Προς Πολύκαρπον Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου

H προς Πολύκαρπον είναι μία από τις επτά γνήσιες επιστολές του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου (+107/117 μ.Χ.).

Σε αυτή την επιστολή του αγίου Ιγνατίου, βρίσκουμε ντοκουμέντα για την ύπαρξη Επισκοπικού συστήματος στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία. Ειδικά σε αυτή την επιστολή, που απευθύνεται κυρίως προς τον Επίσκοπο Σμυρναίων Πολύκαρπο, βρίσκουμε στοιχεία για τις ευθύνες του Επισκόπου επί της Εκκλησίας. Έτσι ο Επίσκοπος εμφανίζεται ως το κέντρο της ενότητας της Εκκλησίας, ως ο υπεύθυνος της (Χριστιανικής επικράτειας της) περιοχής του, ως αυτός που βαστάζει όλη του την Εκκλησία και τις αμαρτίες της με προσευχές, (που θα πρέπει να είναι αδιάλειπτες). Ο Επίσκοπος παρομοιάζεται με κυβερνήτη πλοίου, που τα πάντα πρέπει να γίνονται μόνο με τη γνώμη του, ακόμα και οι γάμοι, διαφορετικά δεν είναι κατά Χριστόν. Είναι αυτός που στέλνει ουσιαστικά εκ μέρους της Εκκλησίας του κάποιους Χριστιανούς σε αποστολή, και μαζί του εμφανίζεται και η Ιερά Σύνοδος, η οποία είναι αυτή που αποφασίζει τη χειροτονία για κάποια διακονία.

Ενδιαφέρων είναι επίσης ο τίτλος που αποδίδει στον Επίσκοπο Πολύκαρπο ο Επίσκοπος Ιγνάτιος, ως Θεομακαριστότατο. Πέραν της επισκοπικής διαδοχής, στο κείμενο βρίσκουμε ντοκουμέντα για την πίστη της πρώτης Εκκλησίας, ότι ο Χριστός είναι ο Θεός μας, (Θεότητα του Κυρίου), και ότι είναι άχρονος, κάτι που αποδεικνύει την πίστη της πρώτης Εκκλησίας, για έναν άναρχο Ιησού και όχι για ένα κτίσμα με χρονική αρχή, όπως υποστήριξε ο Άρειος στον 4ο αιώνα. Χρήσιμο απολογητικό στοιχείο κατά του Προτεσταντισμού, είναι επίσης η εκούσια αγαμία και αγνότητα που μπορούσε να επιλέξει κάποιος, όπως και σήμερα κάνει η Εκκλησία με τη δυνατότητα επιλογής αγαμίας, ώστε κάποιος να γίνει Ιερομόναχος ή μοναχός.

Κείμενο

Ἰγνάτιος, ὁ καὶ Θεοφόρος, Πολυκάρπῳ ἐπισκόπῳ ἐκκλησίας Σμυρναίων, μᾶλλον ἐπισκοπημένῳ ὑπὸ θεοῦ πατρὸς καὶ κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, πλεῖστα χαίρειν.

I
1 Ἀποδεχόμενός σου τὴν ἐν θεῷ· γνώμην ἡδρασμένην ὡς ἐπὶ πέτραν ἀκίνητον, ὑπερδοξάζω, καταξιωθεὶς τοῦ προσώπου σου τοῦ ἀμώμου, οὗ ὀναίμην ἐν θεῷ·. 2 παρακαλῶ σε ἐν χάριτι ᾗ ἐνδέδυσαι, προσθεῖναι τῷ· δρόμῳ σου καὶ πάντας παρακαλεῖν, ἵνα σώζωνται. ἐκδίκει σου τὸν τόπον ἐν πάσῃ ἐπιμελείᾳ σαρκικῇ τε καὶ πνευματικῇ· τῆς ἑνώσεως φρόντιζε, ἧς οὐδὲν ἄμεινον. πάντας βάσταζε, ὡς καὶ σὲ ὁ κύριος· πάντων ἀνέχου ἐν ἀγάπῃ, ὥσπερ καὶ ποιεῖς. 3 προσευχαῖς σχόλαζε ἀδιαλείπτοις· αἰτοῦ σύνεσιν πλείονα ἧς ἔχεις· γρηγόρει ἀκοίμητον πνεῦμα κεκτημένος. τοῖς κατ ̓ ἄνδρα κατὰ ὁμοήθειαν θεοῦ λάλει· πάντων τὰς νόσους βάσταζε ὡς τέλειος ἀθλητής. ὅπου πλείων κόπος, πολὺ κέρδος.

