Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
==Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία Διάφορες άλλες φιλοσοφικές τάσεις αναπτύχθηκαν προς την κατεύθυνση της έρευνας των επιστημών του ανθρώπου και Χριστιανισμός==των μεθόδων τους, όπως η Κοινωνιολογία, η φροϋδική και μεταφροϋδική ψυχανάλυση, η γλωσσολογία και η σημειολογία.
Είναι γνωστό ότι ο ==Φιλοσοφία και Χριστιανισμός==:''Βλέπε κύριο άρθρο [[Χριστιανισμός]], από την εμφάνισή του έπρεπε να κινηθεί σε ένα τοπίο, ανάμεσα στον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]], τον [[Γνωστικισμός|Γνωστικισμό]] και την Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία και εκεί να χαράξει τον δικό του δρόμο, να παραδώσει την εμπειρία [[Ιησούς Χριστός|Χριστού]] που είχε, διδάσκοντας ότι ''"ουκ ένι Έλλην και Ιουδαίος...αλλά...πάντα καί εν πάσιν Χριστός"''<ref>''Κολ. 3:11''.</ref> και να μεταδώσει ''"τούτο το ευαγγέλιον της βασιλείας εν όλη τη οικουμένη εις μαρτύριον πάσιν τοις έθνεσι"''<ref>''Ματθ. 24:14''.</ref>.
==Δείτε επίσης==Σύμφωνα με τον ''Γεώργιο Μαρτζέλο'', ''"η χρήση συναφειακών παραστάσεων και εικόνων, προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι δογματικές αλήθειες από ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο, είναι πολλές φορές όχι απλώς θεμιτή αλλά και επιβεβλημένη. Αυτό αποτελεί θεμελιώδη ιεραποστολική και παιδαγωγική αρχή, που είναι βαθιά ριζωμένη μέσα στην ιστορία και τη ζωή της Εκκλησίας. Πρέπει όμως η χρήση των συναφειακών αυτών παραστάσεων και εικόνων να περιορίζεται μόνο στη μορφολογία του δόγματος και να αφήνει άθικτη και απαραχάρακτη την ουσία του. Τη στάση αυτή ακριβώς τήρησαν τόσο οι Απόστολοι όσο και οι Πατέρες της Εκκλησίας· αν και χρησιμοποίησαν εικονικές παραστάσεις και ορολογία από το συναφειακό πολιτιστικό υπόβαθρο του ελληνικού κόσμου, εντούτοις αυτές περιορίζονται αποκλειστικά σε μορφολογικό επίπεδο και δεν αλλοιώνουν το μήνυμα της θείας Αποκάλυψεως"''<ref>Γ.Δ. Μαρτζέλος, στο περιοδ. ''Καθ' Οδόν'', τεύχ. 4 (ΙΑΝ-ΑΠΡ 1993), Θεσσαλονίκη, εκδ. Παρατηρητής, σελ. 105.</ref>
* '''[[Χριστιανισμός Αυτό είναι και Φιλοσοφία]]'''το πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε η Ορθόδοξη Θεολογία διαμέσου των αιώνων.
