Αλλαγές

Το '''Σύμβολο της Πίστης''' της συνόδου της Κωνσταντινούπολης ([[Β΄ Οικουμενική Σύνοδος]]) αποτελεί το κατεξοχήν δογματικό σύμβολο της Αληθείας για την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] και την επιτομή της σαφούς σχέσεως μεταξύ των [[Πρόσωπο|προσώπων]] της [[Αγία Τριάδα|Αγίας Τριάδος]]. Διαμορφώθηκε από τις δύο πρώτες [[Οικουμενικές Σύνοδοι|Οικουμενικές Συνόδους]], σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι [[Αίρεση|αιρέσεις]] των [[Αρειανισμός|Αρειανιστών]], με τους διαφόρους εκπροσώπους της, καθώς και των ''Πνευματομάχων'', οι οποίοι αρνούνταν της φυσική θειότητα του [[Λόγος|Λόγου]] και του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]]. Έτσι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενα μνημεία της Εκκλησίας, στο οποίο αποτυπώνεται με τρόπο περιεκτικό, η ορθόδοξη πίστη στον [[Αγία Τριάδα|Άγιο Τριαδικό Θεό]], την [[Ενανθρώπιση]] του [[Θεός Λόγος|Θεού Λόγου]] και την [[Θεία Οικονομία]].

Κατά την [[Α΄ Οικουμενική Σύνοδος|Α΄ Οικουμενική Σύνοδο]] είχε εκδοθεί [[Σύμβολο της Νίκαιας|Σύμβολο]] το οποίο περιείχε ομολογία πίστεως περί της ''ομοουσίου'' σχέσεως [[Θεός Πατήρ|Πατρός]] και [[Ιησούς Χριστός|Υιού]]. Οι διαμάχες όμως που ακολούθησαν, με την εμφάνιση κυρίως των πνευματομάχων [[Αίρεση|αιρέσεων]], υποχρέωσε του πατέρες της εκκλησίας είτε να συντάξουν ένα νέο παράλληλο σύμβολο προς την κατεύθυνση απαλοιφής κάθε περίπτωσης αιρετικής απόχρωσης διδασκαλίας περί του Αγίου Πνεύματος, είτε να προβούν σε προσθήκες προς την αντίστοιχη κατεύθυνση. Οι προσθήκες του συμβόλου κατά τη [[Β΄ Οικουμενική Σύνοδος|Β΄ Οικουμενική Σύνοδο]] είναι οι εκφράσεις «''σαρκωθέντα εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου''», «''σταυρωθέντα υπέρ ημών επί Ποντίου Πιλάτου''», «''καθεζόμενον εκ δεξιόν του Πατρός''», «''ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος''», «''εις μίαν αγίαν καθολικήν και αποστολικήν εκκλησίαν, ομολογούμεν εν βάπτισμα εις άφεσιν αματιών, προσδωκόμεν αναστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντως αιώνος''». Τα επί μέρους αυτά στοιχεία επισημαίνονται με κάποιες παραλλαγές ή αυτούσια σε σύμβολα της εικοσαετίας [[341]]-[[360]], τα οποία συντάσσονταν προς αποκατάσταση του συμβόλου της Νίκαιας και που συχνά περιείχαν ορθόδοξες κατά την εκκλησία θέσεις<ref>Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία, Τόμος β΄, σελίς 451</ref>. Το ότι ο Γρηγόριος ο Θεολόγος εντοπίζει το έργο της συνόδου στην προσθήκη του άρθρου περί του Αγίου Πνεύματος και ο Μέγας Βασίλειος παραθέτει το σύμβολο της Νίκαιας χωρίς την έκφραση «''Θεόν εκ Θεού''» <ref>Επιστολή 141</ref>, καταδεικνύει ότι τα νέα στοιχεία είχαν γίνει δεκτά πριν τη σύνοδο. Από το σύμβολο της Νίκαιας οι εκφράσεις που δεν περιελήφθησαν στο σύμβολο των ''ρν΄ πατέρων'', είναι οι «''τουτέστιν εκ της ουσίας του πατρός''», «''Θεόν εκ Θεού''», «''τα τε εν τω ουρανώ και τα εν τη γη''». Οι τρεις αυτές εκφράσεις προφανώς θεωρήθηκαν περιττές επαναλήψεις<ref>Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία, Τόμος Β΄, σελίς 451</ref> ένεκα της εμφάνισης λέξεων και φράσεων όπως «''ομοούσιον''», «''Θεόν αληθινόν εκ Θεού αληθινού''» και «''δι ού τα πάντα εγένετο''». Επίσης αφαιρέθηκαν και οι αναθεματισμοί λόγω ότι το σύμβολο έπρεπε να περιλαμβάνει πλέον μόνο θέσεις και όχι αρνήσεις<ref>Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία, Τόμος Β΄, σελίς 451</ref>.

Η διατύπωση αυτή έχει άμεση αναφορά κατά των πολεμίων του Αγίου Πνεύματος και έχει βάση αγιογραφική. Έτσι η λέξη «''Κύριον''» ελήφθη εκ ''B΄ Κορινθίων 3, 17-18'', αν και ο A.Adam υποστήριξε πως αυτό μπορεί να αποχωριστεί και από το εν λόγω χωρίο, αφού κατά βάση στόχο έχει να δηλώσει την αυτοτέλεια του Αγίου Πνεύματος. Η λέξη «''ζωοποιόν''» από ''Κατά Ιωάννην 6, 63/Προς Ρωμαίους 8,12/Β΄ Κορινθίους 3,6''. Η φράση «''τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον''» από το ''Κατά Ιωάννην 15, 26''. Τέλος η σύνοδος θέλησε να αποφύγει τον όρο «''ομοούσιος''» (για το [[Άγιο Πνεύμα]]) κατ΄ οικονομίαν, ώστε να καταστεί ευκολότερη η εισαγωγή αιρετικών στην εκκλησία. Γι΄ αυτό το λόγο χρησιμοποίησε τον όρο «''τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον''», που επί της ουσίας διδάσκει το ομοούσιο. Τέλος η έκφραση «''τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν''» πάρθηκε εκ της Β΄ Καθολικής επιστολής Πέτρου 1, 21, που αναφέρεται πως «''υπό Πνεύματος Αγίου φερόμενοι ελάλησαν οι Άγιοι του Θεού άνθρωποι''». Επίσης δια του τονισμού των «''προφητών''», στόχο καταστάται η αναφορά στην Παλαιά Διαθήκη, ώστε να εξαίρεται μέσω της φράσης αυτής «''η προπαρασκευαστική σημασία της εν Παλαιά Διαθήκη αποκαλύψεως δια τα εν Χριστώ πραγματοποιηθέντα αλλ η σημασία του γεγονότος παραμένει αμείωτος ως προς το ότι η κατά τα ανωτέρω τάξις και θέσις της Παλαιάς Διαθήκης εντάσσεται εν τω συμβόλω εντός αυτών τούτων των περί Αγίου Πνεύματος αποφάσεων και προσδιορισμού''»<ref> Ιωάννη Καλογήρου, Ιστορία των Δογμάτων, Τόμος Α΄, σελίς 392</ref>