II
1 Καλοὺς μαθητὰς ἐὰν φιλῇς, χάρις σοι οὐκ ἔστιν· μᾶλλον τοὺς λοιμοτέρους ἐν πραότητι ὑπότασσε. οὐ πᾶν τραῦμα τῇ αὐτῇ ἐμπλάστρῳ θεραπεύεται. τοὺς παροξυσμοὺς ἐμβροχαῖς παῦε. 2 * φρόνιμος γίνου ὡς ὁ1 ὄφις ἐν ἅπασιν καὶ ἀκέραιος εἰς ἀεὶ ὡς ἡ περιστερά. διὰ τοῦτο σαρκικὸς εἶ καὶ πνευματικός, ἵνα τὰ φαινόμενά σου εἰς πρόσωπον κολακεύῃς· τὰ δὲ ἀόρατα αἴτει ἵνα σοι φανερωθῇ, ὅπως μηδενὸς λείπῃ καί παντὸς χαρίσματος περισσεύῃς. 3 ὁ καιρὸς ἀπαιτεῖ σε, ὡς κυβερνῆται ἀνέμους καὶ ὡς χειμαζόμενος λιμένα, εἰς τὸ θεοῦ ἐπιτυχεῖν. νῆφε, ὡς θεοῦ ἀθλητής· τὸ θέμα ἀφθαρσία καὶ ζωὴ αἰώνιος, περὶ ἧς καὶ σὺ πέπεισαι. κατὰ πάντα σου ἀντὶψυχον ἐγὼ καὶ τὰ δεσμά μου, ἃ ἠγάπησας.

III
1 Οἱ δοκοῦντες ἀξιόπιστοι εἶναι καὶ ἑτεροδιδασκαλοῦντες μή σε καταπλησσέτωσαν. στῆθι ἑδραῖος ὡς ἄκμων τυπτόμενος. μεγάλου ἐστιν ἀθλητοῦ τὸ δέρεσθαι καὶ νικᾶν. μάλιστα δὲ ἕνεκεν θεοῦ πάντα ὑπομένειν ἡμᾶς δεῖ, ἵνα καὶ αὐτὸς ἡμᾶς ὑπομείνῃ. 2 πλέον σπουδαῖος γίνου οὗ εἶ. τοὺς καιροὺς καταμάνθανε. τὸν ὑπὲρ καιρὸν προσδόκα, τὸν ἄχρονον, τὸν ἀόρατον, τὸν δι ̓ ἡμᾶς ὁρατόν, τὸν ἀψηλάφητον, τὸν ἀπαθῆ, τὸν δι ̓ ἡμᾶς παθητόν, τὸν κατὰ πάντα τρόπον δι ̓ ἡμᾶς ὑπομείναντα.

IV
1 Χῆραι μὴ ἀμελείσθωσαν· μετὰ τὸν κύριον σὺ αὐτῶν φροντιστὴς ἔσο. μηδὲν ἄνευ γνώμης σου γινέσθω μηδὲ σὺ ἄνευ θεοῦ τι πρᾶσσε, ὅπερ οὐδὲ πράσσεις· εὐστάθει. 2 πυκνότερον συναγωγαὶ γινέσθωσαν· ἐξ ὀνόματος πάντας ζήτει. 3 δούλους καὶ δούλας μὴ ὑπερηφάνει· ἀλλὰ μηδὲ αὐτοὶ φυσιούσθωσαν, ἀλλ ̓ εἰς δόξαν θεοῦ πλέον δουλευέτωσαν, ἵνα κρείττονος ἐλευθερίας ἀπό θεοῦ τύχωσιν. μὴ ἐράτωσαν ἀπὸ τοῦ κοινοῦ ἐλευθεροῦσθαι, ἵνα μὴ δοῦλοι εὑρεθῶσιν ἐπιθυμίας.

