Αλλαγές

{{Λειτουργική}}'''Χρίσμα''' αποκαλείται το [[μυστήρια|μυστήριο]] της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]] το οποίο τελείται ευθύς αμέσως μετά τη το [[βάπτισμα ]] και δια [[Άγιο Μύρο|καθαγιασμένου μύρου ]] και σημειώσεως του σταυρού στα νεοφώτιστα μέλη<ref>Παν. Τρεμπέλας, Δογματική Γ΄, σελίδα 117</ref>. Έτσι ''Χρίσμα'' είναι το μυστήριο κατά το οποίο δίδεται η μεταβίβαση της χαρισματικής εξουσίας από το [[Άγιο Πνεύμα ]] στα βαπτισμένα μέλη της εκκλησίας και σα στόχο έχει την ενίσχυση του μέλους κατά των δαιμονικών δυνάμεων, αλλά και υπέρ της τελείωσης και προκοπής του<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, σελίδα 483.</ref>. Θα λέγαμε ότι το χρίσμα μεταλαμπαδεύει τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, προς ενίσχυση και οπλισμό των μελών στη νέα εν Χριστώ ζωή<ref>Παν. Τρεμπέλας, Δογματική Γ΄, σελίδα 117</ref>. Οι ιδιότητές του προκύπτουν διαμέσου της χρήσης χρίσης της ανθρωπότητας από τον Ιησού Χριστό<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, σελίδα 483.</ref>, δηλαδή δια μέσου της ουσιαστικής ένωσης της ανθρωπίνης φύσεως με τη θεϊκή. Το βάπτισμα χρίσμα είναι μυστήριο μη επαναλαμβανόμενο<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά, σελ. 239</ref>, ενώ κατά την αρχαία παράδοση η πράξη του μυστηρίου αυτή γινόταν με απλή επίθεση των χειρών πάνω στους βαπτιζομένους<ref>Πράξεις των Αποστόλων 8, 14-17</ref>.

Το χρίσμα ικανώνει τα μέλη της εκκλησίας να θεραπεύσουν και να επανορθώσουν τη βούλησή τους, ουσιαστικά εμπλουτίζοντας τη φύση του ανθρώπου, ώστε να πραγματοποιήσουν το έργο της "καθαίρεσης" των δαιμονικών δυνάμεων<ref>Νικ. Ματσούκας, ενθ.αν.</ref>. Έτσι σύμφωνα με τη βιβλική παράδοση, είναι η σφραγίδα του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]]. Δεν είναι απλώς δύναμη, αλλά κατοχή της αγαθότητος και της αλήθειας. Όπως μας πληροφορεί και ο [[Απόστολος Παύλος]], το χρίσμα συντελεί ως ένας αρραβώνας που υπόσχεται μία μελλοντική τελείωση<ref>προς Προς Κορινθίους Β΄, 1, 21-22: ''"21 ὁ δὲ βεβαιῶν ἡμᾶς σὺν ὑμῖν εἰς Χριστὸν καὶ χρίσας ἡμᾶς Θεός, 22 ὁ καὶ σφραγισάμενος ἡμᾶς καὶ δοὺς τὸν ἀρραβῶνα τοῦ Πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν."''</ref>. Γι αυτό το λόγο κατά την πατερική και ορθόδοξη παράδοση το χρίσμα τελεσιουργείται ευθύς αμέσως μετά τη βάπτιση και διαφέρει ουσιαστικά από αυτή. Κατά τη βάπτιση έχουμε αποκατάσταση της φύσης του ανθρώπου και έτσι δε χρειάζεται οποιαδήποτε συγκατάθεση από την πλευρά του βαπτιζομένου προς την αποδοχή του. Εν αντιθέσει με το χρίσμα, που ''"απλώς δίνεται μία προίκα της αγιοπνευματικής και χαρισματικής εξουσίας που ενεργοποιείται αργότερα με τη βούληση του βαπτιζομένου"''<ref>Νικ. Ματσούκας, ενθ.αν.</ref>.

