Αλλαγές

[[Image:Hrisostomos.jpg|220px|right|thumb|Ο "εθνομάρτυς" Χρυσόστομος]]Ο '''Χρυσόστομος Καλαφάτης''' (1867-1922), αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας , [[Άγιος]] της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθοδόξου Εκκλησίας]] και είναι ''εθνομάρτυρας του Ελληνικού έθνους''. Αποτέλεσε ''Μητροπολίτης Δράμας και Σμύρνης '' και θανατώθηκε με τραγικό μαρτυρικό τρόπο κατά την ''Καταστροφή της Σμύρνης''. Γεννήθηκε στην ''Τρίγλια''<ref>Οι περίοδοι που βρέθηκε στη πόλη που γεννήθηκε, είναι συνοπτικά τα χρόνια των δύο εξοριών που υπέστη ως Μητροπολίτης Δράμας. Δηλαδή είναι τα διαστήματα από τον Αύγουστο του 1907 ως τον Αύγουστο του 1908 και από τον Ιανουάριο του 1909 ως τον Μάιο του 1910. Αυτές τις πληροφορίες αντλούμε από τα πρακτικά της Δημογεροντίας της Τρίγλιας ή των Γενικών Συνελεύσεων των κατοίκων. Στη Τρίγλια, και κατά τη διάρκεια της δεύτερης εξορίας μαθαίνει και την εκλογή του από το Πατριαρχείο ως Μητροπολίτης Σμύρνης και θα αναχωρήσει για τη μεγάλη Ιωνική πόλη στις 10 Μαΐου 1910.</ref> της (''Βιθυνίας"Χρυσόστομος ο Καλαφάτης"'' στην , ''ΠροποντίδαΘρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'', τόμ. Ήταν γιος του ''Νικολάου Καλαφάτη'' και της ''Καλλιόπης Λεμωνίδου''12, και παιδί 8μελούς οικογένειαςεκδ. Ο πατέρας του ήταν νομομαθής και αντιπροσώπευε συμπολίτες του ενώπιον των τουρκικών δικαστηρίων και φρόντισε για την καλή μόρφωσή του από μικρή ηλικίαΜαρτίνος Αθ. Σπούδασε στη [[Θεολογική σχολή της Χάλκης]], από την οποία αποφοίτησε το 1901 και χειροτονήθηκε [[διάκονος]] στο [[Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως]]Αθήνα 1968, ενώ το 1897 κατέλαβε το αξίωμα του στ. 413-414).</ref> της ''Μεγάλου ΠρωτοσύγκελουΒιθυνίας'', προσφέροντας σπουδαίες υπηρεσίες από τη θέση αυτή. Το 1902 χειροτονήθηκε ''Μητροπολίτης Δράμας'' και ξεκίνησε ευρύ ποιμαντικό και φιλανθρωπικό έργο. Η ποιμαντορία του στην πόλη αυτή συνέπεσε με τον ''Μακεδονικό αγώναΠροποντίδα'' (1904-1908) και αγωνίστηκε κατά της βουλγαρικής βίας και προπαγάνδας, για την παλινόρθωση και στήριξη του Ελληνικού στοιχείου. Ο ίδιος ανέλαβε προσωπικό αγώνα στην περιοχή κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Στη Δράμα, εκτός των άλλων, ανέπτυξε αξιόλογη κοινωνική και φιλανθρωπική δράση και ίδρυσε ορφανοτροφείο και γηροκομείο, ανήγειρε μεγάλο ναό, έκτισε εργατικές κατοικίες για τους καπνεργάτες, μέγαρο για τη Μητρόπολη, Σχολή αρρένων και θηλέων, νοσοκομείο και γυμναστήριο. Οι δραστηριότητές του όμως προκάλεσαν ανησυχία στην τουρκική διοίκηση και γι’ αυτό απομακρύνθηκε δυο φορές από τη θέση του.

