δεν είναι με ακρίβεια γνωστή. Αρχικά, φαίνεται ότι υπήρξαν μικρές συλλογές οι οποίες περιλάμβαναν μόνο τα [[Απολυτίκιο|απολυτίκια]] των [[Άγιος|αγίων]] της ημέρας, και βαθμιαία προστέθηκαν σε αυτά νέοι ύμνοι, σχετικοί με τα κατά τόπους εορτολόγια των Εκκλησιών. Η τελική διαμόρφωση συντελέστηκε στην [[Κωνσταντινούπολη]] απ' όπου έλκουν την καταγωγή τους οι περισσότεροι των ύμνων του ''Μηναίου''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), ό.π.</ref>.
 +
 
 +
Ως πρώτη τυπογραφική έκδοση των ''Μηναίων'', έχει επισημανθεί εκείνη που έγινε στη ''Βενετία'' ανάμεσα στα έτη 1526-1533, ενώ τον Μάρτιο του 1548 ξεκίνησε μια δεύτερη έκδοση η οποία ολοκληρώθηκε το 1596<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1119.</ref>. Έκτοτε ακολούθησαν πολλές εκδόσεις από διαπρεπείς εκδότες στη ''Βενετία'', την ''Κωνσταντινούπολη'', την ''Αθήνα'', τη ''Ρώμη'' κ.α., στις οποίες γίνονταν πάντοτε προσθήκες καθώς και διορθώσεις σφαλμάτων προηγούμενων εκδόσεων<ref>"Μηναία", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 42, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].</ref>.
 +
 
 +
Τα ''Μηναία'' έχουν μεταφρασθεί για λειτουργικούς λόγους στις γλώσσες των διαφόρων ορθοδόξων λαών (όπως σλαβωνική, αραβική, συριακή κ.ά.) ενώ στα νεώτερα χρόνια μέρος αυτών μεταφράσθηκε και στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1119.</ref>.
 +
 
 +
==Υποσημειώσεις==
 +
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 +
 
 +
==Βιβλιογραφία==
 +
*"Μηναίον", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'' (ΘΗΕ), τόμ. 8, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1966, στ. 1117-1120.
 +
*"Μηναία", ''e-δομή'' (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
 +
*"Μηναία", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 42, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
 +
*"Μηναίο", Μαλαβάκης Νίκος, ''Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων'', Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 93.
 +
*"Μηναίον" και "Μηνολόγιον", Βεργωτής Γεώργιος, ''Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων'', 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 151.
 +
 
 +
 
 +
[[Κατηγορία:Λειτουργική]]

Τελευταία αναθεώρηση της 06:41, 25 Μαρτίου 2009

Μηναίο ή και Μηνολόγιο[1], συνηθέστερα όμως στον πληθυντικό, ονομάζονται δώδεκα λειτουργικά βιβλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ένα για κάθε μήνα, βασισμένα στο βυζαντινό λειτουργικό τυπικό[2]. Στα Μηναία περιέχονται οι ακολουθίες (Εσπερινός και Όρθρος με τα Τροπάρια και τους Κανόνες τους[3]) των γιορτών του ακίνητου εορτολογικού κύκλου[4] και της ζωής των αγίων του εκκλησιαστικού έτους, που καλύπτουν το διάστημα από την 1η Σεπτεμβρίου έως την 31η Αυγούστου[5]. Στα Μηναία, μόνον οι ακολουθίες των μεγάλων δεσποτικών και θεομητορικών εορτών και κάποιων μεγάλων Αγίων είναι πλήρεις, ενώ στις υπόλοιπες ημέρες, οι ακολουθίες του Μηναίου συμπληρώνουν εκείνες της Οκτωήχου ή του κινητού εορτολογικού κύκλου του Τριωδίου ή του Πεντηκοσταρίου ή και παραλείπονται ολοσχερώς, όπως το Πάσχα και στις μεγάλες κινητές εορτές, οπότε διαβάζεται μόνο το Συναξάρι της ημέρας[6].

Η ιστορική εξέλιξη των Μηναίων δεν είναι με ακρίβεια γνωστή. Αρχικά, φαίνεται ότι υπήρξαν μικρές συλλογές οι οποίες περιλάμβαναν μόνο τα απολυτίκια των αγίων της ημέρας, και βαθμιαία προστέθηκαν σε αυτά νέοι ύμνοι, σχετικοί με τα κατά τόπους εορτολόγια των Εκκλησιών. Η τελική διαμόρφωση συντελέστηκε στην Κωνσταντινούπολη απ' όπου έλκουν την καταγωγή τους οι περισσότεροι των ύμνων του Μηναίου[7].

Ως πρώτη τυπογραφική έκδοση των Μηναίων, έχει επισημανθεί εκείνη που έγινε στη Βενετία ανάμεσα στα έτη 1526-1533, ενώ τον Μάρτιο του 1548 ξεκίνησε μια δεύτερη έκδοση η οποία ολοκληρώθηκε το 1596[8]. Έκτοτε ακολούθησαν πολλές εκδόσεις από διαπρεπείς εκδότες στη Βενετία, την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα, τη Ρώμη κ.α., στις οποίες γίνονταν πάντοτε προσθήκες καθώς και διορθώσεις σφαλμάτων προηγούμενων εκδόσεων[9].

Τα Μηναία έχουν μεταφρασθεί για λειτουργικούς λόγους στις γλώσσες των διαφόρων ορθοδόξων λαών (όπως σλαβωνική, αραβική, συριακή κ.ά.) ενώ στα νεώτερα χρόνια μέρος αυτών μεταφράσθηκε και στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες[10].

Υποσημειώσεις

  1. ↑ "Μηναίο", Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 93.
  2. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 1117.
  3. ↑ Μαλαβάκης, Βυζαντινολόγιο..., ό.π.
  4. ↑ ΘΗΕ, ό.π.
  5. ↑ "Μηναία", e-δομή (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
  6. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 1118.
  7. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), ό.π.
  8. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 1119.
  9. ↑ "Μηναία", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 42, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
  10. ↑ ΘΗΕ, τόμ. 8 (1966), στ. 1119.

Βιβλιογραφία

  • "Μηναίον", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 8, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1966, στ. 1117-1120.
  • "Μηναία", e-δομή (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
  • "Μηναία", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 42, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
  • "Μηναίο", Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 93.
  • "Μηναίον" και "Μηνολόγιον", Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 151.
Ανακτήθηκε από «https://el.orthodoxwiki.org/index.php?title=Μηναία&oldid=14550»