Άγγελοι

Οι Άγγελοι στην Ορθόδοξη Εκκλησία είναι αόρατα, ασώματα, νοερά, αυτεξούσια, κτιστά όντα, που αποτελούν λειτουργικά πνεύματα και εκτελεστές του Θείου θελήματος. Ο λόγος δημιουργίας τους είναι εκστατική αγάπη και αγαθότητα του Θεού, με σκοπό να συμμερισθούν ως λογικά όντα τη μακαριότητά Του και δημιουργήθηκαν εξ αρχής αγαθοί και πνευματικά τελειωμένοι. Η αυτεξούσια βουλή τους όμως παρέμενε δεκτική στο κακό, αφού ως δημιουργήματα που προήλθαν από τροπή ("μη ον"), δύνατο να αλλοιώσουν την δεκτική μακαριότητα που απολάμβαναν κινούμενα προς το "μη ον" (έλλειψη του αγαθού), με αποτέλεσμα ένα μέρος των δημιουργημάτων αυτών, να εκπέσει και να δημιουργηθεί ένα ακόμα σώμα αγγέλων, που πλέον αποκλήθηκαν Δαίμονες.

Ιεραρχία και αριθμός

Ο αριθμός των αγγελικών όντων φαίνεται να είναι ανυπολόγιστος και απροσμέτρητος. Ο ίδιος ο Ιησούς ομιλεί στη Γεθσημανή για περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, ενώ ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε και άκουσε σε όραμα που του δόθηκε από τον Θεό γύρω από το Θεϊκό θρόνο χορωδία από μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων.

Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση, οι άγγελοι διαχωρίζονται σε τάγματα, ενώ έχουν και ιεραρχία. Με βάση την ιεραρχία τους, διαχωρίζονται σε 3 τάξεις που έκαστος φέρει τριχώρους ή αλλιώς "Ταξιαρχίες":

• Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνους,
• Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες και
• Αρχές, Αρχάγγελους και αγγέλους.

Ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής Ύμνος του Γελ. Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και την διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο Τρισάγιος Ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος». Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος "Αλληλούια". Από την Αγία Γραφή γνωρίζουμε και μερικούς αγγέλους ονοματικά. Τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που σημαίνει "ήρωας του Θεού", από την εμφάνισή του στον Προφήτη Δανιήλ, στον Προφήτη Ζαχαρία και στη Θεοτόκο. Γνωρίζουμε το Αρχάγγελο Μιχαήλ, που σημαίνει "τις ως ο Θεός ημών", ενώ εμφανίζεται πολλές φορές στην Παλαιά Διαθήκη. Ο "Ραφαήλ" είναι ο τρίτος άγγελος που γνωρίζουμε, το όνομά του σημαίνει "ο Κύριος θεραπεύει" και εμφανίζεται στον Τωβίτ μεταφέροντας τις ανθρώπινες προσευχές στο θρόνο του Θεού.

Η περί Αγγέλων θεολογία

Δημιουργός και ποιητής των αγγέλων είναι ο Θεός. Η δημιουργία των αγγέλων έγινε κατ εικόνα του Θεού και η φύση τους είναι ασώματη. Θεωρείται ως οντότητα ότι κατέχουν φύση νοερή, αεικίνητη, αυτεξούσια, ασώματη, λογική και τρεπτή κατά τη γνώμη, που έχει λάβει αθανασία κατά χάρη, διότι μόνος φύσει αθάνατος είναι ο Θεός, της δε ουσίας της γνώστης είναι μόνο ο κτίτωράς της, Θεός. Ο άγγελος, ασώματος και άυλος μπορεί να χαρακτηρισθεί μόνο σε σχέση με την ανθρώπινη φύση, διότι μόνος πραγματικά ασώματος και άυλος είναι ο Θεός, διότι σε σχέση με το Θεό έχει φύση παχιά και υλική. Ο Άγγελος επίσης δε δύναται να μετανοήσει διότι είναι ασώματος. Ταυτόχρονα χαρακτηρίζονται δεύτερα φώτα νοερά, που το φωτισμό τους το λαμβάνουν από το πρώτο και άναρχο φως και δε χρειάζονται γλώσσα και ακοή, αλλά χωρίς προφορικό λόγο μπορούν να μεταδώσουν μεταξύ τους τις σκέψεις και τις θελήσεις τους. Οι άγγελοι κτίσθηκαν και τελειώθηκαν από το Άγιο Πνεύμα, μετέχοντας στον φωτισμό και τη χάρη, ανάλογα με την αξία τους και την προκοπή την οποία επέδειξαν.

Οι άγγελοι επίσης είναι περιγραπτοί, και δε δύναται να βρίσκονται σε δύο σημεία ταυτόχρονα, αλλά μπορούν ταχύτατα να κινούνται από μία περιοχή στην άλλη. Δεν περιορίζονται όμως από υλικά πράγματα, αφού τα όρια τους δε λογίζονται με βάση την υλική πραγματικότητα. Εδώ πρέπει να τονιστεί πως αγιάζονται από το Άγιο Πνεύμα, προφητεύουν με τη χάρη και την αποκάλυψη που τους δίνει ο Θεός και όχι φυσικώς, δεν είναι θνητοί, δεν έχουν φύλλο και δε χρειάζονται το γάμο. Αν μεταξύ τους είναι ίσοι κατά την ουσία ή όχι, δεν το γνωρίζουμε, αλλά σίγουρα μεταξύ τους διαφέρουν κατά το φωτισμό και τη στάση, έχοντας είτε στάση προς το φωτισμό είτε μετέχοντας στον φωτισμό, ενώ φωτίζουν ο ένας τον άλλο κατά την υπεροχή της τάξεως ή της φύσεως, μεταδίδοντας παράλληλα και γνώση.

Σκοπός των αγγέλων είναι η εκπλήρωση του θείου θελήματος το οποίο εκτελούν πάντα άμεσα, κινούμενοι με την ταχύτητα της φύσεώς τους και καθήκοντά τους είναι να φυλάσσουν τόπους, να ηγούνται ανθρώπων και εθνών, να βοηθούν τους ανθρώπους όπως το θείο θέλημα προστάζει. Η φύση τους είναι δεκτική στο καλό, αλλά όχι ανεπίδεκτη του κακού. Χαρακτηρίζεται δε ως δυσκίνητη προς τα κακό. Βλέπουν το Θεό, αλλά δε γνωρίζουν και δε μετέχουν της Ουσίας Του, και τροφή τους είναι η όρασή Του. Δεν έχουν σωματικά πάθη, αλλά δεν είναι και απαθείς, διότι μόνο το θείο είναι απαθές και έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίζονται και να παίρνουν τη μορφή που τους επιβάλλει ο Κύριος και έτσι μπορούν πολλές φορές να φανερώνονται στους ανθρώπους. Η δουλειά τους όταν είναι στον ουρανό είναι να υμνούν το Θεό. Τέλος οι άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από την κτίση, αλλά οι ίδιοι δεν είναι δημιουργοί, ούτε συνδημιουργοί, παρά μόνο δημιουργήματα.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια, «Πάπυρος, Larousse, Britannica», Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1976/2006
• Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2007.