V
1 Τὰς κακοτεχνίας φεῦγε, μᾶλλον δὲ περὶ τούτων ὁμιλίαν ποιοῦ. ταῖς ἀδελφαῖς μου προσλάλει, ἀγαπᾶν τὸν κύριον καὶ τοῖς συμβίοις ἀρκεῖσθαι σαρκὶ καὶ πνεύματι. ὁμοίως καὶ τοῖς ἀδελφοῖς μου παράγγελλε ἐν ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀγαπᾶν τὰς συμβίους ὡς ὁ κύριος τὴν ἐκκλησίαν. 2 εἴ τις δύναται ἐν ἁγνείᾳ μένειν εἰς τιμὴν τῆς σαρκὸς τοῦ κυρίου, ἐν ἀκαυχησίᾳ μενέτω. ἐὰν καυχήσηται, ἀπώλετο, καὶ ἐὰν γνωσθῇ πλέον τοῦ ἐπισκόπου, ἔφθαρται. πρέπει δὲ τοῖς γαμοῦσι καὶ ταῖς γαμουμέναις μετὰ γνώμης τοῦ ἐπισκόπου τὴν ἕνωσιν ποιεῖσθαι, ἵνα ὁ γάμος ᾖ κατὰ κύριον καὶ μὴ κατ ̓ ἐπιθυμίαν. πάντα εἰς τιμὴν θεοῦ γινέσθω.

VI
1 Τῷ· ἐπισκόπῳ προσέχετε, ἵνα καὶ ὁ θεὸς ὑμῖν. ἀντίψυχον ἐγὼ τῶν ὑποτασσομένων τῷ· ἐπισκόπῳ, πρεσβυτέροις, διακόνοις· καὶ μετ ̓ αὐτῶν μοι τὸ μέρος γένοιτο σχεῖν ἐν θεῷ·. συγκοπιᾶτε ἀλλήλοις, συναθλεῖτε, συντρέχετε, συμπάσχετε, συγκοιμᾶσθε, συνεγείρεσθε ὡς θεοῦ οἰκονόμοι καὶ πάρεδροι καὶ ὑπηρέται. 2 ἀρέσκετε ᾧ στρατεύεσθε, ἀφ ̓ οὗ καὶ τὰ ὀψώνια κομίζεσθε· μή τις ὑμῶν δεσέρτωρ εὑρεθῇ. τὸ βάπτισμα ὑμῶν μενέτω ὡς ὅπλα, ἡ πίστις ὡς περικεφαλαία, ἡ ἀγάπη· ὡς δόρυ, ἡ ὑπομονὴ ὡς πανοπλία. τὰ δεπόσιτα ὑμῶν τὰ ἔργα ὑμῶν, ἵνα τὰ ἄκκεπτα1 ὑμῶν ἄξια κομίσησθε. μακροθυμήσατε οὖν μετ ̓ ἀλλήλων ἐν πραότητι, ὡς ὁ θεὸς μεθ ̓ ὑμῶν. ὀναίμην ὑμῶν διὰ παντός.