Το 1910 έγινε μητροπολίτης Σμύρνης<ref>Η Σμύρνη ήταν ένα μεγάλο εμπορικό λιμάνι Ήταν γιος του ''Νικολάου Καλαφάτη'' και είχε ιδιαίτερη σημασία για καθένα από τους διεκδικητές της''Καλλιόπης Λεμωνίδου'' και παιδί 8μελούς οικογένειας. Για τους Συμμάχους η Εγγύς Ανατολή, και ειδικότερα η Σμύρνη, Ο πατέρας του ήταν το Μήλον της Έριδος. Οι Σύμμαχοι νίκησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο νομομαθής και το φυσικό επακόλουθο ήταν ο διαμελισμός αντιπροσώπευε συμπολίτες του ενώπιον των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για τους Τούρκους η Σμύρνη ήταν η «Γκιαούρ Ισμίρ» δηλαδή η άπιστη Σμύρνη. Λίγο πριν τουρκικών δικαστηρίων και φρόντισε για την μικρασιατική καταστροφή σημειώθηκε κορύφωση καλή μόρφωσή του τουρκικού εθνικισμούαπό μικρή ηλικία. Σπούδασε στη [[Θεολογική σχολή της Χάλκης]], η από την οποία κορύφωση εκφράστηκε με αποφοίτησε το κίνημα των Νεότουρκων1901, ενώ παράλληλα είχε χειροτονηθεί [[διάκονος]] στο [[Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως]]. Βασικό σημείο της εθνικιστικής ιδεολογίας των Νεότουρκων ήταν Το 1897 κατέλαβε το εξής: στην Τουρκία στόχος καταστάθηκε η απομάκρυνση αξίωμα του μη Ισλαμικού στοιχείου''Μεγάλου Πρωτοσύγκελου'', ενώ η Μικρά Ασία θεωρήθηκε πατρίδα του τουρκικού έθνους προσφέροντας σημαντική υπηρεσία από τη θέση αυτή και συνδέθηκε το μέλλον της με τη ζωτικότητα της Τουρκίας. Τέλος1902 χειροτονήθηκε ''Μητροπολίτης Δράμας'', για τους Έλληνες η Σμύρνη ήταν η γη της Ιωνίας, γη ελληνικήξεκινώντας ευρύ ποιμαντικό και φιλανθρωπικό έργο. Σε αντίθεση με τους Συμμάχους τα κίνητρα της Ελλάδας δεν ήταν οικονομικά, άλλα εθνικά. Το ενδιαφέρον Η ποιμαντορία του ελληνικού κράτους περιοριζόταν αρχικά στην τύχη του μικρασιατικού ελληνισμού και δε συνδυαζόταν πόλη αυτή συνέπεσε με εδαφικές διεκδικήσεις. Αυτές διατυπώθηκαν αρκετά χρόνια αργότερα τον ''Μακεδονικό αγώνα'' (1904-1908) και αφού προηγήθηκαν σχετικές προσφορές από τους Συμμάχους ως δέλεαρ για τη συμμετοχή αγωνίστηκε κατά της Ελλάδας στον πόλεμο εναντίον των Κεντρικών Δυνάμεων.</ref> βουλγαρικής βίας και άμεσα κάλεσε τους ομοεθνείς χριστιανούς να εργαστούν με ομόνοια και αγάπη προπαγάνδας, για την επίτευξη παλινόρθωση και στήριξη του Ελληνικού στοιχείου. Ο ίδιος ανέλαβε προσωπικό αγώνα στην περιοχή κατά των κοινών τους στόχωνΒουλγάρων κομιτατζήδων. Η Στη Δράμα, εκτός των άλλων, ανέπτυξε αξιόλογη κοινωνική και φιλανθρωπική δράση του και εδώ υπήρξε ανάλογη με εκείνη στη Δράμα. Έκτισε ίδρυσε ορφανοτροφείο και γηροκομείο, ανήγειρε μεγάλο ναό, έκτισε εργατικές κατοικίες για τους καπνεργάτες, μέγαρο για τη Μητρόπολη , Σχολή αρρένων και το κτίριο του «Ομηρείου Παρθεναγωγείου»θηλέων, ίδρυσε νοσοκομείο και γυμναστήριο, οργάνωσε συσσίτια για τους πτωχούς . Οι δραστηριότητές του όμως προκάλεσαν ανησυχία στην τουρκική διοίκηση και άσυλα για τους αστέγους και βοήθησε στην ανοικοδόμηση της Ευαγγελικής Σχολής. Επίσης, εξέδιδε το περιοδικό «Ιερός Πολύκαρπος»γι’ αυτό απομακρύνθηκε δυο φορές από τη θέση του.