→Φιλοσοφία και Χριστιανισμός
===Ο 19ος αιώνας===
Στη φιλοσοφία του 19ου αιώνα εκδηλώνονται δύο κατευθύνσεις, μία ιδεαλιστική και μία αντι-ιδεαλιστική. Ο αιώνας αυτός αρχίζει με κάποια μεταφυσικά συστήματα, τα οποία βρίσκονται έξω από τα όρια της εμπειρίας. Οι δημιουργοί των συστημάτων αυτών είναι ο ''Σέλλιγκ''<ref>Σέλινγκ, Φρήντριχ Βίλχελμ Γιοζεφ (Schelling), Γερμανός φιλόσοφος (Λέομπεργκ, Βύρτεμπεργκ 1775 - Ραγκάτς, Σανκτ Γκάλεν 1854).</ref> και ο ''Έγελος'' (Χέγγελ)<ref>Χέγγελ, Γκεόργκ Βίλχελμ Φρίντριχ (Georg Hegel, Στουτγάρδη 1770 – Βερολίνο 1831), Γερμανός φιλόσοφος. Είναι ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού.</ref>. Ο πρώτος θέλοντας να αποδείξη την ενότητα του κόσμου δέχεται ότι η φύση και το πνεύμα, οι δύο δυνάμεις του Απόλυτου, παρουσιάζουν συγγένεια ως προς τη φύση τους, τη σύσταση τους και ότι στο βάθος είναι ταυτόσημα. Οικοδομεί έτσι μια φιλοσοφία της φύσης όπου η δραστηριότητα δεν αντιπροσωπεύεται πλέον από το εγώ και το μη εγώ, αλλά από τα δυναμικά αντίθετα της ίδιας της φύσης. Ο ''Χέγγελ'', από την άλλη, συλλαμβάνει τον κόσμο ως μια διαδοχική αυτεξέλιξη μιας Ιδέας. Ο κόσμος είναι Ιδέα, η οποία διαλεκτικά αυτεξελισσόμενη διαμορφώνει όλο τον φυσικό και τον ιστορικό κόσμο. Ο ρυθμός της διαδικασίας αυτής ακολουθεί 3 φάσεις: τη θέση, την αντίθεση και τη σύνθεση, ή, αλλιώς, τη στιγμή της αμεσότητας, τη στιγμή της αλλοτρίωσης και τη στιγμή της διαλεκτικής μεσολάβησης. Σε αντίθεση προς την ιδεαλιστική και μεταφυσική αυτή φιλοσοφία του ''Σέλλιγκ'' και του ''Χέγγελ'', βρίσκονται οι φιλοσοφίες του ''Σοπενχάουερ'' <ref>Σοπενχάουερ, Άρτουρ (Schopenhauer), Γερμανός φιλόσοφος (Ντάντσιχ 1788 - Φρανκφούρτη 1860).</ref>, του ''Κοντ''<ref>Κοντ, Ογκίστ (August Comte, Μονπελιέ 1798 – Παρίσι 1857), Γάλλος θετικιστής φιλόσοφος, εισηγητής της επιστήμης της κοινωνιολογίας.</ref>, του ''Σπένσερ''<ref>Σπένσερ, Χέρμπερτ (Spencer), Άγγλος θετικιστής και εξελικτικός φιλόσοφος (Ντέρμπι 1820 - Μπράιτον 1903).</ref>, του ''Φόιερμπαχ''<ref>Φόιερμπαχ, Λούντβιχ (Feuerbach, Λάντσχουτ, Βαυαρία 1804 – Ρέχενμπεργκ, Νυρεμβέργη 1872), Γερμανός φιλόσοφος, θεμελιωτής του λεγόμενου φυσιοκρατικού ουμανισμού.</ref>, του ''Μαρξ''<ref>Μαρξ, Καρλ (Heinrich Karl Marx, Τριρ 1818 – Λονδίνο 1883), Γερμανός φιλόσοφος και οικονομολόγος, εβραϊκής καταγωγής, συνιδρυτής, με τον Φρίντριχ Ένγκελς, του επιστημονικού σοσιαλισμού και της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας.</ref> και του ''Νίτσε''<ref>Νίτσε, Φρίντριχ Βίλχελμ (Friedrich Wilhelm Nietzsche, Ρέκεν, Λίτσεν 1844 – Βαϊμάρη 1900), Γερμανός φιλόσοφος και δοκιμιογράφος.</ref>.
