Θεολογική Σχολή της Αντιόχειας

Η θεολογική σχολή της Αντιόχειας ιδρύθηκε από τον Λουκιανό Αντιοχείας στην Αντιόχεια της Συρίας κατά τον 3ο αιώνα.

Η θεολογική μέθοδος που ακολουθούσε ήταν επηρεασμένη από τον λεγόμενο «δυναμικό μοναρχιανισμό» και έθετε ως βάση της μελέτης των Γραφών τη λεγόμενη «κριτική ιστορικογραμματική μέθοδο». Επίσης θεμελίωνε την ανάπτυξη της θεολογίας στην εναρμόνιση της γραμματικής έννοιας για την Αποστολική παράδοση και την Αγία Γραφή. Κατά πολλούς η θεολογική σχολή της Αντιόχειας είχε υιοθετήσει αριστοτελική φιλοσοφία, αποφεύγοντας την αλληγορική μέθοδο που ακολουθούσε η έτερη σπουδαία θεολογική σχολή της Ανατολής που ήταν η Αλεξανδρινή. Στόχος ήταν η ορθολογικότερη θεολόγηση των Γραφών.

Σε αυτή τη σχολή φοίτησαν αρκετοί σπουδαίοι θεολόγοι όπως ο Ευσέβιος Νικομήδειας, ο Θεογνίς Νικαίας, ο Αθανάσιος Αναζαρβού, ενώ πάνω στη βάση της θεολογίας της σήμερα πιστεύεται πως στήριξε ο Άρειος το οικοδόμημα του αρειανισμού. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος καίτοι δεν μαθήτευσε σε αυτή χαρακτηρίζεται ως άνθρωπος ο οποίος πέτυχε τελικά να προσδώσει νέα πνοή στη σχολή κατά τον 4ο αιώνα χρησιμοποιώντας και στοιχεία αλληγορικής μεθόδου, πιστεύοντας όμως σταθερά ότι η ιστορικογραμματική μέθοδος αρκεί ώστε να επιτευχθεί ο στόχος που είναι το σωτήριο μήνυμα των Γραφών. Η υπέρβαση του Χρυσοστόμου ήταν η απόδοση προς το πρόσωπο του Λόγου των εννοιών «συνοχή» και «συνάφεια», ουσιαστικά θέτοντας σε νέα τροχιά την Αντιοχειανή θεολογία. Αυτή όμως η αρχή της αλλαγής είχε ξεκινήσει από τον Διόδωρο Ταρσού, ο οποίος μετέτρεψε αρχικά τη σχολή σε μια ημιμοναστική κοινότητα.

Η αντιοχειανή θεολογική σχολή χαρακτηρίζεται από 3 κύριες περιόδους

• Πρώιμη Περίοδος (270 έως αρχές 4ου αιώνα)
• Μέση περίοδος (350 - 433)
• Ύστερη περίοδος (433 και ύστερα)

Βιβλιογραφία

• «Εκκλησιαστική Ιστορία» - Βλάσιος Φειδάς
  Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002(Γ΄).
• «Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος» - Στυλιανού Παπαδόπουλου
  Εκδόσεις Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 1999(Α) - 2006(Β).