Η εθνική του δράση αρχίζει το 1914Από την άλλη πλευρά, όταν διωκόμενοι Έλληνες από τις γύρω περιοχές συνέρρεαν στη οι Τούρκοι είχαν ως στόχο τους τη Σμύρνη αναζητώντας καταφύγιο. Με πρωτοβουλία του περιθάλπονταν χιλιάδες πρόσφυγες, με αποτέλεσμα ο ευρωπαϊκός Τύπος να και τον αποκαλέσει «''ομηρικό ήρωα''»{{πηγή}}. Κατά τη διάρκεια του ''Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου'' απομακρύνθηκε από τη θέση του (1914-1918) και μετέβη στην ''Κωνσταντινούπολη'', όπου έγινε συνοδικός στο ''Πατριαρχείο''. Τότε έγραψε το βιβλίο «''Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και η Νέα Τουρκία''», όπου και κατέγραψε με λεπτομέρειες τους διωγμούς διωγμό των Ελλήνων της Μ. Ασίας από , καθώς όνειρο τους Νεότουρκους ήταν να διακόψουν την ελληνική εθνική συνέχεια στα εδάφη αυτά (1908 κ.ε.)βλ. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτή την εποχή με υπόμνημά του παρακινούσε τον τότε βασιλιά γερμανόφιλο αφιέρωμα ''Κωνσταντίνο Α΄"Μικρασιατική Τραγωδία"'' να ταχθεί με το μέρος των συμμάχων, εγκαταλείποντας την πολιτική της ουδετερότητας και τασσόμενος υπέρ της πολιτικής του Βενιζέλου<ref>στο ''Ιστορία Εικονογραφημένη'''Επιστολή προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο''':«Αγαπητέ φίλε και αδελφέ κ. Ελευθέριε Βενιζέλε.'' Επέστη η μεγάλη στιγμή της μεγάλης εκ μέρους Σας χειρονομίας. Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το Ελληνικόν Κράτος, αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και το σώσηεκδ. Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί Σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάροςΠάπυρος, δια δύο πράξεις σαςτεύχ. Πρώτον, διότι απεστείλατε εις Μικράν Ασίαν ως Ύπατον Αρμοστήν ένα τούτ’ αυτό παράφρονα και εγωιστήν, φλύαρον, απερροφημένον εν τω αυτοθαυμασμώ του και καταφρονούντα και υβρίζοντα και δέροντα και εξορίζοντα και φυλακίζοντα όλα τα υγιή και σώφρονα στοιχεία του τόπου, διότι εν τω φρενοκομείω του βεβαίως δεν είχον τόπον, και εις το τέλος αποδώσαντα αυτούς τους αγλαούς καρπούς της τελείας του Μικρασιατικού λαού καταστροφής, τους οποίους νυν θερίζομεν. Και δεύτερον, διότι πριν αποπερατώσητε το έργον Σας και θέσητε την κορωνίδα και το επιστέγασμα επί του ανεγερθέντος αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς δημιουργήματός Σας, της καταθέσεως των θεμελίων της περικλεεστάτης ποτέ Βυζαντινής μας Αυτοκρατορίας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπευσιν να διατάξητε εκλογάς κατ’ αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της εισόδου σας εις Κωνσταντινούπολιν και της καταλήψεως αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού προς εκτέλεσιν των όρων της -οίμοι- δια παντός καταστραφείσης Συνθήκης των Σεβρών».Σμύρνη, 21 Αυγούστου 1922 447 (''Διαδικτυακός τόπος Σύγχρονη Ευρωπαϊκή και Ελληνική Ιστορία2005). '''''Αριστείδης ''Στεργιάδης. '''Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης από το 1919 ως το 1922''', η “αινιγματική προσωπικότητα”, ο άνθρωπος που επιλέχτηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο για τη θέση αυτή, στην οποία παρέμεινε μυστηριωδώς και από τους αντιπάλους του μετά τις εκλογές του 1920σελ.