Η χρήσηχρίση, δηλαδή η επίδοση της χάριτος του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]] είναι εμφανής ήδη από την [[Καινή Διαθήκη]]. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή όπου ο [[Απόστολος Πέτρος]] και ο [[Ευαγγελιστής Ιωάννης]] απεστάλησαν στη Σαμάρεια και όπου ''"επετίθουν τας χείρας επ αυτών (Σαμαρειτών) και ελάμβανον Πνεύμα Άγιον"''<ref>παρ. Παν. Τρεμπέλα, ενθ.αν., 120</ref>. Μία ακόμα χαρακτηριστική αναφορά υπάρχει στις [[Πράξεις των Αποστόλων]] όπου ο Απόστολος Παύλος τους βάπτισε Εφεσίους στο όνομα του Ιησού Χριστού τους Εφεσίους και όπου ''"επέθεσε τας χείρας αυτού ερχόμενο το Πνεύμα το Άγιον και ελλάλουν γλώσσαις και προφήτευον"''<ref>Πράξεις 19, 2-6</ref>. Στις δε "Πράξεις των Αποστόλων" αναφέρεται σαφώς πως σε κανένα από τους βαπτισμένους δεν είχε κατέλθει το Πνεύμα το Άγιον<ref>Πράξεις 8,15-17: ''"15 οἵτινες καταβάντες προσηύξαντο περὶ αὐτῶν ὅπως λάβωσι Πνεῦμα ῞Αγιον·16 οὔπω γὰρ ἦν ἐπ᾿ οὐδενὶ αὐτῶν ἐπιπεπτωκός, μόνον δὲ βεβαπτισμένοι ὑπῆρχον εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ."''</ref> και πως δια επιθέσεως των χειρών των Αποστόλων εδίδοτο<ref>Πράξεις 19, 1-7: ''"6 καὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπ᾿ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καὶ προεφήτευον. 7 ἦσαν δὲ οἱ πάντες ἄνδρες ὡσεὶ δεκαδύο."''</ref>.

Σε ότι αφορά τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς ο [[Θεόφιλος Αντιοχείας]] είναι ο πρώτος που αναφέρει το μυστήριο αφού χαρακτηριστικά λέγει πως ως χριστιανοί ''"χριόμεθα ελαίω Κυρίου"''<ref>Προς Αυτόλυκον 1, 12</ref>. Πέραν τούτου μαρτυρίες έχουμε από την [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίο]]<ref>Έλεγχος Α΄ 21, 3-5</ref>, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται από τον [[Τερτυλλιανός|Τερτυλλιανό]]<ref>De praescript. 40, De baptismo 6</ref>. Όσο η εκκλησία απομακρύνεται από την περίδο περίοδο των [[Απολογητές|απολογητών ]] τόσο περισσότερες αναφορές έχουμε, έτσι για παράδειγμα περί ο [[Κορνήλιος Ρώμης]] μέμφεται τον [[Νοβατιανισμός|Νοβάτο]], διότι δεν έλαβε χρίσμα<ref>Ευσέβιος Εκκλ. Ιστορία 6, 43</ref>, αλλά και ο [[Κυπριανός Καρχηδόνας|Κυπριανός ]] επισημαίνει την αναγκαιότητα του χρίσματος<ref>Epist. de januarium LXXIII 21-22</ref>. Πλειάδα σημειώσεων επί του χρίσματος έχουμε τον 4ο αιώνα τόσο από τους Καππαδόκες, όσο και από τον [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|Ιωάννη το Χρυσόστομο]], ενώ ο [[Κύριλλος Ιεροσολύμων]] αφιερώνει μία ολόκληρη μυσταγωγική κατήχηση<ref>Κατήχηχη Μυσταγωγική, Γ΄</ref>.

