Αλλαγές

Εισαγωγικά θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε πως οι σχετικές απόψεις του χαρακτηρίζονται αφενός από την έντονη επιθυμία του για την υπέρβαση των ορίων αυτού του κόσμου, αφετέρου από το φόβο της μελλούσης τιμωρίας<ref>Β.Ε. Daley, The hope of th early church, A handbook of Patristic eschatology, Cambridge 1991, σελ. 34</ref>. Σύμφωνα με τον Τερτυλλιανό οι ψυχές των ανθρώπων πριν την [[ανάσταση]] θα περάσουν μία περίοδο δίχως σώμα, κατά το οποίο θα γευθούν είτε την τιμωρία για τις άνομες πράξεις τους ώστε να εξιλεωθούν, είτε την παρηγορία. Στην ουσία οι τιμωρημένες ψυχές θα βρίσκονται σε μία φυλακή για μία ισχυρή δοκιμασία που θα προδικάσει τη μελλοντική κρίση, η οποία θα γίνει μετά την ανάσταση<ref>De anima 58</ref>. Η εικόνα αυτή θα λέγαμε μάλιστα πως κινείται στο δόγμα της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, περί καθαρτηρίου πυρός. Οι μόνοι τελικά που δε θα γευθούν τη δοκιμασία αυτή είναι οι μάρτυρες.

Ο Τερτυλλιανός ανήκει στους [[Χιλιασμός|χιλιαστές]] θεολόγους. Εντάσσεται θα λέγαμε στην ίδια μοίρα με τον [[Ιουστίνος ο Μάρτυς|Ιουστίνο]] και τον [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίο]], που υποστηρίζουν πως μια γήινη χιλιετής βασιλεία θα προηγηθεί της αιώνιας. Σε αυτή την περίοδο οι άνθρωποι θα συμβασιλεύσουν με δικαιοσύνη μαζί με το Χριστό πριν επέλθει τελικά η ανάσταση. Είναι αναμφισβήτητο βέβαια πως οι Μοντανιστικές του αντιλήψεις ενίσχυσαν τη χιλιαστική προοπτική της θεολογίας του<ref>Κ. Σκουτέρης, Ιστορία των δογμάτων Α΄, σελ. 436</ref>, γι αυτό και ανέμενε την εποχή της καθόδου της νέας Ιερουσαλήμ, όπως η αποκάλυψη ανέφερε (21, 1-14). Η περίοδος αυτή θα είναι μία περίοδος ευδαιμονίας των δικαίων, οι οποίοι θα απολαμβάνουν τα υλικά αγαθά ως ανταπόδοση των κόπων τους. Ενώ όμως στο Adversus Marcionem κατά βάση προβάλλει τις υλικές απολαύσεις παρατηρούμε σε άλλα σημεία να δίνει έμφαση περισσότερο στις πνευματικές προϋποθέσεις. Εξου και ερμηνεύει αλληγορικά τη λεγόμενη επηγγηλμένη χώρα, τη ρέουσα μέλι και γάλα, αναφέροντας πως αυτή είναι ο Χριστός<ref>De ressurectione 26</ref>.