Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
→Συγγραφέας, τόπος, χρόνος
==Συγγραφέας, τόπος, χρόνος==
===Για την Πεντάτευχο συνολικά===
Η ιουδαϊκή παράδοση απέδωσε τη συγγραφή της [[Πεντάτευχος|Πεντατεύχου]] στον [[Μωυσής|Μωυσή]]. Η [[Καινή Διαθήκη]] αναφέρεται σε ''"βίβλον Μωυσέως"''<ref>''Μάρκ. 12:26''.</ref> πολλές φορές, με παρόμοιες εκφράσεις, και αυτή η παράδοση έγινε αποδεκτή από την αρχαία Εκκλησία χωρίς σημαντική αμφισβήτηση. Μόνο κάποιοι κύκλοι αιρετικών των πρώτων αιώνων ([[Ναζηραίοι]], [[Εβιωνίτες]]) αντιμετώπιζαν με περισσότερο μεθοδικό τρόπο το βιβλικό κείμενο κινούμενοι όμως περισσότερο από δογματικούς παρά γραμματολογικούς λόγους.
Θα πρέπει βεβαίως να σημειωθεί ότι ''"αξιόλογοι βιβλικοί ερμηνευτές (Ευσέβιος, Ιερώνυμος, Θεόδωρος Μοψουεστίας, Αναστάσιος Σιναΐτης κ.ά.)...είχαν επισημάνει ορισμένα χωρία καί φράσεις, που δύσκολα μπορούσαν ν' αποδοθούν στο Μωυσή, χωρίς όμως ν' αρνηθούν την αυθεντία του ως συγγραφέα της"''<ref>Καλαντζάκης Ε. Σταύρος, ''Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη'', Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 271.</ref>. Ήταν όμως φανερό πως εντοπιζόταν πάντα ένα άλυτο πρόβλημα στη σύνθεση της Πεντάτευχου.
Από τον 16ο αιώνα πάντως, εκφράστηκαν οι πρώτες επιστημονικές αμφιβολίες για τη μωσαϊκή προέλευση συνόλου ή μέρους της πεντατεύχου οι οποίες κατέληξαν μετά από συστηματική έρευνα, στη θεωρία των ''τεσσάρων πηγών'', η οποία βρίσκεται σε επιστημονική ισχύ από τα τέλη του 19ου αιώνα. Συμφωνά μ' αυτή, η Πεντάτευχος δεν αποτελεί έργο ενός συγγραφέα και μιας εποχής, αλλά είναι έργο σύνθετο. Απαρτίζεται από υλικό το όποιο από την προφορική μεταβιβάσθηκε στη γραπτή παράδοση και απετέλεσε τις τέσσερις αυτές πηγές, που συνθέτουν το περιεχόμενο της:
:* Η ''Γιαχβική'' πηγή<ref>Το συγγραφέα της ''"τον ονομάζουμε Γιαχβιστή γιατί κατά την έκθεση του από τη Δημιουργία του κόσμου μέχρι την εποχή του χρησιμοποιεί ως θείο όνομα το [[Γιαχβέ]]."'' (Αγουρίδης Σάββας, ''Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ'', Ελληνικά Γράμματα,Αθηνα 1995, σελ. 116).</ref> (χαρακτηρίζεται διεθνώς με το γράμμα '''J'''), που είναι η αρχαιότερη (9ος αιώνας π.Χ.), περιέχει αφηγηματικό κυρίως αλλά και νομικό υλικό.
