Τριώδιο
Τριώδιο ονομάζεται το λειτουργικό βιβλίο της Ορθόδοξης Εκκλησίας που περιέχει τις ακολουθίες από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι και το Μεγάλο Σάββατο. Ονομάστηκε Τριώδιο επειδή οι υμνογραφικοί κανόνες που περιλαμβάνονται σε αυτό έχουν μόνο τρεις ωδές αντί των εννέα που συνήθως έχουν. Συνήθως οι κανόνες του Τριωδίου περιέχουν την 8η και 9η ωδή και μία από τις πέντε πρώτες. Κατά συνέπεια ψάλλονται[1]:
- Δευτέρα: 1η, 8η και 9η ωδή.
- Τρίτη: 3η, 8η και 9η ωδή.
- Τετάρτη: 4η, 8η και 9η ωδή.
- Πέμπτη: 5η, 8η και 9η ωδή.
- Παρασκευή: 7η, 8η και 9η ωδή.
Στην υμνολογία της περιόδου του Τριωδίου, εκφράζεται ιδιαίτερα η εξέχουσα θέση της νηστείας στην πνευματική ζωή των χριστιανών[2]. Αυτό το λειτουργικό βιβλίο "είναι ολόκληρο μια πρόκληση για μετάνοια, ώστε ο λαός να συναντήσει έτοιμος το Σταυρό και την Ανάσταση. Η υμνολογία του Τριωδίου έχει ως θέματα των Ευαγγελικών περικοπών κάθε μια από τις τέσσερις Κυριακές της περιόδου του Τριωδίου: την πρώτη Κυριακή η μετάνοια του Τελώνη· τη δεύτερη Κυριακή η μετάνοια του Ασώτου· την τρίτη Κυριακή η τελική κρίση για τους άσπλαχνους και τους αμαρτωλούς· την τέταρτη Κυριακή το νόημα της νηστείας..."[3].
Κυρίαρχα ονόματα ποιητών του Τριωδίου είναι αυτά των: Ανδρέα Κρήτης, του Κοσμά Μελωδού, του Ιωάννου Δαμάσκηνου, του Ανδρέα Πηρού, των Στουδιτών Θεοδώρου και Ιωσήφ, του Θεοφάνη Γραπτού, του Μητροφάνη, και προπάντων, του Ιωσήφ του Υμνογράφου[4].
Η πρώτη έκδοση του Τριωδίου έγινε στην ελληνική, και εκδόθηκε στη Βενετία το 1522, ενώ η πρώτη σλαβική έκδοση πραγματοποιήθηκε στα 1491.
Υποσημειώσεις
- ↑ "Τριώδιον", Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 216.
- ↑ Φειδάς Ιω. Βλάσιος, Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία, τόμ. Α', 3η έκδ., Αθήνα 2002, σελ. 949.
- ↑ Αγουρίδης Σάββας, 'Οράματα και Πράγματα', Άρτος Ζωής, Αθηνα 1991, σελ. 91-92.
- ↑ Χρήστου Παναγιώτης, Ελληνική Πατρολογία, τόμ. Ε΄ (ΣΤ΄-Θ΄ αιώνες), 2η έκδ., Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 569.
Βιβλιογραφία
- "Τριώδιο", Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 141-142.
- "Τριώδιο", e-δομή (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
- "Τριώδιον", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 864.
- "Τριώδιον", Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 216.
- "Τριώδιον", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 58, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