Προσηλωμένος στην εντολή του πρωθυπουργού για επίτευξη κλίματος ειρηνικής συνύπαρξης Ελλήνων και Τούρκων, οι οποίοι εξέλαβαν τη στάση του ως μεροληπτική εναντίον τους και υπέρ των Τούρκων52). Κατηγορήθηκε ότι απέκρυψε την πραγματικότητα από τους κατοίκους </ref> και δεν άμεσα κάλεσε τους επέτρεψε έτσι ομοεθνείς χριστιανούς να λάβουν μέτρα εργαστούν με ομόνοια και αγάπη για τη μεταφορά και τη σωτηρία τους. Μέρες μόλις πριν από την Καταστροφή έστελνε μάλιστα μήνυμα στους αντιπροσώπους της Αρμοστείας σε άλλες πόλεις να μην ενθαρρύνουν επίτευξη των κοινών τους ελληνικούς πληθυσμούς να αποχωρήσουν μετά την κατάρρευση του μετώπουστόχων. Ο ίδιος αναχώρησε από τη Σμύρνη με αγγλικό πλοίο για να εγκατασταθεί τελικά στη Νίκαια της Γαλλίας μέχρι το τέλος της ζωής Η δράση του, χωρίς να ξαναβρεθεί ποτέ ούτε σε ελληνικό ούτε σε τουρκικό έδαφος.''</ref>. Κατόπιν επανήλθε στη Σμύρνη, όπου έγινε δεκτός από το λαό με ενθουσιασμό. Κατόρθωσε τότε να απομακρύνει από τη θέση του τον ''Τούρκο στρατηγό Νουρεδίν'', κύριο υπεύθυνο των διωγμών. Στις 2 Μαΐου 1919 ο Ελληνισμός της Μ. Ασίας και ο Χρυσόστομος υποδέχτηκαν εδώ υπήρξε ανάλογη με ενθουσιασμό τον ελληνικό απελευθερωτικό στρατό. Αργότερα, ύστερα από τις πολιτικές ενέργειες των ''αντιβενιζελικών'', υποχρεώθηκε εκ νέου να περιθάλψει χιλιάδες πρόσφυγες, που συνέρρεαν εκείνη στη ''Σμύρνη'' τον Αύγουστο 1922Δράμα. Το τέλος Έκτισε μέγαρο για το Χρυσόστομο πλησίαζε. Παρά το γεγονός ότι του δόθηκε η δυνατότητα να εγκαταλείψει τη Σμύρνη Μητρόπολη και να σωθεί, δεν το έπραξε. Στις 27 Αυγούστου συνελήφθη και οδηγήθηκε ενώπιον κτίριο του στρατηγού «''ΝουρεδίνΟμηρείου Παρθεναγωγείου''», ο οποίος τον ράπισε ίδρυσε γυμναστήριο, οργάνωσε συσσίτια για τους πτωχούς και άσυλα για τους αστέγους και τον παρέδωσε στο πλήθοςβοήθησε στην ανοικοδόμηση της Ευαγγελικής Σχολής. Ο φανατισμένος όχλος των ΤούρκωνΕπίσης, αφού τον κακοποίησε στους δρόμους της Σμύρνης, τον κατακρεούργησεεξέδιδε το περιοδικό «Ιερός Πολύκαρπος».

== Εθνική δράση==Η μαρτυρική θυσία εθνική του δράση αρχίζει το 1914, όταν διωκόμενοι Έλληνες από τις γύρω περιοχές συνέρρεαν στη Σμύρνη αναζητώντας καταφύγιο. Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου ==περιθάλπονταν χιλιάδες πρόσφυγες, με αποτέλεσμα ο ευρωπαϊκός Τύπος να τον αποκαλέσει «''ομηρικό ήρωα''».<ref>Οδυσσέας Κουμαδωράκης, «''Άργος τo πολυδίψιον''», σελ. 520</ref> Κατά τη διάρκεια του ''Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου'' απομακρύνθηκε από τη θέση του (1914-1918) και μετέβη στην ''Κωνσταντινούπολη'', όπου έγινε συνοδικός στο ''Πατριαρχείο''. Τότε έγραψε το βιβλίο «''Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και η Νέα Τουρκία''», όπου και κατέγραψε με λεπτομέρειες τους διωγμούς των Ελλήνων της ''Μικράς Ασίας'' από τους Νεότουρκους (1908 κ.ε.).

Το απόγευμα της 27ης Αυγούστου Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτή την εποχή με υπόμνημά του 1922παρακινούσε τον τότε βασιλιά γερμανόφιλο ''Κωνσταντίνο Α΄'' να ταχθεί με το μέρος των συμμάχων, ενώ ο Τουρκικός Στρατός ελέγχει πλέον πλήρως εγκαταλείποντας την Σμύρνη, ένας Ιταλός καθολικός ιερέας ενημέρωσε τους Γάλλους πολιτική της ουδετερότητας και τασσόμενος υπέρ της πολιτικής του Βενιζέλου<ref>Γράφει σχετικά ο Σαράντος Ι. Καργάκος:''"Συγκλονιστική είναι η επιστολή που ο Εθνάρχης έστειλε στις 25 Αυγούστου (δύο ημέρες προ του θανάτου του) στο Βενιζέλο με τον θανάσιμο κίνδυνο κυβερνήτη του αντιτορπυλικού «Λήμνος». Αντιγράφουμε μερικές ενδεικτικές φράσεις που διέτρεχε ο Χρυσόστομοςμοιάζουν με έκρηξη ήφαιστείου'':<br>«''Ο Ελληνισμός της Μ. Πολύ σύντομα μια γαλλική περίπολοςΑσίας, το Ελληνικόν κράτος, αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει εις τον Άδην, αποτελούμενη από 20 ναύτεςτου οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και το σώση . Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, κατέφθασε στην Μητρόποληβεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί Σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος, διά δύο πράξεις σας. Πρώτον, διότι απεστείλατε εις Μ. Ασίαν ως Ύπατον Αρμοστήν ένα τουτ' αυτό παράφρονα και εγωιστήν, φλύαρον, απερροφημένον εν τω αυτοθαυμασμώ και καταφρονούντα και υβρίζοντα και δέροντα και εξορίζοντα και φυλακίζοντα όλα τα υγιή και σώφρονα στοιχεία του τόπου, διότι εν τω φρενοκομείω του βεβαίως δεν είχον τόπον, και εις το τέλος αποδώσαντα αυτούς τους αγλαούς καρπούς της τελείας του Μικρασιαστικού λαού καταστροφής, τους οποίους νυν θερίζομεν. Και δεύτερον, διότι πριν αποπερατώσητε το έργον Σας και θέσητε την Αγία Φωτεινήκορωνίδα και το επιστέγασμα επί του αναγερθέντος αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς δημιουργήματός Σας, της καταθέσεως των θεμελίων της περικλεεστάτης ποτέ Βυζαντινης μας Αυτοκρατορίας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπνευσιν να διατάξητε εκλογάς κατ' αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της εισόδου Σας εις Κωνσταντινούπολιν και της καταλήψεως αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού προς εκτέλεσιν των όρων της -οίμοι- δια παντός καταστραφείσης συνθήκης των Σεβρών''».<br>''Ο Χρυσόστομος με σκοπό λόγους συγκινητικούς καλεί τον Βενιζέλο ν' αναδραστηριοποιηθεί και να φυγαδεύσει σώσει ό,τι είναι δυνατόν νά σωθεί. Όσο για τον Χρυσόστομοεαυτό του προβλέπει'':<br>«''Ζήτημα είναι εάν, όταν το παρόν γράμμα αναγιγνώσκεται υφ' Υμών, ημείς πλέον υπάρχωμεν εν ζωή, προοριζόμενοι -τις οίδε- εις θυσίαν και μαρτύριον''»." (στο διαδίκτυο: [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/kargakos_chrysostom/9thchapter.htm Σαράντος Ι. Καργάκος, «''Ο Εθνομάρτυς Χρυσόστομος Μητροπολίτης Σμύρνης, ο "Περίβλεπτος"»'' - ''Οι Γάλλοι ζήτησαν από τον Μητροπολίτη να τους ακολουθήσει είτε εκλογές του 1920'']). Ο Ύπατος Αρμοστής στον οποίο αναφέρεται η επιστολή είναι ο ''Αριστείδης Στεργιάδης'', νομομαθής και πολιτικός (1861 – 1950) στον οποίο ο Ελ. Βενιζέλος ανέθεσε τη σύνταξη βασικών νομοσχεδίων για την αναδιάρθρωση του κράτους. Διορίστηκε ύπατος αρμοστής της περιοχής με μεγάλες αρμοδιότητες και παρέμεινε στο προξενίο τους είτε στην καθολική εκκλησία αξίωμα αυτό έως τη Μικρασιατική καταστροφή (1922), οπότε εγκατάλειψε τη Σμύρνη και εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Ο ''Στεργιάδης'' συχνά κατηγορήθηκε για την πολιτική του ως ύπατος αρμοστής, ιδιαίτερα την τελευταία περίοδο της Sacre Coeur (Καρδιά θητείας του Ιησού), η οποία θεωρήθηκε τελείως αντίθετη προς τα εθνικά ελληνικά συμφέροντα. Εκείνος όμως αρνήθηκε τονίζοντάς τους ότι Για το καθήκον του υπαγόρευε λόγο αυτό απέφυγε να γυρίσει στην Ελλάδα και προτίμησε να παραμείνει με το ποίμνιό τουεγκατασταθεί στο εξωτερικό («''Στεργιάδης, Αριστείδης''», ''e-δομή'' (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ''ΔΟΜΗ''), «ως καλός ποιμένας»εκδόσεις Δομή Α.Ε., όπως χαρακτηριστικά δήλωσεΑθήνα 2003-2004 [DVD-ROM]).</ref>.

