Ελεγκτές, renameuser, Διαχειριστές
4.720
επεξεργασίες
Αλλαγές
→Μύθος και Παλαιά Διαθήκη
Αλλά και η διήγηση στο βαβυλωνιακό "[[Έπος Γκιλγκαμές]]" όπου γίνεται λόγος για μια [[Κιβωτός|κιβωτό]], αποτελεί μόνον το πλαίσιο στο οποίο κινείται η ιστορία του [[Νώε]] που έχει ως θέμα της την ύπαρξη του κακού και τη δικαιοσύνη του Θεού. Το αποκορύφωμα της αφήγησης βρίσκεται στον τονισμό της αγάπης του Θεού, ενώ αντίθετα, το θέμα του έπους του Γκιλγκαμές είναι απλώς η διαμάχη των θεών όπου και απουσιάζει οποιαδήποτε ηθική εκτίμηση του κατακλυσμού.
====Η θέση του Χριστιανισμού====
Ο [[Χριστιανισμός]] εξ αρχής συνδέθηκε με τις σωτηριώδεις ενέργειες του Θεού στις αφηγήσεις της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]], ενέργειες [[ιστορία|ιστορικές]] που έχουν ως συνέπεια το να υπόκειται πάντοτε στην ιδιαίτερη ιστορία του [[Θεός|Θεού]] με το λαό του, η παγκόσμια προοπτική. Δεν αποδέχεται την στενή τοπική ερμηνεία της Παλαιάς Διαθήκης, ακόμα κι αν παρουσιάζεται ανεκτικός στην παρουσία της μυθικής γλώσσας ως κατάλληλης για να μεταδώσει τέτοιου είδους νοήματα.
Στην αρχή της πατριαρχικής ιστορίας η προοπτική αυτή καθίσταται εμφανής με την υπόσχεση ''"και ενευλογηθήσονται εν σοι πάσαι αι φυλαί της γης"'' (Γέν. 12:3) που δίνεται από το Θεό στον [[Αβραάμ]]. Στην ιστορία των [[Προφήτης|προφητών]] τα όσα συμβαίνουν στον [[Ισραήλ]] τίθενται στο υπόβαθρο της ιστορίας των λαών και της παγκόσμιας ιστορίας. Ο ''"δούλος του Κυρίου"'', αποστέλλεται ''"εις φως εθνών...εις σωτηρίαν έως εσχάτου της γης"'' (Ησαΐας 49:6) και αργότερα στις εσχατολογικές προφητείες η [[σωτηρία (θεολογία)|σωτηρία]] ανοίγεται σε όλους τους λαούς. Για τους χριστιανούς, η αποδοχή του ενός θεού δεν έρχεται κατευθείαν από την [[Παλαιά Διαθήκη]], αλλά επιβεβαιώνεται για άλλη μία φορά από τον [[Ιησούς Χριστός|Ιησού]] και την πρωτοχριστιανική κοινότητα δημιουργώντας ένα επιπλέον έρεισμα για την πίστη τους.
===Η έννοια του δανείου στη φιλολογία===
Στην πραγματικότητα, όσο αβάσιμη είναι η πλήρης απόρριψη από τους [[Θεολογία|θεολόγους]] κάθε συσχετισμού της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] με το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο διαμορφώθηκε, άλλο τόσο υπερβολικά απλουστευτική είναι η άποψη ότι άπαξ και εδραιωθεί κάποιος ιστορικός σύνδεσμος (π.χ. το κοινό γεωγραφικό πλαίσιο) και παρατηρηθούν ομοιότητες μεμονωμένων [[Μοτίβο|μοτίβων]], είναι αρκετό για να βγει το γενικό συμπέρασμα της έλλειψης αυτοτέλειας.
