Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Ιστορικά στοιχεία
*'''α)''' '''Περίοδος ''Αρχαία'' ή ''Πατερική'', μέχρι την Ζ΄ [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενική Σύνοδο]] (787) και το [http://el.orthodoxwiki.org/%CE%A6%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%84_%CE%BF_%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%82#.CE.A3.CF.8D.CE.B3.CE.BA.CF.81.CE.BF.CF.85.CF.83.CE.B7_.CE.A1.CF.8E.CE.BC.CE.B7.CF.82-.CE.9A.CF.89.CE.BD.2F.CF.80.CF.8C.CE.BB.CE.B5.CF.89.CF.82_.CE.BA.CE.B1.CE.B9_.CE.A6.CF.8E.CF.84.CE.B5.CE.B9.CE.BF_.CF.83.CF.87.CE.AF.CF.83.CE.BC.CE.B1 Φώτειο σχίσμα] με τη Δυτική Εκκλησία (867):''' κατά την περίοδο αυτή λαμβάνει χώρα ο δογματικός καθορισμός του [[Αγία Τριάδα|Τριαδικού]] και του [[Χριστός|Χριστολογικού]] και των συναφών δογμάτων μέχρι την τιμή των [[Εικόνες|εικόνων]], από τις επτά [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]]. Από πολύ νωρίς αρχίζει η επεξεργασία των [[Δόγμα|δογμάτων]] μέσα από τα ποικίλα συγγράμματα απολογητικού ή πολεμικού χαρακτήρα των εκκλησιαστικών [[Πατρολογία|Πατέρων]] και [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|συγγραφέων]]. Εμφανίζονται τα πρώτα δογματικά συστήματα για τη διασάφηση και υπεράσπιση Ορθοδόξων ''Δογμάτων'' με πρώτο τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] (3ος αι.) και το έργο του ''"Περί άρχων"'' (''PG'' 11, 115-414) στο οποίο περιλαμβάνονται και γνωστές αστοχίες του μεγάλου Θεολόγου. Το δεύτερο αξιόλογο δογματικού περιεχομένου έργο είναι το ''"Λόγος κατηχητικός ο μέγας"'' (''PG'' 45,9-106) του [[Γρηγόριος Νύσσης|Γρηγορίου Νύσσης]] (4ος αι.). Πληρέστερο αυτών, ήταν το έργο του ''Θεοδώρητου Κύρου'' (5ος αι.) ''"Θείων δογμάτων επιτομή"'' (''PG'' 83,439-556) και αρτιότερο όλων, η ''"Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως"'' (''PG'' 94,789-1228) του [[Ιωάννης Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνού]] (8ος αι.), κλασικό δογματικό έργο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκτός όμως αυτών, δεν θα πρέπει να υποτιμούνται και πλήθος άλλων έργων της πρώτης περιόδου τα οποία ανήκουν στον [[Ιουστίνος|Ιουστίνο]] (2ος αι.) (''"Διάλογος προς Τρύφωνα"''), στον [[Ειρηναίος|Ειρηναίο]] (2ος αι.) (''"Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως"'' και ''"Εις επίδειξιν του αποστολικού κηρύγματος"''), στον [[Κλήμης Αλεξανδρείας|Κλήμη Αλεξανδρείας]] (3ος αι.) (η τριλογία ''"Λόγος προτρεπτικός"'', ''"Παιδαγωγός"'' και ''"Στρωματείς"''), στον [[Γρηγόριος Νεοκαισαρείας|Γρηγόριο Νεοκαισαρείας]] (3ος αι.) (''"Έκθεσις πίστεως"''). Αργότερα, τον 4ο αιώνα, με αφρομή τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] και άλλες [[Αϊρεση|αιρέσεις]] έγραψαν ο [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μ. Αθανάσιος]], ο [[Βασίλειος ο Μέγας|Μ. Βασίλειος]], ο [[Γρηγόριος ο Θεολόγος]], ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] και ο [[Επιφάνιος]]. Στους επόμενους αιώνες, σημαντικά ''δογματικά'' έργα συνέγραψαν οι [[Λεόντιος Βυζάντιος]] (6ος αι.) και [[Μάξιμος Ομολογητής]] (7ος αι.).