Λίγο αργότεραΚατόπιν επανήλθε στη Σμύρνη, κατά τις 19όπου έγινε δεκτός από το λαό με ενθουσιασμό.30Κατόρθωσε τότε να απομακρύνει από τη θέση του τον ''Τούρκο στρατηγό Νουρεδίν'' ( ''Nuredin Paşa'') <ref>Οδυσσέας Κουμαδωράκης, κατέφθασε ένας Τούρκος αξιωματικός«''Άργος τo πολυδίψιον''», ο οποίος συνοδευόταν από δύο στρατιώτεςσελ. 520. Οδήγησαν τον Χρυσόστομο στην πλατεία Διοικητηρίου</ref>, μαζί με δύο από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα κύριο υπεύθυνο των διωγμών. Στις 2 Μαΐου 1919 ο Ελληνισμός της Σμύρνης: τον δημογέροντα Γεώργιο Κλιμάνογλου ''Μικράς Ασίας'' και ο Χρυσόστομος υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τον νομικό Νικόλαο Τσουρουκτσόγλουελληνικό απελευθερωτικό στρατό. Αργότερα, εκδότης της γαλλόφωνης εφημερίδας «La Reforme». Η γαλλική περίπολος ακολούθησε τον μητροπολίτηύστερα από τις πολιτικές ενέργειες των κυβερνώντων, ο οποίος βρισκόταν ήδη ενώπιον του Νουρεντίν πασά. Ο τελευταίος έδωσε εντολή υποχρεώθηκε εκ νέου να εκτελεστούν οι δύο δημογέροντεςπεριθάλψει χιλιάδες πρόσφυγες, που συνέρρεαν στη ''Σμύρνη'' τον Αύγουστο 1922. Ακολούθως απευθύνθηκε στον Το τέλος για το Χρυσόστομο λέγοντάς πλησίαζε. Παρά το γεγονός ότι του: «Εμείςδόθηκε η δυνατότητα να εγκαταλείψει τη Σμύρνη και να σωθεί, θα τα βρούμε μαζί»δεν το έπραξε. Και συνέχισεΣτις 27 Αυγούστου συνελήφθη και οδηγήθηκε ενώπιον του στρατηγού ''Νουρεδίν'', εξυβρίζοντάς ο οποίος τον χυδαία ράπισε και κατηγορώντας τον για την φιλελληνική του στάση και τις ενέργειές του εναντίον του Τουρκικού έθνουςπαρέδωσε στο πλήθος. Κατόπιν του ανακοίνωσε ότι το «επαναστατικό δικαστήριο Ο φανατισμένος όχλος των Τούρκων, αφού τον κακοποίησε στους δρόμους της ανεξαρτησίας»Σμύρνης, στην Αγκυρα, είχε ήδη αποφασίσει την καταδίκη του σε θάνατοτον κατακρεούργησε.

Έπειτα== Το μαρτύριο του Μητροπολίτη Χρυσοστόμου ==Το απόγευμα της ''27ης Αυγούστου του 1922'', ενώ ο Τούρκος αξιωματούχος κατευθύνθηκε προς το μπαλκόνι του κτηρίουΤουρκικός Στρατός ήλεγχε πλήρως την Σμύρνη, απένας Ιταλός καθολικός ιερέας ενημέρωσε τους Γάλλους σχετικά με τον θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχε ο ''Χρυσόστομος'' όπου αντίκρισε. Πολύ σύντομα μια γαλλική περίπολος, αποτελούμενη από 20 ναύτες, κατέφθασε στην πλατεία ΔιοικητηρίουΜητρόπολη, τη θέα μαινόμενου πλήθουςτην ''Αγία Φωτεινή'', 1με σκοπό να φυγαδεύσει τον Χρυσόστομο.500 περίπου Τούρκων, στους οποίους απηύθυνε τα παρακάτω λόγια, δείχνοντας συγχρόνως Οι Γάλλοι ζήτησαν από τον Χρυσόστομο: «Αν καλό σας έκανε τούτος Μητροπολίτη να του το ανταποδώσετε. Αν κακό σας έκανετους ακολουθήσει, είτε στο προξενείο τους, κάντε είτε στην καθολική εκκλησία της ''Sacre Coeur'' (Καρδιά του και εσείς κακό! Εγώ σας παραδίδω τον χιρσίζ ντομούζ (κλεφτογούρουνοΙησού). Το μαρτύριο Εκείνος όμως αρνήθηκε τονίζοντάς τους ότι το καθήκον του υπαγόρευε να παραμείνει με το ποίμνιό του σεπτού ιεράρχη είχε μόλις αρχίσει, «''ως καλός ποιμένας''», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε.

