Αλλαγές

Η ''Κόλαση'' για τους χριστιανούς είναι μια πραγματικότητα<ref>Για τα εισαγωγικά αυτά στοιχεία, βλ.: Ware Κάλλιστος (επίσκ. Διοκλείας), ''Η Ορθόδοξη Εκκλησία'' (μτφρ. Ροηλίδης Ι.), 4η έκδ., Ακρίτας, Αθήνα 2007, σελ. 413-415.</ref>, παρά τις πεποιθήσεις που κατά καιρούς έχουν παρουσιαστεί ότι κάτι τέτοιο είναι ασυμβίβαστο με την πίστη σ' ένα Θεό που αγαπά. Στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο αποτελεί σύγχυση, αφού παραβλέπεται η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου και το δικαίωμά του να απορρίψει τον θεό. Αρνούμενοι την ''Κόλαση'', οι άνθρωποι αρνούνται την ελευθερία τους και το δικαίωμα της ελευθέρης βούλησης, σύμφωνα με το οποίο ο Θεός δεν μας υποχρεώνει να Τον αγαπάμε, επειδή η αγάπη δεν είναι αγάπη αν δεν είναι ελεύθερη. Για τον λόγο αυτό, η κόλαση δεν είναι ένας "τόπος" όπου ο Θεός φυλακίζει τους ανθρώπους, αλλά μια βιωματική κατάσταση στην οποία οι άνθρωποι επιλέγουν ελεύθερα να φυλακίσουν τον εαυτό τους.

Κάποιοι σημαντικοί πατέρες της Εκκλησίας, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις αναφέρθηκαν στην τελική δυνατότητα όλων να συμφιλιωθούν με τον Θεό. Πρόκειται, σύμφωνα με τον δογματολόγο Νικόλαο Ματσούκα, για ένα ''θεολογούμενο'' (διδασκαλία χωρίς ομοφωνία και χωρίς ισχύ δόγματος) το οποίο ονομάστηκε ''"Αποκατάσταση των πάντων"'', μια διδασκαλία που την εκπροσωπούν ο [[Ωριγένης]], ο [[Γρηγόριος Νύσσης]] και ο [[Μάξιμος Ομολογητής]]<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, ''Δογματική και Συμβολική θεολογία'', τόμ. Β΄,2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 549.</ref>. Είναι μια διδασκαλία ''"αξιοπρόσεχτη, από ορθόδοξη άποψη, μόνο για τις θεολογικές και σωτηριολογικές προϋποθέσεις, και όχι για την ίδια την άποψη του θεολογουμένου"'' αφού σε αντίθεση με το νομικό πνεύμα της Δύσης, παρουσιάζει με τρόπο εμφαντικό την ορθόδοξη αντίληψη περί ιαματικής σωτηρίας<ref>Ματσούκας, ''Δογματική...'', Β΄, ό.π.</ref>.