212
επεξεργασίες
Αλλαγές
καμία σύνοψη επεξεργασίας
Η εθνική του δράση εδώ αρχίζει κυρίως το 1914, όταν διωκόμενοι Έλληνες από τις γύρω περιοχές συνέρρεαν στη Σμύρνη αναζητώντας καταφύγιο. Περιέθαλψε τότε χιλιάδες πρόσφυγες και ο ευρωπαϊκός Τύπος από θαυμασμό τον αποκάλεσε «ομηρικό ήρωα».
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου απομακρύνθηκε από τη θέση του (1914-1918) και μετέβη στην Κων/πολη, όπου έγινε συνοδικός στο Πατριαρχείο. Τότε έγραψε το βιβλίο «Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και η Νέα Τουρκία», όπου και κατέγραψε με λεπτομέρειες τους διωγμούς των Ελλήνων της Μ. Ασίας από τους Νεότουρκους (1908 κ.ε.). Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτή την εποχή με υπόμνημά του παρακινούσε τον τότε βασιλιά γερμανόφιλο Κωνσταντίνο Α΄ να ταχθεί με το μέρος των συμμάχων, εγκαταλείποντας την πολιτική της ουδετερότητας και τασσόμενος υπέρ της πολιτικής του Βενιζέλου.<ref>''Επιστολή προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο *«Αγαπητέ φίλε και αδελφέ κ. Ελευθέριε Βενιζέλε. Επέστη η μεγάλη στιγμή της μεγάλης εκ μέρους Σας χειρονομίας. Ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, το Ελληνικόν Κράτος, αλλά και σύμπαν το Ελληνικόν Έθνος καταβαίνει πλέον εις τον Άδην, από του οποίου καμμία πλέον δύναμις δεν θα δυνηθή να το αναβιβάση και το σώση. Της αφαντάστου ταύτης καταστροφής, βεβαίως αίτιοι είναι οι πολιτικοί και προσωπικοί Σας εχθροί, πλην και Υμείς φέρετε μέγιστον της ευθύνης βάρος, δια δύο πράξεις σας. Πρώτον, διότι απεστείλατε εις Μικράν Ασίαν ως Ύπατον Αρμοστήν ένα τούτ’ αυτό παράφρονα και εγωιστήν, φλύαρον, απερροφημένον εν τω αυτοθαυμασμώ του και καταφρονούντα και υβρίζοντα και δέροντα και εξορίζοντα και φυλακίζοντα όλα τα υγιή και σώφρονα στοιχεία του τόπου, διότι εν τω φρενοκομείω του βεβαίως δεν είχον τόπον, και εις το τέλος αποδώσαντα αυτούς τους αγλαούς καρπούς της τελείας του Μικρασιατικού λαού καταστροφής, τους οποίους νυν θερίζομεν. Και δεύτερον, διότι πριν αποπερατώσητε το έργον Σας και θέσητε την κορωνίδα και το επιστέγασμα επί του ανεγερθέντος αφαντάστως ωραίου και μεγαλοπρεπούς δημιουργήματός Σας, της καταθέσεως των θεμελίων της περικλεεστάτης ποτέ Βυζαντινής μας Αυτοκρατορίας, είχατε την ατυχή και ένοχον έμπευσιν να διατάξητε εκλογάς κατ’ αυτάς ακριβώς τας παραμονάς της εισόδου σας εις Κωνσταντινούπολιν και της καταλήψεως αυτής υπό του Ελληνικού Στρατού προς εκτέλεσιν των όρων της -οίμοι- δια παντός καταστραφείσης Συνθήκης των Σεβρών».Σμύρνη, 21 Αυγούστου 1922 (''Διαδικτυακός τόπος Σύγχρονη Ευρωπαϊκή και Ελληνική Ιστορία)'' '' </ref>
Κατόπιν επανήλθε στη Σμύρνη, όπου έγινε δεκτός από το λαό με ενθουσιασμό. Κατόρθωσε τότε να απομακρύνει από τη θέση του τον Τούρκο στρατηγό Νουρεδίν, τον υπεύθυνο των διωγμών.
Στις 2 Μαΐου 1919 ο Ελληνισμός της Μ. Ασίας και ο Χρυσόστομος υποδέχτηκαν με δάκρυα και απερίγραπτο ενθουσιασμό τον ελληνικό απελευθερωτικό στρατό. Ο Χρυσόστομος αγωνίστηκε για τη μεγάλη εθνική ιδέα. Αργότερα, ύστερα από τα τραγικά σφάλματα των αντιβενιζελικών, περιέθαλψε χιλιάδες πρόσφυγες, που συνέρρεαν στη Σμύρνη τον Αύγουστο 1922.