VII
1 Ἐπειδὴ ἡ ἐκκλησία ἡ ἐν Ἀντιοχείᾳ τῆς Συρίας εἰρηνεύει, ὡς ἐδηλώθη· μοι, διὰ τὴν προσευχὴν ὑμῶν, κἀγὼ εὐθυμότερος ἐγενόμην ἐν ἀμεριμνίᾳ θεοῦ, ἐάνπερ διὰ τοῦ παθεῖν θεοῦ ἐπιτύχω, εἰς τὸ εὑρεθῆναί με ἐν τῇ ἀναστάσει3 ὑμῶν μαθητήν. 2 πρέπει, Πολύκαρπε θεομακαριστότατε, συμβούλιον ἀγαγεῖν θεοπρεπέστατον καὶ χειροτονῆσαί τινα, ὃν ἀγαπητὸν λίαν ἔχετε καὶ ἄοκνον, ὃς δυνήσεται θεοδρόμος καλεῖσθαι· τοῦτον καταξιῶσαι, ἵνα πορευθεὶς εἰς Συρίαν δοξάσῃ ὑμῶν τὴν ἄοκνον ἀγάπην εἰς δόξαν θεοῦ· 3 Χριστιανὸς ἑαυτοῦ ἐξουσίαν οὐκ ἔχει, ἀλλὰ θεῷ· σχολάζει. τοῦτο τὸ ἔργον θεοῦ ἐστιν καὶ ὑμῶν, ὅταν αὐτὸ ἀπαρτίσητε. πιστεύω γὰρ τῇ χάριτι, ὅτι ἕτοιμοί ἐστε εἰς εὐποιΐαν θεῷ· ἀνήκουσαν. εἰδὼς ὑμῶν τὸ σύντονον τῆς ἀληθείας, δι ̓ ὀλίγων ὑμᾶς γραμμάτων παρεκάλεσα.

VIII
1 Ἐπεὶ1 πάσαις ταῖς ἐκκλησίαις οὐκ ἠδυνήθην γράψαι διὰ τὸ ἐξαίφνης πλεῖν με ἀπὸ Τρωάδος εἰς Νεάπολιν, ὡς τὸ θέλημα προστάσσει, γράψεις ταῖς ἔμπροσθεν ἐκκλησίαις, ὡς θεοῦ γνώμην κεκτημένος, εἰς τὸ καὶ αὐτοὺς τὸ αὐτὸ ποιῆσαι, οἱ μὲν δυνάμενοι πεζοὺς πέμψαι, οἱ δὲ ἐπιστολὰς διὰ τῶν ὑπὸ σου πεμπομένων, ἵνα δοξασθῆτε αἰωνίῳ ἔργῳ ὡς ἄξιος ὤν. 2 ἀσπάζομαι πάντας ἐξ ὀνόματος καὶ τὴν τοῦ Ἐπιτρόπου σὺν ὅλῳ τῷ· οἴκῳ αὐτῆς καὶ τῶν τέκνων. ἀσπάζομαι Ἄτταλον τὸν ἀγαπητόν μου. ἀσπάζομαι τὸν μέλλοντα καταξιοῦσθαι τοῦ εἰς Συρίαν πορεύεσθαι. ἔσται ἡ χάρις μετ ̓ αὐτοῦ διὰ παντὸς καὶ τοῦ πέμποντος αὐτὸν Πολυκάρπου. 3 ἐρρῶσθαι ὑμᾶς διὰ παντὸς ἐν θεῷ· ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστῷ· εὔχομαι, ἐν ᾧ διαμείνητε ἐν ἑνότητι θεοῦ καὶ ἐπισκοπῇ. ἀσπάζομαι Ἄλκην, τὸ ποθητόν μοι ὄνομα. ἔρρωσθε ἐν κυρίῳ.

Υποσημειώσεις

Βιβλιογραφία

• Κοντογόνης Κωνσταντίνος, Φιλολογική και κριτική ιστορία των αγίων της Εκκλησίας Πατέρων, και των συγγραμμάτων αυτών, τόμ. Α', εν Αθήναις 1851, σελ. 89-116
• Νικολαΐδης Ι. Νίκος, Αποστολικοί Πατέρες, Γραμματολογική και Θεολογική προσέγγιση, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 175-292
• Παν. Κ. Χρήστου, "Ιγνάτιος", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 06, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 705-715
• Παπαδόπουλος Γ. Στυλιανός, 'Πατρολογία', τόμ. Α', έκδ. 4η, Αθήνα 2000, σελ. 173-180

Επιστολές Αγίου Ιγνατίου

Προς Εφεσίους | Προς Μαγνησιείς | Προς Τραλλιανούς | Προς Ρωμαίους | Προς Φιλαδελφείς | Προς Σμυρναίους | Προς Πολύκαρπον  | | Βίος Αγίου Ιγνατίου