Η [[Φιλολογία|φιλολογική]] εξέταση δύο αφηγήσεων πρέπει να είναι αρκετά λεπτομερής και πολύπλοκη πριν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μόνη λύση για τυχόν ομοιότητες είναι ο αυτούσιος δανεισμός. Σε αυτή την εξέταση ούτε το [[Ιστορία|ιστορικό]] πλαίσιο, ούτε οι επιφανειακές ομοιότητες μπορούν να οδηγήσουν σε ουσιαστικότερα συμπεράσματα πέρα από μία αρχική έκπληξη<ref>Γράφει ο καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας ''Walter Burkert'': ''"Από τότε που επανήλθαν στο φως τα ακκαδικά έπη και ιδιαίτερα το έπος του Γκιλγκαμές, δεν έλειψαν οι συσχετισμοί μοτίβων μεταξύ αυτών και των ομηρικών επών, ειδικά της Οδύσσειας. Τα μοτίβα αυτά μπορούν να προβληθούν και να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν έκπληξη, αλλά όχι για να αποδείξουν οτιδήποτε..."'' (Walter Burkert, ''Αρχαίος Ελληνικός Πολιτισμός, η επίδραση της Ανατολής'', Παπαδήμας, 2003, σελ. 135)</ref>. Θα πρέπει έτσι οι ερευνητές, αντί των μεμονωμένων μοτίβων, να εστιάσουν στις πιο σύνθετες δομές, όπου η καθαρή σύμπτωση είναι λιγότερο πιθανή: π.χ. ένα σύστημα θεοτήτων, μια βασική κοσμολογική ιδέα, η αφηγηματική δομή μιας ολόκληρης σκηνής κ.λπ. και σε όλα αυτά μελετώντας σε βάθος όχι μόνο την εξωτερική εκφορά αλλά το βαθύτερο ιδεολογικό υπόβαθρό τους<ref>''"...βρίσκουμε παντού τα ίδια σχεδόν μοτίβα και θέματα. Αντί, λοιπόν, να εξετάσουμε μεμονωμένα μοτίβα, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας σε πιο περίπλοκες δομές, στις οποίες η απλή σύμπτωση είναι λιγότερο πιθανή: σε ένα σύστημα θεοτήτων και σε μια βασική κοσμολογική ιδέα, στην αφηγηματική δομή μιας ολόκληρης σκηνής, στις αποφάσεις των θεών για το ανθρώπινο γένος, ή στην πολύ ιδιαίτερη μορφή της επίθεσης και της άμυνας. Άπαξ και εδραιωθεί ο ιστορικός σύνδεσμος -το γεγονός της μετάδοσης- οι περαιτέρω διασυνδέσεις, συμπεριλαμβανομένων των γλωσσολογικών δανείων, καθίστανται περισσότερο πιθανές, ακόμα και αν από μόνες τους δεν αρκούν για να φέρουν το βάρος της απόδειξης."'' (ό.π.)</ref>.
Είναι αναγκαίο όχι μόνο να υπάρξουν παράλληλα, αλλά να μπορούν να βρεθούν όμοια κεντρικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα ανάμεσά τους, να υπάρχουν ταυτόσημες ιδέες πίσω από τα παράλληλα, να απεικονίζουν την ίδια εννοιολογική χρήση και να μην επιδέχονται άλλη εξήγηση παρά τον αυτούσιο δανεισμό<ref>''"Για να βεβαιωθούμε για μια επιρροή ή τουλάχιστον την πιθανότητα της επιρροής...είναι απαραίτητο να καθιερωθεί η ιστορική δυνατότητα της επιρροής, και έπειτα, τα παράλληλα μεταξύ των ιστοριών να εκπληρώνουν ένα αρκετά αυστηρό σύνολο σχετικών κριτηρίων...Είναι πάρα πολύ εύκολο κάποιος να βιαστεί να βγάλει συμπεράσματα μετά από επιφανειακά παράλληλα μεταξύ διηγήσεων που δεν μπορούν πραγματικά να στηριχτούν μετά από μια πιο στενή διερεύνηση. Συνεπώς, τα παράλληλα πρέπει να περιέχουν στο υπόβαθρο παρόμοιες ιδέες και επίσης, για να ευσταθεί οποιαδήποτε εικασία επιρροής, απαιτεί τα παράλληλα αυτά να είναι πολυάριθμα, σύνθετα και λεπτομερή, με μια παρόμοια εννοιολογική χρήση...Τέλος, τα παράλληλα και οι παρόμοιες ελλοχεύουσες ιδέες τους πρέπει να περιλαμβάνουν και τα κεντρικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα στο υλικό που συγκρίνεται. Μόνο τότε, θα φαινόταν, ισχυρή οποιαδήποτε αξίωση πέρα από μια απλή σύμπτωση"'' (Charles Penglase, ''Greek Myths and Mesopotamia: Parallels and Influence in the Homeric Hymns and Hesiod'', Routledge, 1994, σελ. 5-7)</ref>.
Οι αρχές που διέπουν την θεώρηση συγκεκριμένων θρησκευτικών συστημάτων θα πρέπει να είναι τέτοιες που να μην οδηγούν είτε σε εύκολο ενθουσιασμό, είτε σε περιφρονητική κριτική. Συχνά, η αποσπασματική ενημέρωση επάνω στα ιστορικά δεδομένα των θρησκειών οδηγεί σε γενικεύσεις και αδιαφορία για τα κενά που αναζητούν λύσεις. Η προσπάθεια αποκρυπτογραφήσεως των ιερών συμβόλων των θρησκειών και η καλοπροαίρετη μελέτη του βασικού τους μηνύματος, είναι ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα. Κάθε θρησκεία αποτελεί ένα οργανικό σύνολο και όχι αθροίσματα παραδόσεων και λατρευτικών εθίμων. Ο κίνδυνος της επιπόλαιης αναγνώσεως της φαινομενολογίας της θρησκείας έγκειται στην ταύτιση στοιχείων, που παρουσιάζονται και λειτουργούν σε διαφορετικά πλαίσια και συναρτήσεις γεγονός που συμβαίνει κυρίως με την απομόνωση σημείων από τη διδασκαλία και τη λατρεία τους και την ταύτισή τους με παρόμοιες εκδηλώσεις άλλων θρησκειών, με αποτέλεσμα να διατυπώνονται γρήγορες και εύκολες θεωρίες.