Ασφαλώς, το σημαντικό ερώτημα που τίθεται είναι, ποια η σχέση του Μωυσή, που έζησε κατά τον 13ο αι. π.Χ., με την Πεντάτευχο, που η παράδοση του αποδίδει. Η απάντηση είναι πως ενώ είναι γνωστά η χρονολογία και το περιβάλλον στο οποίο διαμορφώθηκαν οι παραπάνω παραδόσεις, δεν είναι όμως γνωστή η πρώτη τους πηγή, η οποία για την ''Ελωχιμική'' και ''Γιαχβική'' παράδοση πρέπει να είναι κοινή. Το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα τεμάχια της Πεντατεύχου τα οποία παρά τις διαφορές τους, φαίνεται ότι παρέχουν νομικά και λατρευτικά στοιχεία της ίδιας θρησκείας και λατρείας και ανάγονται στην εποχή της συστάσεως του ισραηλιτικού λαού. Εκεί όμως, δεσπόζουν τα γεγονότα του Σινά και κατά ομόφωνη διαχρονική συνείδηση, η παρουσία του Μωυσή ως θρησκευτικού αρχηγού και ερμηνευτή, ως ''"η ψυχή της Πεντατεύχου...Αυτό τον ιστορικό ρόλο θέλει να εκφράσει η παράδοση συνδέοντας την Πεντάτευχο με το όνομα του Μωυσή"''<ref>Φούντας, ''Γένεσις'', ό.π., σελ. 350.</ref>. Αν και θα ήταν μάταιο ''"να προσπαθήσωμεν να καθορίσωμεν την έκτασιν της πρώτης ταύτης καταγραφής"'', όμως μπορούμε να διαπιστώσουμε ''"την πρωταρχικήν μωσαϊκήν προέλευσιν των παραδόσεων"'' που έμειναν ''"αναπόσπαστοι εκ του βίου του λαού και...διετήρησαν τον ουσιαστικόν χαρακτήρα της μωσαϊκής των προελεύσεως"''<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 204-205.</ref>.
===Για την ''Γένεση'' ειδικότερα===
Η φιλολογική εξέταση του βιβλίου μαρτυρά ότι η ιστορία της ανθρωπότητας βασίζεται στις πηγές '''J''' και '''Ρ''' (αν και υπάρχουν και διαφορετικές απόψεις), ενώ οι διηγήσεις για τους [[Πατριάρχες]] απαρτίζονται από τις πηγές '''J''', '''Ε''' και '''Ρ'''. Στοιχεία για ''Δευτερονομιστική'' επεξεργασία δεν φαίνεται να υπάρχουν στο βιβλίο της ''Γένεσης''. Στον λεγόμενο ''Γιαχβιστή'' φαίνεται να ανήκει η διάταξη της Γένεσης και η σύνδεση της με το πρωταρχικό υλικό της Πεντατεύχου που υπάρχει στα βιβλία της [[Έξοδος|Εξόδου]] και των [[Αριθμοί|Αριθμών]]. Επίσης, χωρίς να είναι γνωστό αν οι αφηγήσεις περί των Πατριαρχών ήταν γραπτές ή όχι, τις χρησιμοποίησε βάζοντας ως συνδετικό κρίκο την παράδοση για τον [[Ιωσήφ]] την οποία επεξεργάστηκε λογοτεχνικά<ref>Χαστούπης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 209.</ref>.
Είναι γεγονός ότι, οι λεγόμενες ''Δημιουργικές'' (Δημιουργία) ή ''Κοσμολογικές-ανθρωπολογικές'' διηγήσεις της ''Γένεσης'', σχετίζονται, λόγω του αντικειμένου τους, με τις σύγχρονες θετικές επιστήμες (αστρονομία, γεωλογία, βιολογία, κ.λπ.) όμως δεν παρουσιάζουν εξάρτηση απ' αυτές και σε καμμιά περίπτωση δεν συγκρίνονται τα δεδομένα τους αφού οι διηγήσεις της ''Γένεσης'' δεν θεωρούνται ως επιστημονική έκθεση των πραγμάτων αλλά ως παρουσίαση της πεποίθησης για τη σχέση και εξάρτηση του κόσμου, του ανθρώπου και της ζωής από το Θεό<ref>Καλαντζάκης, ''Εισαγωγή...'', ό.π., σελ. 290.</ref> (''βλέπε περισσότερες σχετικές απόψεις [[Έτος Κόσμου#Η Θεολογική-Δογματική αξία της Χρονολόγησης στην Ορθόδοξη Εκκλησία|εδώ]]).
==Διάγραμμα περιεχομένου==
