Αλλαγές

Η ''Λειτουργική'' πραγματεύεται με επιστημονικές μεθόδους όσα αφορούν στις ιεροτελεστικές πράξεις που τελούνται στην Εκκλησία, ερευνά την ιστορία Καθώς η έξοδος της Εκκλησίας από τις [[Θεία Λειτουργία|Θείας Λειτουργίαςκατακόμβες]] και ''"των στενώς μετ' αυτής συνδεομένων ακολουθιών"'' η επικράτηση του χριστιανισμού στο πολιτικο-κοινωνικό πλαίσιο του ελληνορωμαϊκού κόσμου έγινε πραγματικότητα, εμφανίστηκαν νέες προοπτικές, εκτός άλλων, στον τρόπο βιώσεως του περιεχομένου της αποστολικής παραδόσεως. Οι αρχές της ανεξιθρησκείας και μελετά της θρησκευτικής ελευθερίας εμπεριείχαν την ερμηνεία ελευθερία της λατρείας, η οποία αποκλειόταν κατά τουςτρείς πρώτους αιώνες, και οι νέες αυτές συνθήκες ευνόησαν τόσο την πυκνότητα των εβδομαδιαίων ευχαριστιακών συνάξεων, όσο και τον εμπλουτισμό του σταθερού πυρήνα της θείας λειτουργίας με νέα στοιχεία<ref>ΔημΦειδάς Ιω. Μωραΐτης, "Λειτουργική"Βλάσιος, '' Θρησκευτική και Ηθική ΕγκυκλοπαίδειαΕκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι την Εικονομαχία'' (ΘΗΕ), τόμ. 8Α', εκδ. Μαρτίνος Αθ3η έκδ., Αθήνα 19662002, στσελ. 196900.</ref>.

Ασχολείται Η μακραίωνη ιστορία και η ποικιλία των λατρευτικών πράξεων, δημιούργησε την ανάγκη εμφάνισης της ''Λειτουργικής'', η οποία πραγματεύεται μεεπιστημονικές μεθόδους, όσα αφορούν στις ιεροτελεστικές πράξεις που τελούνται στην Εκκλησία, ερευνά την ιστορία της [[Θεία Λειτουργία|Θείας Λειτουργίας]] και ''"των στενώς μετ' αυτής συνδεομένων ακολουθιών"'' και μελετά την ερμηνεία τους<ref>Δημ. Μωραΐτης, "Λειτουργική", ''ΘΗΕΘρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια''(ΘΗΕ), ότόμ.π8, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1966, στ. 196-197.</ref>:.

:*Την ιστορική έκθεση Συνοπτικά, αντικείμενο της γένεσης και ανάπτυξης της λειτουργίας και των υπόλοιπων μυστηρίων και ιεροτελεστικών πράξεων''Λειτουργικής'' είναι<ref>''ΘΗΕ'', ό.π., στ. 196-197.</ref>:

:*Την έρευνα Η ιστορική έκθεση της γένεσης και ανάπτυξης της λειτουργίας και των εκκλησιαστικών κανόνων υπόλοιπων μυστηρίων και διατάξεων που αναφέρονται στη λατρείαιεροτελεστικών πράξεων.

:*Την εξέταση Η έρευνα των γενικών άρχων εκκλησιαστικών κανόνων και ιδεών, διατάξεων που διέπουν τη χριστιανική αναφέρονται στη λατρεία.

:*Η εξέταση των γενικών άρχων και ιδεών, που διέπουν τη χριστιανική λατρεία. Για όλα αυτά, η ''Λειτουργική'' πρέπει να μελετήσει τη μοφή μορφή και το περιεχόμενο των λειτουργικών κειμένων με φιλολογικές και κριτικές επιστημονικές μεθόδους. Μέσα στα αντικείμενα της ''Λειτουργικής'', εκτός της Ορθόδοξης λατρείαςπέρα από την Ορθόδοξη λατρεία, είναι και η μελέτη της λειτουργικής παράδοσης των ετεροδόξων ([[Κόπτες|Κοπτών]], [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία|Λατίνων]], [[Παλαιοκαθολικοί|Παλαιοκαθολικών]], [[Αγγλικανική Εκκλησία|Αγγλικανών]], [[Προτεσταντισμός|Προτεσταντών]]) για , με σκοπό τη διαπίστωση τυχόν αλληλεπιδράσεων και της συμβολής της στη δημιουργία της σημερινής λειτουργικής πρακτικής<ref>"Λειτουργική", ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', ό.π..</ref>.