Ξεχωριστά παραδείγματα αποτελούν δύο περιπτώσεις:<br>
:* Η πρώτη έχει να κάνει με την πρόταση από μερίδα μελετητών, της ανάγνωσης του ονόματος [[Τετραγράμματο|Γιαχβέ]] μέσα στα ουγκαριτικά κείμενα και συγκεκριμένα στη φράση ''1.1 IV 14'' στο Έπος του Βάαλ:
''Το όνομα του υιού μου '''[ας είναι Yw(=Γιαβ)-Ελ]'''<ref>Αθ. Π. Χαστούπη, ''Θρησκευτικά Ουγαριτικά κείμενα'', Πανεπ. Αθηνών, 1986 σελ. 43: ''κατά τον Gordon Γιάβ-Ελ, τ.έ. Γιάβ (υιός του) Ελ [...] Πάντως η εν τω πρωτοτύπω κειμένω παρουσία του ονόματος Γιάβ παραμένει αμφίβολος''"</ref> (ή σε άλλη εκδοχή) '''[δεν πρέπει να είναι Yw(=Γιαβ), ω! θεά(=Ελ)]'''.''<ref>Mark S. Smith, ''The Ugaritic Baal Cycle: Introduction With Text, Translationand Commentary of Ktu 1.1.-1.2'', Vol.1, Brill Academic Publishers, 1994, σελ. 149</ref>
Στη φράση αυτή, ο ''Dussand'', αναγνώρισε το '''Yw''' ως τύπο του ονόματος ''Γιαχβέ'', αλλά μεταγενέστερες τοποθετήσεις έδειξαν μέσα από συνεχείς μελέτες και παραδείγματα επάνω στην ουγκαριτική-φοινικική γλώσσα, πως το '''Yw''' στην περίπτωση αυτή δεν προσδίδει κάποιο θεϊκό χαρακτηριστικό ή έστω δεν αποτελεί κάποια μορφή του ονόματος [[Τετραγράμματο|Γιαχβέ]]<ref>
* Geoffrey W. Bromiley, ''The International Standard Bible Encyclopedia, Revised'', Wm. B. Eerdmans, 1988; 2002, 2:506: ''"Recently archeologists unearthed what some scholars regard as early non-Israelite occurrences of the divine name. Yw as a name of Baal has appeared in a text from Ugarit, but the reading has been disputed."''
* David Noel Freedman, ''The Anchor Bible Dictionary'', New York: Doubleday, 1996, c1992, 6:1012: ''"The formative -yw in some personal names from Ugarit (ca. 14th century b.c.) is not a divine element and has no connection with the name Yahweh."''
* ''Trinity Journal'', Volume 1, 1980, σελ. 16-17: ''"it must be pointed out that a root HWY is inextant in all West Semitic languages which antedate the Mosaic era. That is to say, Phoenician contains no root HWY; Ugaritic, despite its attestation of a divine name yw, bears no witness to this verbal root"''
* H. H. Rowley,''From Joseph to Joshua: Biblical Traditions in the Light of Archaeology'', Oxford University Press, 1950, σελ. 148: ''"It has been claimed that this divine name is found at Ras Shamra, where Yw figures as the son of El. This, however, seems very improbable, and is in any case of little importance for our purpose, since it is unlikely that the Israelites took over their worship of Yahweh from the people of Ugarit."''.</ref>
:* Η δεύτερη περίπτωση, σχετίζεται με την άποψη περί αρχικής υπάρξεως πολυθεϊσμού στο [[Ισραήλ]] που εξελίχθηκε σε μονοθεϊσμό, με βάση μια επιγραφή χαραγμένη σε κομμάτι από πηλό, του 7ου π.Χ. αιώνα, που βρέθηκε κοντά στη Χεβρώνα, η οποία κατά την γνώμη κάποιων ερευνητών, αναφέρει πως η χαναανιτική θεότητα [[Ασερά]] ήταν αρχικά η σύζυγος του [[Τετραγράμματο|Γιαχβέ]] στην επίσημη θρησκεία του [[Ισραήλ]]. Η τοποθέτηση αυτή, στα πλαίσια του θρησκευτικού συγκριτισμού, προσπαθεί να αναδείξει ότι δεν μπορούν να προβάλλονται ισχυρισμοί θρησκευτικής ιδιαιτερότητας και αυτοτέλειας, μια που η ισραηλιτική θρησκεία δεν αποτελεί παρά μία δανεισμένη χαναανιτική πολυθεϊστική θρησκεία, από την οποία απλώς αφαιρέθηκαν οι θυληκές θεότητες.<br>
Σε αυτό λοιπόν το εύρημα, ο άγνωστος συγγραφέας του γράφει τα εξής (από το ''The Anchor Bible Dictionary'', Doubleday, έκδ. 1992):
