Αέρας

Ο Αέρας επικαλύπτοντας το Δισκάριο και το Άγιο Ποτήριο

Αήρ ή Αέρας αποκαλείτε το τετράγωνο κάλυμμα από ύφασμα, με το οποίο ο λειτουργός σκεπάζει στην Πρόθεση και στην Αγία Τράπεζα, τα δύο ιερά σκεύη, το Δισκάριο και το Δισκοπότηρο. Ονομάζετε Αέρας, γιατί κινούμενο πάνω από τα Τίμια Δώρα κατά την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως δημιουργεί αέρα. Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, στην αρχαία Εκκλησία οι Διάκονοι δημιουργούσαν αέρα πάνω από τα Τίμια Δώρα κουνώντας ριπίδια (μεγάλες βεντάλιες με φτερά παγονιού), για να αποτρέπουν το πλησίασμα των εντόμων. Αυτή την πράξη συνεχίζει σήμερα η παλινδρομική κίνηση πάνω από τα Τίμια Δώρα του καλύμματος του Αέρα. Ταυτόχρονα ο Αέρας αποτελεί και εξέλιξη του "Βήλωνος", δηλαδή του παραπετάσματος το οποίο κάλυπτε παλαιότερα το Κιβώριο της Αγίας Τραπέζης.

Η κίνηση αυτή πάνω από την Αγία Τράπεζα, συμβολίζει τον τάφο του Κυρίου, ενώ το τίναγμά του εκφράζει συμβολικά τον σεισμό που ακολούθησε την Ανάσταση του Κυρίου. Ο Αέρας, το κάλυμμα των Τιμίων Δώρων, επίσης συμβολίζει τον λίθο του μνήματος, που μ' αυτόν ασφαλίσθηκε ο Τάφος του Κυρίου και που απομακρύνθηκε από τον άγγελο κατά τον σεισμό της Αναστάσεως. Επί Βυζαντίου ο Αέρας συμβόλιζε επίσης το σεντόνι, με το οποίο περιτυλίχθηκε το νεκρό σώμα του Κυρίου. Γι' αυτό ζωγράφιζαν πάνω στον Αέρα το νεκρό σώμα του Χριστού και τον λιτάνευαν στη Μεγάλη Είσοδο, όπως τον Επιτάφιο την Μεγάλη Εβδομάδα.

Σήμερα στη Μεγάλη Είσοδο της κανονικής Θείας Λειτουργίας ο Αέρας για λόγους μεγαλοπρέπειας τοποθετείται στην πλάτη του ιερέως, ενώ στην Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία ο Αέρας, χρώματος μελανού για λόγους ευλάβειας, καλύπτει την κεφαλή του ιερέως. Το καλυμμένο πρόσωπο του ιερέως μας παραπέμπει στο όραμα του Προφήτου Ησαΐα, όπου τα Χερουβείμ, καθώς βρίσκονταν ενώπιον του Υψίστου Θεού και τον δοξολογούσαν, κάλυπταν το πρόσωπό τους από σεβασμό και ευλάβεια με δύο πτέρυγες.

Βιβλιογραφία

• «Στοιχεία Ορθόδοξης Λατρείας», Έκδοσις Ιεράς Μονής Παναγίας Παραμυθίας, Ρόδος