*'''β)''' '''Περίοδος Βυζαντινή - Μεσαιωνική, μέχρι την Άλωση της ''Κων/πόλεως'' και την εμφάνιση του κινήματος του ''Λούθηρου'' στη Δύση (1517):''' από τον 9ο αιώνα, οπότε και σταμάτησε ο ''δογματικός'' καθορισμός μέσω των [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικών Συνόδων]], η Ορθόδοξη ''Δογματική'' περιορίσθηκε στην επεξεργασία των παραδεδομένων και στην καταπολέμηση των λατινικών καινοτομιών, καθώς στ στη Δύση άκμαζε η [[Σχολαστική θεολογία]], η οποία ανέπτυξε νέα δόγματα, όπως αυτά που αφορούν τα [[Ιερά Μυστήρια]] καθώς και τα περί ''απολυτρώσεως'', ''[[Συγχωροχάρτι|αφέσεων]]'' και [[Παπικό πρωτείο|παπικής εξουσίας]]. Τον 12ο αιώνα ο [[Ευθύμιος Ζιγαβηνός]] έγραψε την ''"Πανοπλία δογματική"'', ενώ ο [[Νικήτας Χωνιάτης|Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης]] συνέγραψε το έργο ''"Θησαυρός Ορθοδοξίας"''. Παράλληλα γράφτηκαν και άλλα δογματικοπολεμικά έργα, κυρίως κατά των Λατίνων, όπως του [[Φώτιος Α΄ ο Μέγας|πατριάρχη Φώτιου]] (9ος αι.) ''Περί της του Αγίου Πνεύματος μυσταγωγίας"'', του αυτοκράτορα ''Θεοδώρου Β΄ Λάσκαρι'' (13ος αι.) ''"Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ"'', του [[Γρηγόριος Παλαμάς|Γρηγορίου Παλαμά]] (14ος αι.) τα περί [[Ησυχασμός|Ησυχασμού]] και κατά των Λατίνων, αλλά και του αυτοκράτορα ''Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού'', του ''Νείλου Καβάσιλα'', του ''Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου'', του [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (15ος αι.) (''"Έκθεσις ορθοδόξου πίστεως"'' και ''"Περί τελετών και μυστηρίων"''), του [[Ιωσήφ Βρυέννιος|Ιωσήφ Βρυέννιου]], του [[Μάρκος Ευγενικός|Μάρκου Ευγενικού]] και του [[Γεννάδιος Σχολάριος|Γεννάδιου Σχολάριου]].
*'''γ)''' '''Περίοδος ''νεώτερη'', μέχρι σήμερα:''' στα χρόνια μετά την ''Άλωση'', οπωσδήποτε σημειώθηκε μια κατάπτωση της θεολογικής παιδείας στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά και πάλι δεν σταμάτησαν να υπάρχουν αξιόλογοι δογματολόγοι. Κατά την τρίτη αυτή περίοδο της ιστορίας της ''δογματικής'', ο Προτεσταντισμός, εξελίχθηκε ραγδαία, αλλά και ο Ρωμαιοκαθολικισμός, θέσπισε τα νέα του δόγματα. Έτσι, η [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] αναγκάστηκε να διεξάγει σκληρό θεολογικό αγώνα με τους ετερόθρησκους, μέσω αλεπάλληλων τοπικών Συνόδων και ποικίλων άλλων εκκλησιαστικών διακηρύξεων, πράξεων και ομολογιών, ιδιαίτερα έναντι του ''Προτεσταντισμού'', γεγονός το οποίο έδωσε ώθηση στη ''δογματική θεολογία''. Ποικίλα δογματικά έργα έγραψαν οι επόμενοι ορθόδοξοι θεολόγοι: [[Παχώμιος Ρουσάνος]], ''Μανουήλ Κορίνθιος'', ''Ιερεμίας Β΄ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως'' (16ος αι.), ''Μελέτιος Πηγάς'', ''Μάξιμος Μαργούνιος'', ''Γαβριήλ Σεβήρος'', ''Μάξιμος Πελοποννήσιος'', ''Μητροφάνης Κριτόπουλος'', ''Μελέτιος Συρίγος'', ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος'' (17ος αι.), ''Πατριάρχης Ιεροσολύμων Δοσίθεος'', ''Σεβαστός Κυμινίτης'' (18ος αι.), [[Ευγένιος Βούλγαρις]], [[Αθανάσιος Πάριος]] (19ος αι.). Νεώτερα έργα δογματικής θεολογίας που αξίζουν να αναφερθούν είναι αυτά των ''Χ. Ανδρούτσου'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', 1907), ''Ιω. Καρμίρη'' (''"Τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄ & Β΄, 1952-1953), ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', τόμ. Α΄- Γ΄, 1959-1961), [[Ιωάννης Ρωμανίδης|Ιωάννη Ρωμανίδη]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας"'', 1973), [[Νικόλαος Ματσούκας|Νικόλαου Ματσούκα]] (''"Δογματική και Συμβολική Θεολογία"'', τόμ. Α΄- Δ΄, 1985-1999).
==Υποσημειώσεις==