Ο Τουρκικός όχλοςΛίγο αργότερα, κατά τις 19.30, τελώντας σε έξαλλη κατάστασηκατέφθασε ένας Τούρκος αξιωματικός, παρέλαβε ο οποίος συνοδευόταν από δύο στρατιώτες. Οδήγησαν τον Χρυσόστομο. Επιτέθηκε εναντίον του κτυπώντας τον στην ''πλατεία Διοικητηρίου'', μαζί με γροθιέςδύο από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα της Σμύρνης, λοστούς και ξύλα τον δημογέροντα ''Γεώργιο Κλιμάνογλου'' και τον οδήγησαν σε ένα κουρείονομικό ''Νικόλαο Τσουρουκτσόγλου'', όπου εκδότη της γαλλόφωνης εφημερίδας «''La Reforme''». Η γαλλική περίπολος ακολούθησε τον ανάγκασαν μητροπολίτη, ο οποίος βρισκόταν ήδη ενώπιον του ''Νουρεντίν πασά''. Ο τελευταίος έδωσε εντολή να φορέσει μια λευκή μπλούζαεκτελεστούν οι δύο δημογέροντες. Ακολούθως απευθύνθηκε στον Χρυσόστομο λέγοντάς του: «''Εμείς, θα τα βρούμε μαζί''»,<ref>Αφιέρωμα ''"Χαμένες Πατρίδες" στο ''Ιστορία Εικονογραφημένη'', εκδ. Πάπυρος, τεύχ. Στην συνέχεια338 (1996), του ξερίζωσαν τη γενειάδα σελ. 68.</ref> και συνέχισε, εξυβρίζοντάς τον έσυραν στην τουρκική συνοικία, προπηλακίζοντας χυδαία και πτύνοντάς κατηγορώντας τον. Εκεί για την φιλελληνική του επεφύλαξαν έναν αργό στάση και βασανιστικό θάνατο: τον μαχαίρωσαν σε πολλά σημεία τις ενέργειές του εναντίον του σώματος Τουρκικού έθνους. Κατόπιν τουανακοίνωσε ότι το ''"Επαναστατικό Δικαστήριο της Ανεξαρτησίας"'', στην Άγκυρα, εξόρυξαν τους οφθαλμούς είχε ήδη αποφασίσει την καταδίκη του και σε θάνατο. Ο Τούρκος αξιωματούχος κατευθύνθηκε προς το μπαλκόνι του έκοψαν κτηρίου, από όπου αντίκρισε στην πλατεία Διοικητηρίου, τη θέα μαινόμενου πλήθους Τούρκων, στους οποίους απηύθυνε τα αυτιά και την μύτη.παρακάτω λόγια:

Στο μαρτύριο :''"Αν σας έκανε καλό, να του μητροπολίτη παρευρέθηκαν και οι 20 Γάλλοι ναύτεςτο ανταποδώσετε, την αντίδραση των οποίων περιέγραψε ο Γάλλος συγγραφέας Ρενέ Πουώ: «Η γαλλική περίπολος παρακολουθούσε... Οι Γάλλοι ναύτες «είχαν βγει από τα ρούχα τους». Χωρίς υπερβολήαν σας έκανε κακό, έτρεμαν από αγανάκτηση να του κάνετε και αποφάσισαν να επέμβουνσεις κακό!"''.  Ο επικεφαλής αξιωματικός τουςόχλος άρπαξε χωρίς χρονοτριβή το μητροπολίτη και τον οδήγησε λίγο πιο πέρα, όμωςμπροστά στο κομμωτήριο του Ismail ενός Ιταλού προστατευόμενου, ακολουθώντας τις διαταγές εκεί σταμάτησαν και τον έντυσαν με μια άσπρη μπλούζα που είχεπήραν από τον κομμωτή, άρχισαν αμέσως να τον χτυπούν λυσσασμένα με γροθιές και με ξύλα, και να τον φτύνουν στο πρόσωπο, του τρύπησαν με μαχαιριές το περίστροφο στο χέρισώμα, του ξερίζωσαν τη γενειάδα, του έβγαλαν τα μάτια, τους εμπόδισε να κάνουν οποιαδήποτε κίνησητου έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά<ref>Στο διαδίκτυο: [http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/kargakos_chrysostom/9thchapter.htm Σαράντος Ι. Δεν ξαναείδαμε τον ΧρυσόστομοΚαργάκος, «''Ο Εθνομάρτυς Χρυσόστομος Μητροπολίτης Σμύρνης, που τον αποτελείωσαν σε μικρή απόσταση»ο "Περίβλεπτος"»'' - ''Η μαρτυρiα του Rene Ρuaux''].</ref>. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ένας Τούρκος πυροβόλησε τον μητροπολίτη δύο φορές στο κεφάλι, δίνοντας τέλος στο μαρτύριό του.  