Για τον ''Σοπενχάουερ'', αρχή και υπόβαθρο του κόσμου δεν είναι η "λογική ιδέα" του ''Χέγγελ'', αλλά μία τυφλή και άλογη βούληση. Για να θέτει ένα όριο στα πάθη της, η ανθρωπότητα διαθέτει την τέχνη η οποία, χάρη στον καθαρό στοχασμό, μάς μας λυτρώνει από την πράξη, καθώς και την ηθική τού του ελέους η οποία κατευνάζει την βούληση. Ο ''Κοντ'', πατέρας του ''Θετικισμού'', μέσω της "θετικής φιλοσοφίας" του, απορρίπτει κάθε μεταφυσική ιδέα ως καθαρή φαντασίαν φαντασία και εκδηλώνει εμπιστοσύνη μόνο για το αμέσως δεδομένο. Η αναδιοργάνωση της κοινωνίας θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω μιας μεταρρύθμισης την οποία θα επιτελούσε η κοινωνική επιστήμη, κορύφωμα των άλλων θετικών επιστημών. Ο ''Σπένσερ'' εξηγεί τα πάντα με την έννοια της εξελίξεως, επηρεασμένος από τη βιολογία της εποχής του. Μέσω αυτής της εξέλιξης, η ύλη αλλά και η κοινωνία, από μια αρχική ομοιογένεια προχωρεί σε βαθμιαία ετερογένεια και διαφοροποίηση. Ο ''Φόιερμπαχ'' και ο ''Μαρξ'', επιχειρούν συνειδητή αντιστροφή της διαλεκτικής του ''Έγελου'', βάζοντας ως αρχή όχι την ιδέα αλλά την ύλη. Ο ''Φόιερμπαχ'' θεωρεί πως δε δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος δημιούργησε το Θεό. Όλες οι ιδιότητες που το ανθρώπινο ον αποδίδει στον Θεό είναι χαρακτηριστικά του ίδιου του ανθρώπου, που γίνονται υποκείμενο, δηλαδή μετατρέπονται σε μια δύναμη έξω από τον άνθρωπο, και λατρεύονται. Η καταγωγή της θρησκείας πρέπει να αναζητηθεί, στους ανικανοποίητους πόθους και στις ανικανοποίητες ανάγκες της ανθρώπινης υπόστασης και η κριτική της θρησκείας πρέπει να συνεπάγεται την κριτική των συνθηκών της επίγειας ζωής από τις οποίες βγήκε η ίδια η θρησκεία, που μεταβάλλεται έτσι σε κριτική της πολιτικής και της οικονομίας. Κατά τον ''Μαρξ'' (που επηρεάζεται από τον ''Φόιερμπαχ''), η διαλεκτική κίνηση, όπως γίνεται ιδιαίτερα φανερό στον "Ιστορικό Υλισμό" του, μεταφέρεται στην ιστορία και υποστηρίζεται ότι η κοινωνία ξεκινώντας από μια αρχική ενότητα οικονομικών συμφερόντων θα κατάληξει πάλι σε μια τέτοια με τη βοήθεια της ίδιας δύναμης που επέφερε τη διάσπαση της κοινωνία σε τάξεις, δηλ. της τεχνολογίας. Σε μια τέτοια σοσιαλιστική κοινωνία, θα υπάρχει εξάλειψη της ατομικής ιδιοκτησίας και του κεφαλαίου και κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Τέλος ο ''Νίτσε'', πολεμά την ιδεαλιστική και μεταφυσική φιλοσοφία, θεωρώντας ότι η ουσία της μεταφυσικής συνίσταται σε ιδέες που έχουν σχέση με τη μετά θάνατον ζωή και τις ελπίδες για τη μέλλουσα μακαριότητα. Αυτές όμως οι σκέψεις πηγάζουν από όντα αδυναμα και βιολογικά εκφυλισμένα, τα οποία από αδυναμία να καταξιώσουν την παρούσα ζωή μεταθέτουν τις προσδοκίες τους σε μια άλλη. Κατά συνέπεια, η μεταφυσική είναι κατά τον ''Νίτσε'' σύμπτωμα βιολογικού εκφυλισμού. Ο ''Νίτσε'' πιστεύει ότι η ηθική διακρίνεται σε ηθική των δυνατών και σε ηθική των σκλάβων. Το κήρυγμα λοιπόν της αγάπης προσιδιάζει στην ηθική των σκλάβων και όχι των κυρίων και δυνατών. Ο άνθρωπος πρέπει να διαθέτει βούληση για μεγάλα έργα και με μια τέτοια προοπτική ανεβαίνει την κλίμακα του προορισμού και φτάνει τα όρια τού υπεράνθρωπου και έτσι στον ''Νίτσε'' αποθεώνεται το ένστικτο της δυνάμεως.
