Αλλαγές

Στην αρχαία εκκλησία, φαίνεται πως καθιερώθηκαν τα μνημόσυνα ως τελετές, κατά το δεύτερο αιώνα<ref>Βλάσιος Φειδάς, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 287</ref>. Στον ειδωλολατρικό κόσμο, τελούνταν μνημόσυνα γεύματα κατά την τρίτη, ενάτη και τριακοστή ημέρα από την αποδημία του θανόντος<ref>Βασίλειος Στεφανίδης, Εκκλησιαστική ιστορία, σελ. 120</ref>. Αυτά, με ''"εξωτερικήν αναλογίαν εισήχθησαν και στο χριστιανισμό"''<ref>ο.π.</ref> αλλά με δογματική κατοχύρωση από την [[Αγία Γραφή]] και την [[Ιερά Παράδοση]], και ορίστηκε από τις όπως αναφέρεται στις [[Αποστολικές Διαταγές]]<ref>Αποστολικαί Διαταγαί 8, 42</ref> πως , θα τηρούνται για τη μνήμη των νεκρών την τρίτη, ενάτη και τεσσαρακοστή ημέρα. Πλέον, η τρίτη ημέρα συμβόλιζε την τριήμερη παραμονή του [[Χριστός|Χριστού]] στον τάφο ή την [[Αγία Τριάδα]], η έννατη ημέρα συμβόλιζε τα εννέα τάγματα των αγγέλων, ενώ η τεσσαρακοστή αντικατέστησε την τριακοστή καθώς ''"Μωσήν γαρ ούτως ο λαός επένθησεν"''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1227.</ref>. Τα ετήσια μημόσυνα, δεν τελούνταν πλέον κατά την επέτειο επί της γεννήσεως του νεκρού όπως στους εθνικούς, αλλά κατά την ημέρα της αληθινής, ουράνιας γεννήσεως<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), ό.π.</ref><ref>Β. Στεφανίδης, ενθ.αν.</ref>. Σημαντικές μαρτυρίες επί του θέματος αποτελούν αφενός μεν οι αρχαίες λειτουργίες, αφετέρου τα διασωσμένα δίπτυχα από την εποχή των Αποστόλων, που μας μαρτυρούν ευχές που ανέπεμπε η εκκλησία υπέρ των κεκοιμημένων κατά τη [[Θεία Λειτουργία]]<ref>Ν. Βασιλειάδης, ενθ.αν., σελ. 428</ref>