Αλλαγές

Το Άγιο Πνεύμα ''"εκπορεύεται αϊδίως εκ του Πατρός"''<ref>Άγιος Νεκτάριος, ''Ορθόδοξος Ιερά Κατήχησις'', 4η έκδ., εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2001 (c1899), σελ. 85.</ref> δηλαδή εκτός χρόνου, αχρόνως και αποστέλλεται από τον Υιό εν χρόνω ''"εις τον κόσμον, τελειούν το έργον της απολυτρώσεως, ως ρητώς είρηται εν Ιωάνν. 15:26"''<ref>Ανδρούτσος Χρήστος, ''Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας'', Αστήρ, Αθήνα1956 (c1907), σελ. 83.</ref>. Σύμφωνα με την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], μόνο ''"ο Πατήρ αιτία εστί...του Πνεύματος"''<ref>Άγιος Νεκτάριος, ό.π..</ref>, και όχι και ο Υιός, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το [[Φιλιόκβε]]. ''"Είνε προφανές, ότι το δι' Υιού οι Πατέρες ...δεν δύνανται να εννοώσιν, ως εννοούσιν αυτό οι Λατίνοι"''<ref>Ανδρούτσος, ό.π..</ref>.

Το ''Άγιο Πνεύμα '' έχει την αιτιακή αιτιατή αρχή του στον ''Πατέρα'', με διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο Υιός. Γι' αυτό άλλωστε λέμε ότι Έτσι ο Υιός γεννάται προαιωνίως, ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιωνίως εκ του Πατρός. Δεν είναι λοιπόν "αδελφό" πρόσωπο με τον Υιό, γιεξού και απαντώνται τα ' αυτό λέμε ότι ο [[Υιός]] είναι Μονογεννής του Πατρός'ακοινώνητα'' ιδιώματά τους.

Ο ρόλος του Υιού στην ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος δεν είναι σχέση αιτίας, αλλά συγκατάθεσης. Ο [[άγιος Γρηγόριος Νύσσης]] διευκρινίζει αυτή τη σχεση, με την εξής διάκριση: «''Η διαφορά Υιού και Πνεύματος ως προς την εμφάνιση στην ύπαρξη, στην έλευση, στην ύπαρξη αυτών των δύο, είναι ότι ο μεν Υιός προέρχεται '''προσεχώς''' (δηλαδή ήτις άμεσα) εκ του Πατρός, '''εκ του αιτίου''', το δε Πνεύμα προέρχεται '''δι’ Εκείνου που προέρχεται προσεχώς''', δηλαδή δια του Υιού''». Και λέει Έτσι τονίζει ότι «Έτσι «''κατά αυτόν τον τρόπο, η μεσιτεία, η μεσολάβηση του Υιού στη θεία ζωή, στη θεία ύπαρξη διαφυλάττει την ιδιότητά Του ως Μονογενούς»Μονογενούς''». Για να παραμείνει ο Υιός ως ο Μονογενής, πρέπει να Του αναγνωρίσουμε αυτό το «προσεχώς»«''προσεχώς''», διότι αλλιώς θα είχαμε δύο Υιούς κατά κάποιο τρόπο. Ενώ λέει η φυσική, η ουσιώδης σχέση του Πνεύματος προς τον Πατέρα δεν καταργείται, διότι στον Υιό υπάρχει όλη η θεία φύση και συνεπώς, ως προς τη φύση, κοινωνεί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, ερχόμενο στην ύπαρξη δια της μεσολαβήσεως του Υιού. Αυτό δεν έχει σχέση με το [[Filioque]] στο επίπεδο της αϊδίου υπάρξεως του Θεού, γιατί τόσο ο Υιός όσο και το Πνεύμα δεν είναι αίτια. Δηλαδή, ενώ ο Υιός μπορεί κατά κάποιο τρόπο να μεσολαβεί στο να έρθει στην ύπαρξη το ''Άγιο Πνεύμα'', αυτό δεν κάνει τον Υιό αίτιο του Πνεύματος. ', καθώς ''Το αίτιο παραμένει ΜΟΝΟ μόνο ο Πατήρ'''. Η διευκρίνιση αυτή, διατηρεί την αρχή, τη βασική Χριστιανική πίστη, ότι μόνο ο Πατήρ είναι ο αίτιος και ότι ο Υιός με κανένα τρόπο δεν μπορεί να νοηθεί ως συναίτιος της υπάρξεως του Πνεύματος.