===Ο 20ος αιώνας===
Στον 19ο αιώνα αρχίζει μια πορεία που ολοκληρώνεται στον 20ο αιώνα. Η επιστήμη κυριαρχεί, οι φυσικές επιστήμες και η ιστορική έρευνα ανατρέπουν πολλά δεδομένα, προετοιμάζεται και επιβάλλεται η βιομηχανική υποδομή του πολιτισμού και η αναζήτηση νέων κοινωνικών δομών και θεσμών. Η βιομηχανική κυριαρχία και η κοινωνική αναταραχή δημιουργούν εκρήξεις και ανακατατάξεις, που θα οδηγήσουν στους μεγάλους και καταστροφικούς πολέμους των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα. Η ζωή αρχίζει να τυποποιείται και να μηχανοποιείται και οι αναζητήσεις για περισσότερη ασφάλεια και ευδαιμονία γίνονται απαιτήσεις, που τρέφουν και προάγουν δυναμικά τον επαναστατικό τρόπο ζωής. Ο 20ος αιώνας, κυριαρχείται πλέον από το βιομηχανικό τρόπο ζωής και παρουσιάζει ραγδαίες αλλαγές και ανακατατάξεις στον πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό χώρο. Η φυσική και η βιολογία υπόσχονται ανατροπή πολλών δεδομένων και δημιουργία όρων ζωής τέτοιων, που θα κυριαρχούνται από μια τεχνολογική νομοτέλεια. Τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί στατικό σε έναν ραγδαία εξελισσόμενο πολιτισμό. Αν και σε πολλές περιπτώσεις ο ανατολικός και αφρικανικός πολιτισμός αντιδρά, ο τεχνολογικός πολιτισμός διαθέτει πολλή δύναμη ώστε να αλλοιώσει τον ανθρώπινο πυρήνα και την παραδοσιακή του πνευματικότητα.
Τα κυριώτερα φιλοσοφικά ρεύματα της περιόδου είναι:
*Ο ''Νεοκριτικισμός'' ή αλλιώς ''Νεοκαντιανισμός'' (ως μια προσπάθεια επιστροφής στη φιλοσοφία του ''Καντ'') με τις δύο σχολές του, του Μάρμπουργκ και της Χάιντελμπεργκ (Χαϊδελβέργης), από τις οποίες η πρώτη ασχολείται με γνωσιολογικά προβλήματα, ενώ η δεύτερη με προβλήματα αξιών.
*Η ''Φαινομενολογία'', ιδρυτής της οποίας είναι ο ''Χούσερλ''<ref>Χούσερλ, Έντμουντ (Husserl, Πρόσνιτς, Μοραβία 1859 – Φράιμπουργκ, Μπάντεν 1938), Γερμανός φιλόσοφος.</ref> και η οποία είναι περισσότερο μια μέθοδος, που χρησιμοποιείται από φιλοσόφους διαφόρων φιλοσοφικών κατευθύνσεων παρά ένα κλειστό σύστημα ιδεών. Η Φαινομενολογία αναζητά την ουσία του φαινομένου, έξω από κάθε υποκειμενική θεώρηση και ερμηνεία του.
*Η ''Νεοσχολαστική'' φιλοσοφία ή ''Νεοθωμισμός'', ως αναβίωση της σχολαστικής φιλοσοφίας του Μεσαίωνα.
*Ο ''Διαλεκτικός υλισμός'', που αποτελεί περαιτέρω επεξεργασία του ιστορικού υλισμού του ''Μαρξ'' γιατί χρησιμοποιεί την διαλεκτική μέθοδο για τη μελέτη των φυσικών φαινομένων (θέση-αντίθεση-σύνθεση), ενώ η ερμηνεία που δίνει στα φαινόμενα της φύσης είναι υλιστική.
*Ο ''Νεοθετικισμός'' ή ''Λογικός θετικισμός'' είναι ένας ανανεωμένος θετικισμός που ασχολείται με την αποσαφήνιση εννοιών, που έχουν σχέση με τις επιστήμες, και την επεξεργασία των μαθηματικών αξιωμάτων.
*Ο ''Υπαρξισμός'', ο οποίος, παραμερίζοντας τα αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου, ανακαλύπτει τον ανθρωπο με τις αγωνίες του και τον αγώνα του να δημιουργήσει την ύπαρξή του. Είναι η φιλοσοφία που θέτει στο κέντρο όχι πράγματα, έννοιες ή ιδέες, αλλά τον πραγματικό, ξεχωριστό άνθρωπο που υπάρχει, τον άνθρωπο ως μοναδική και ανεπανάληπτη ύπαρξη.
*Η ''Αναλυτική φιλοσοφία'' με σημαντικό εκπρόσωπο τον ''Μπέρτραντ Ράσελ''<ref>1872-1970. Άγγλος φιλόσοφος, μαθηματικός, κοινωνιολόγος και αντίπαλος του χριστιανισμού.</ref> είναι μια κατεύθυνση που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση στην Μεγάλη Βρετανία με επίκεντρο την ''"φιλοσοφία τής γλώσσας"'' και τις επιπτώσεις της στους τύπους συλλογισμού στο πεδίο της επιστημονικής σκέψης.