Σε ότι αφορά τους λόγους που το μυστήριο άλλαξε μορφή, δηλαδή από απλή επίθεση των χειρών σε ''"ελαιοχρησία"'', αυτό πιθανώς προέκυψε για πρακτικούς λόγους. Με το πέρασμα των ετών και με τη μεγέθυνση του χριστιανικού ποιμνίου προφανώς θα ήταν αδύνατο να επαρκέσουν οι χείρες των Αποστόλων για την τέλεση των μυστηρίων του μυστηρίου και έτσι ''"αντικαταστάθηκε από τους ίδιους δια της χρίσεως με άγιο μύρο, η οποία γινόταν όχι μόνο από αυτούς αλλά και από ιερείς"''<ref>Ανδρέας Θεοδώρου, ενθ.αν., 240</ref>.

Όπως προειπώθηκε, το Χρίσμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία επακολουθεί το βάπτισμα. Αυτή η τακτική συνήθως στην Ορθόδοξη Εκκλησία αντιμετωπίζεται ως εσφαλμένη, από μερικούς δε θεολόγους ακόμα και ως δογματικό πρόβλημα<ref>Χρήστος Ανδρούτσος, Δοκίμιον Συμβολικής εξ απόψεως ορθοδόξου, Αθήνα 1901, σελ. 280-283</ref>. Κατά τον [[Παναγιώτης Τρεμπέλας|Παναγιώτη Τρεμπέλα]] είναι εμφανές από τις [[Πράξεις των Αποστόλων]] ότι αυτό ελάμβανε χώρα αμέσως μετά το βάπτισμα, όπως ιδίως διαφαίνεται από το γεγονός της εν Εφέσω πρακτικής από τον [[Απόστολος Παύλος|Απόστολο Παύλο]], τη μαρτυρία του Τερτυλλιανού που υποσημειώνει πως είναι αρχαία συνήθεια<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., 136</ref>, αλλά και τον μη΄ (48ο) [[Σύνοδος Λαοδικείας (κανόνες)|ΜΗ΄ κανόνα της εκ Λαοδικείας Συνόδου]]. Κατά τον ''Bartmann'' μάλιστα ''"ουδαμώς της παραδόσεως αξιούτε ωρισμένη ηλικία δια την παροχή χρίσματος"''<ref>παρ. Παναγιώτη Τρεμπέλα, ενθ.αν., 136</ref>. Το εσφαλμένο της μεταθέσεως πάντως, σύμφωνα με μερικούς θεολόγους δεν προκαλεί δογματικό πρόβλημα<ref>Δογματική και Συμβολική Β΄, σελ. 483</ref>.

Έτσι μετά το βάπτισμα ο ιερέας χρίει με ειδικό μύρο το νεοφώτιστο σε διάφορα μέρη του σώματος, σημειώνοντας το σημείο του [[σταυρός|σταυρού]]. Τον σταυρώνει εν αρχή στο μέτωπο, μετά στα μάτια, εν συνεχεία στα ρουθούνια, το στόμα, τα αυτιά, το στήθος, τα χέρια και το πόδια, κάθε φορά απαγγέλοντας ''"Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου"''. Μετά την τέλεση του μυστηρίου αυτού πλέον το μέλος ο βαπτιζόμενος ''"είναι πλήρες μέλος του λαού του Θεού"''<ref>Κάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, σελ. 441</ref>. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως έγκυρο μυστήριο τελείται μόνο υπό του [[επίσκοπος|επισκόπου]], γι αυτό και το μύρο είναι καθαγιασμένο υπό του επισκόπου<ref>ο.π.</ref>. Στην [[Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία]], το [[Άγιο Μύρο]] ευλογείται από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, μετέχοντας έτσι έμμεσα στο μυστήριο<ref>ο.π.</ref>.

*Ανδρέας θεοδώρουΘεοδώρου, "''Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά"'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006.