Ο ''Ρενέ Πυώ'' στο βιβλίο του ''Ο Θάνατος της Σμύρνης'', αναφέρει μια σειρά από αυτόπτες μάρτυρες που είδαν με τα μάτια τους αυτό αλλά και όλα τα υπόλοιπα εγκλήματα: ''"Γυναίκες ατιμάζονταν μπροστά στα μάτια των γονιών και των συζύγων τους. Ένας Έλληνας είδε τη σφαγή τού πατέρα του και τον βιασμό της κόρης του. Ένας Λεβαντίνος που είδε παρόμοια σκηνή αυτοκτόνησε. Και ακόμη, ντοπαρισμένοι Τούρκοι στρατιώτες αρπάζουν από τις αγκαλιές μητέρων τα παιδιά τους, τα ξεκοιλιάζουν και τα πετάνε μισοπεθαμένα στα πόδια τους."''<ref>Αφιέρωμα ''"Μικρασιατική Τραγωδία"'' στο ''Ιστορία Εικονογραφημένη'', εκδ. Πάπυρος, τεύχ. 447 (2005), σελ. 45.</ref>. Τραγικό υπήρξε και το τέλος των δυο δημογερόντων που τον συνόδευαν. Ο ''Γεώργιος Κλιμάνογλου '' απαγχονίσθηκε. Τον Νικόλαο , ενώ ο ''Νικόλαος Τσουρούκτσογλου'', αφού τον έδεσαν από τα πόδια σε ένα αυτοκίνητο, τον περιέφεραν στο κέντρο της Σμύρνης, ενώ το κεφάλι του συρόταν στα λιθόστρωτα καλντερίμια<ref>Σαράντος Ι. Καργάκος, στο διαδίκτυο ό.π.</ref>.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ανακηρύξει το Χρυσόστομο, Άγιο και εθνομάρτυρα. Η μνήμη του "Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης"και των συν αυτώ αγίων αρχιερέων<ref>''"Οπως γράφει σχετικώς ο Χρ. Σολομωνίδης στο βιβλίο του ''"Ο Σμύρνης Χρυσόστομος"'', από τους 459 ιερείς της Επαρχίας Σμύρνης, οι 347 βρήκαν τραγικό θάνατο.  Από τους Ιεράρχες, εκτός από τον Άγιο Χρυσόστομο, μαρτύρησαν ο ''Μοσχονησίων Αμβρόσιος Πλειανθείδης'', που πεταλώθη, ο ''Κυδωνιών Γρηγόριος'', που ετάφη ζών και ο ''Ικονίου Ζήλων'', που εσφάγη. Τον Αρχιερατικό Επίτροπο του ''Μουτζά Αρχαντζικάκη'', εσούβλισαν, τον διάκονο ''Γρηγόριο'' του Ιερού Ναού της Αγίας Αννης του Κορδελιού στραγγάλισαν, τον ιερέα της Αγίας Μαρίνης του Κοκαρκιαλί περιέλουσαν με ζεματιστό λάδι και τον διάκονο Μελέτιο του Ιερού Ναού της Ευαγγελιστρίας, τον εκάρφωσαν σε ένα πεύκο! . Επίσης, όλοι οι Αρμένιοι κληρικοί θανατώθηκαν, αφού προηγουμένως, υπεβλήθησαν σε φρικτά βασανιστήρια.  Ο ίδιος συγγραφέας, σε άλλο σημείο του ανωτέρω βιβλίου του, αναφέρει ότι: ''"Από τις 46 Εκκλησίες της Σμύρνης και των προαστείων της, τρείς μόνον διασώθηκαν εντός της Σμύρνης: Του Αγίου Βουκόλου, του Αγίου Κωνσταντίνου και του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου"''([http://www.serrelib.gr/serraioi.php?id=89 Κωνσταντίνος Β. Χιώλος], «''Ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτου Σμύρνης''», στο διαδίκτυο, [http://www.serrelib.gr/arthra.php?id=25 Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών]).</ref> και των συν αυτώ αγίων αρχιερέων ''Γρηγορίου Κυδωνιών'', ''Αμβροσίου Μοσχονησίων'', ''Προκοπίου Ικονίου'', ''Ευθυμίου Ζήλων'' καθώς και των κληρικών και λαϊκών που σφαγιάσθηκαν κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή» εορτάζεται την Κυριακή προ της ''Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού'', στις 27 Αυγούστου.<ref>Εγκύκλιος 2556 της 5ης Ιουλίου 1993 της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος</ref>.  Σύμφωνα με Απολυτίκιο, που συνέθεσε ο ιδιαίτερος Γραμματεύς του Αγίου Χρυσοστόμου και μετέπειτα Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ''Λεωνίδας Φιλιππίδης'', <ref>Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ἀθηνών Λεωνίδας Φιλιππίδης, υπήρξε ἰδιαίτερος γραμματεύς του Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου και καθηγητής του “Κεντρικού Παρθεναγωγείου” και του Ομηρείου Παρθεναγωγείου” Σμύρνης.</ref> ο Άγιος Χρυσόστομος, περιεβλήθη τον φωτοστέφανον του Εθνομάρτυρος και Ιερομάρτυρος, αφού ''"γενναίως αθλήσας υπέμεινε υπέρ Πίστεως και Πατρίδος θάνατον"''.