Απόστολος Ιάκωβος (Αλφαίου)
| Απόστολος Ιάκωβος (υιός Αλφαίου) | |
 Ο Απόστολος Ιάκωβος, υιός του Αλφαίου | |
| Γέννηση | άγνωστο |
| Κοίμηση | άγνωστο |
| Εορτασμός | 9 Οκτωβρίου |
| Σημαντικές ημερομηνίες | 49 μ.Χ. Αποστολική Σύνοδος |
| Τίτλος | Απόστολος |
Ο Απόστολος Ιάκωβος, o υιός του Αλφαίου, ήταν ένας εκ των μαθητών και αποστόλων του Ιησού Χριστού. Για τη δράση του και τη θέση του στην στην αρχέγονη εκκλησία δε γνωρίζουμε τίποτα, αφού η αρχαία παράδοση σιωπά[1]. Κατά το βιογράφο του Νικήτα Παφλαγόνα, κήρυξε το ευαγγέλιο στη Γάζα, την Ελευθερούπολη και τις γειτονικές περιοχές και υπέστη μαρτυρικό θάνατο στην Αίγυπτο και δη την πόλη Οστρακίνη. Ο ίδιος μνημονεύεται από όλους τους Ευαγγελιστές πάντοτε στην ένατη θέση του αποστολικού κύκλου και διακρίνεται σαφώς τόσο από τον έτερο Ιάκωβο, υιό του Ζεβεδαίου, όσο και από τον Ιάκωβο τον αδελφόθεο, παρά τις όποιες προσπάθειες ταυτίσεως έχουν γίνει μέχρι σήμερα[2]. Η μνήμη του εορτάζεται στις 9 Οκτωβρίου.
Η ταυτότητα του Ιακώβου
Στην Καινή Διαθήκη το όνομα Ιάκωβος παρουσιάζεται αρκετές φορές για πρόσωπα που δρουν μέσα στα ευαγγέλια. Έτσι παρατηρούμε πως εμφανίζεται ο αδελφός του Ευαγγελιστή Ιωάννη, που είναι υιοί του Ζεβεδαίου, ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος καθώς και ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου υιός, που εξετάζουμε εδώ. Συνάμα έχουμε αναφορά και στον Ιάκωβο τον πατέρα του Ιούδα του Θαδδαίου ή Λεββαίου (Λουκάς 6, 15), που μερικοί μάλιστα υποθέτουν πως δεν είναι γονιός του Ιούδα, αλλά αδελφός, ταυτίζοντάς τον με τον "Ιάκωβο το μικρό". Επίσης υπάρχει και ο "Ιάκωβος ο μικρός", που είναι αδελφός του Ιωσήφ ή Ιωσή (Ματθαίος 27, 56. Μάρκος 15, 40), που μερικοί τον ταυτίζουν με τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο.
Ξετυλίγοντας το κουβάρι των ταυτίσεων παρατηρούμε πως ο '"Ιάκωβος του Αλφαίου", δε μπορεί να ταυτίζεται με τον "Ιάκωβο τον αδελφόθεο" και τον "Ιάκωβο το μικρό", αδελφό του Ιωσήφ. Τα δύο αυτά πρόσωπα ανήκαν στον οικογενειακό κύκλο του Ιησού και αν δεχτούμε ταύτιση, θα σήμαινε ότι τα δύο αυτά πρόσωπα, που υποτίθεται πως ταυτίζονται με τον Ιάκωβο, θα έπρεπε να είχαν δεχτεί εξ αρχής το κήρυγμα και την κλήση του Χριστού, κάτι που ρητά αναφέρει η Καινή Διαθήκη πως δε συνέβη (Ιωάννης 7, 5). Αλλά και ο πατέρας του Ιακώβου ονομαζόταν Αλφαίος και η μητέρα του Μαρία (Ματθαίος 27, 56. Μάρκος 15, 40. Λουκάς 24, 10), που δεν είναι άλλη από τη Μαρία του Κλωπά (Ιωάννης 19, 25), αφού το Κλωπάς αποτελεί μεταγραμματισμός του Αλφαίος από το Ελληνικό Κλέοπας, συντετμημένο του Κλεόπατρος[3]. Έτσι λοιπόν η ταύτιση με τον "Ιάκωβο το μικρό", όπως μας την μεταφέρει ο Ιερώνυμος είναι σαφώς αβέβαιη και αναμφίβολα δε μιλάμε για το ίδιο πρόσωπο[4].