Καθώς ο [[Χριστιανισμός]], από την εμφάνισή του έπρεπε να κινηθεί σε ένα τοπίο, ανάμεσα στον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]], τον [[Γνωστικισμός|Γνωστικισμό]] και την Ειδωλολατρία, και εκεί να χαράξει τον δικό του δρόμο, να παραδώσει την εμπειρία [[Ιησούς Χριστός|Χριστού]] που είχε, διδάσκοντας ότι ''"ουκ ένι Έλλην και Ιουδαίος...αλλά...πάντα καί εν πάσιν Χριστός"''<ref>''Κολ. 3:11''.</ref> και να μεταδώσει ''"τούτο το ευαγγέλιον της βασιλείας εν όλη τη οικουμένη εις μαρτύριον πάσιν τοις έθνεσι"''<ref>''Ματθ. 24:14''.</ref>, ήρθε αναπόφευκτα σε επαφή με την Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία. Σε αυτή τη διαδρομή, ''"σε πλείστες όσες περιπτώσεις"'' βλέπουμε από τους χριστιανούς τη ''"φιλοσοφία από το ένα μέρος [να] αποκαλείται δαιμονική, και από το άλλο επωφελής. Κι αυτό ενίοτε συμβαίνει σ' ένα και το ίδιο έργο και στον αυτό συγγραφέα. Έτσι αρκετοί μελετητές της πατερικής σκέψης, προβληματιζόμενοι στό έπακρο, κάνουν λόγο πότε περί αντιφάσεων και πότε περί εξελικτικών αλλαγών στις ιδέες ενός και του αυτού θεολόγου πατρός!"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Βυζαντινής Φιλοσοφίας'', Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1994, σελ. 30.</ref>. Αυτή όμως η φαινομενική αντίφαση, στην πραγματικότητα έχει την εξήγησή της. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα από το [[Συνοδικό της Ορθοδοξίας]]:
:''"Ανάθεμα σε όσους ασχολούνται με τα ελληνικά μαθήματα και '''δεν τα χρησιμοποιούν μόνο για τη μόρφωση τους''', αλλά και ακολουθούν τις περιττές διδασκαλίες τους και τις δέχονται σαν αληθινές, και μάλιστα ομολογούν πίστη σ' αυτές"''<ref>Μτφρ. από το: Hunger Herbert, ''Βυζαντινή Λογοτεχνία-Η Λόγια Κοσμική Γραμματεία των Βυζαντινών'', τόμ. Α', ΜΙΕΤ, Αθήνα 1987, σελ. 94.</ref>.
Εδώ η διαφοροποίηση και η τοποθέτηση των ορίων είναι σαφής: διαφορετικό πράγμα η παιδευτική χρήση των ελληνικών γραμμάτων και διαφορετικό η αποδοχή της [[Ειδωλολατρία|ειδωλολατρικής]] θεολογίας που αυτά τυχόν περιέχουν. Είναι αποδεκτή η χρήση της φιλοσοφικής ορολογίας με νέο, αποκλειστικά χριστιανικό περιεχόμενο ώστε να μεταδωθεί στο ελληνιστικό περιβάλλον η διδασκαλία, απορρίπτεται όμως πλήρως, η κατανόηση του Θεού με φιλοσοφήματα και διανοητικές ασκήσεις. Αυτό είναι και το πλαίσιο στο οποίο κινήθηκε η Ορθόδοξη Θεολογία διαμέσου των αιώνων.
==Υποσημειώσεις==
*Nesselrath Heinz-Gunther, ''Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία'' (τόμ. Α'-Αρχαία Ελλάδα), 2η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2003
*Rosenthal M. M., ''Μικρό φιλοσοφικό λεξικό'', εκδ. Γιάννης Οικονόμου, Αθήνα 1956
*Βορέας Θεόφιλος, ''Εισαγωγή εις την φιλοσοφίαν'' (Ακαδημεικά 3), 2η έκδ., εν Αθήναις 1972 (c1935)
*Μακρής Νίκος, ''Οι Έλληνες Φιλόσοφοι της αρχαιότητας και η Φιλοσοφία'', τόμ. Α' + Β', εκδ. Κ. & Π. Σμπίλιας ΑΕΒΕ, Αθήνα 1995
*Ματσούκας Α. Νίκος, ''Ιστορία της Φιλοσοφίας'', 7η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001
[[Κατηγορία:Φιλοσοφία|*]]
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Φ]]