Γενικώς η μεγαλύτερη σύγχυση προξενείται από την ταύτιση του Ιακώβου του αδελφοθέου προς τον Ιάκωβο του Αλφαίου, εξ αιτίας της αναφοράς του Ιερώνυμου προς τον Ελβίδιο[5]. Κατά τον Ιερώνυμο ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος άνηκε στον Αποστολικό κύκλο και είναι ο ίδιος με τον Ιάκωβο, μία παρανόηση που προέκυψε από την επιστολή του Αποστόλου Παύλου, Προς Γαλάτας. Ο Ηγήσιππος επίσης συνηγορούσε στην ίδια ταυτοποίηση[6]. Η άποψη αυτή γενικά δεν επικράτησε στην εκκλησιαστική παράδοση, αλλά δε βρίσκει και σοβαρά ερείσματα. Αντιθέτως βρίσκει σοβαρά προσχώματα. Χαρακτηριστικά:
- Ο γιος του Αλφαίου εξ αρχής ήταν ένας εκ των δώδεκα, ενώ ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος τον ακολούθησε μετά την Ανάσταση (Πράξεις 1, 14)
- Δεν προκύπτει από κάπου ότι η Θεοτόκος Μαρία και η αδελφή της είχαν το ίδιο όνομα, ώστε να την ταυτίσουμε τη Μαρία Κλωπά. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης δε, τη διαχωρίζει σαφώς (Ιωάννης 19, 25).
- Ο Ιούδας, ο αδελφός του Ιησού και του Ιακώβου τον οποίο ταυτίζει ο Ιερώνυμος με τον Ιούδα Ιακώβου, διαστέλλει σαφώς τον εαυτό του από τους αποστόλους (Καθολική επιστολή Ιούδα στιχ. 17). Τέλος,
- η εκκλησιαστική παράδοση διέκρινε και διακρίνει τους δύο Ιακώβους στο εορτολόγιο της Εκκλησίας.
Η περίπτωση της αδελφότητος με τον Ματθαίο
Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Μάρκο ο πατέρας του Ματθαίου ονομαζόταν Αλφαίος (Μάρκος 2, 14). Αυτό οδηγεί μερικούς ερευνητές σε εικασίες πως τελικά ο Ιάκωβος είναι πιθανός αδελφός του Ματθαίου, άποψη που διακρίνεται ορισμένες φορές και στη λειτουργική παράδοση της εκκλησίας[7]. Κάτι τέτοιο όμως μάλλον δε συμβαίνει, διότι αν ίσχυε είναι τουλάχιστον παράξενο ότι ενώ υπάρχει σαφής αναφορά στην αδελφότητα των Ανδρέα και Πέτρου, Ιωάννη και Ιακώβου, δεν υπάρχει αντίστοιχα στην περίπτωσή του, με το Ματθαίο[8].
Υποσημειώσεις
- ↑ Απόστολος Γλαβίνας, Οι Δώδεκα Απόστολοι, σελ. 107
- ↑ Απόστολος Γλαβίνας, Οι Δώδεκα Απόστολοι, σελ. 103-107
- ↑ Απόστολος Γλαβίνας, Οι Δώδεκα Απόστολοι, σελ. 104
- ↑ Απόστολος Γλαβίνας, Οι Δώδεκα Απόστολοι, σελ. 104
- ↑ PL 23, 205-206
- ↑ Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία 3, 11
- ↑ Γλαβίνας, ο.π., σελ. 106
- ↑ Γλαβίνας, ενθ.αν., σελ.88
Βιβλιογραφία
- Απόστολος Γλαβίνας, Οι Δώδεκα Απόστολοι, Τέρτιος, Κατερίνη 1993.
Απόστολοι | | Απόστολος Ανδρέας | Απόστολος Πέτρος | Απόστολος Ιάκωβος (Ζεβεδαίου) | Ευαγγελιστής Ιωάννης | Απόστολος Φίλιππος | Απόστολος Βαρθολομαίος (Ναθαναήλ) | Ευαγγελιστής Ματθαίος | Απόστολος Ιάκωβος (Αλφαίου) | Απόστολος Ιούδας (Θαδδαίος) | Απόστολος Σίμων (Ζηλωτής) | Απόστολος Θωμάς | Απόστολος Ματθίας | Απόστολος Παύλος