Το αντικείμενο της Λειτουργικής , ευνόητο είναι ευνόητο , ότι σχετίζεται ως ένα βαθμό και με τη μελέτη των ευρημάτων της Βυζαντινής και γενικά Χριστιανικής αρχαιολογίας. Τα ευρήματα, είτε πρόκειται για ναούς και κατακόμβες, είτε για [[Άμφια]], εκκλησιαστικά σκεύη και εικόνες, ως μνημεία λατρείας, συνδέονται στενά με τον κλάδο της Λειτουργικής ο οποίος τα μελετά ώστε να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα<ref>''ΘΗΕ'', ό.π., στ. 197.</ref>.

Ο κορμός της συστηματικής Λειτουργικής (''Λειτουργιολογίας''), είναι δυνατόν να διαιρεθεί σε τέσσερις κλάδους:

:''β)''Την ιστορία και αρχαιολογία της λειτουργίας και των εκκλησιαστικών ακολουθιών, όπως και των αντικειμένων, βιβλίων ή εικόνων που χρησιμοποιούνται σε αυτές.

:''γ)''Την Θεολογία και θεωρία της χριστιανικής λατρείας με στοιχεία της Ψυχολογίας και Φιλοσοφίας της λατρείας.

:''δ)''Τον Πρακτικό κλάδο: Τελετουργική και ποιμαίνουσα Λειτουργική, που αποβλέπει στην πνευματική οικοδομή των πιστών.

==Πηγές-Ιστορία<ref>ΘΗΕ, 8, στ. 198-199.</ref>==Για το διάστημα που οι τελετουργικές πράξεις ήταν λιγότερες και απλούστερες, και λόγω της απαγόρευσής της χριστιανικής λατρείας, δεν υπήρχε ανάγκη ώστε να μελετηθούν και να εξηγηθούν και αυτό να οδηγήσει στην ανάπτυξη λειτουργικής βιβλιογραφίας. Σε αυτό βοήθησε και ο εμπαιγμός της λατρείας εκ μέρους των ειδωλολατρών. Ο [[Ιουστίνος]], κατά τον 2ο αι. περιγράφει λειτουργικές πράξεις, αλλά μόνο με απολογητικό σκοπό.

==Λειτουργικά βιβλία<ref>Δημ. Μωραΐτης, "Λειτουργικά βιβλία"Στις αρχές του 6ου αιώνα, το σύγγραμμα ''ΘΗΕ''), τόμ. 8, ό.π., στ. 195 / "Λειτουργικά βιβλίαΠερί εκκλησιαστικής Ιεραρχίας", Στύλιος Κ. Ευθύμιος, ''Μικρό Χριστιανικό Λεξικό'' (Α' ανατύπωση της 2ης έκδ.), Αποστολική Διακονία, 1998, σελ. 122 / "Λειτουργικά βιβλία", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούςτου ψευδο-Μπριτάννικα''Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, τόμαποτελεί μια πραγματεία περί μυστηρίων και μια συστηματική έκθεση και περιγραφή του συνόλου της λειτουργίας. 38Εκτός άλλων, εκδ. Πάπυροςο συγγραφέας περιγράφει το βάπτισμα, Αθήνα 2004-2005 / "Λειτουργικά βιβλία"την ευχαριστία, Ζαχαρόπουλος Νίκος, 'Επίτομο Ιστορικό-Θεολογικό Λεξικό'το μύρο, University Studio Pressτη χειροτονία, Θεσσαλονίκη 2003τη μοναστική ομολογία, σελ. 249.</ref>==''Λειτουργικά'' ονομάζονται τα βιβλία που χρησιμοποιούνται για την τέλεση των διαφόρων ιερών ακολουθιών της Εκκλησίας και τα οποία περιέχουν βιβλικά, υμνολογικά και προσευχητικά κείμενα (αναγνώσματα, τροπάρια και ευχέςκηδεία.

ΙστορικάΣτην Ανατολή, η αρχή των ''Λειτουργικών βιβλίων'' βρίσκεται ήδη στους πρώτους αιώνες της Εκκλησίαςκατά τους μέσους και νεώτερους χρόνους, οπότε έγινε αισθητή η ανάγκη (και για χρήση των ίδιων των λειτουργών) μερικές ακόμη ερμηνείες της καταγραφής των ευχώνΘείας Λειτουργίας προστέθηκαν στις υπάρχουσες, όπως παρατηρούμε στη [[Διδαχή των Αποστόλων]], κεφοι σημαντικότερες από τις οποίες είναι<ref>Κορακίδης Σ. 9-10 (τέλη του 1ου ή αρχές του 2ου αιώνα)Αλεξάνδρος, στην επιστολή του [[Κλήμης Ρώμης|Κλήμεντα Ρώμης]] ''προς ΚορινθίουςΗ Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας'', κεφΑθήνα 2005 σελ. 59237-61 (τέλη 1ου αιώνα μ.Χ.) και σε μεγαλύτερη έκταση στο ''ευχολόγιο του Σεραπίωνα'' (3ος αιώνας) και κυρίως στις [[Αποστολικές διαταγές]], βιβλία Ζ΄ και Η΄ (αρχές 5ου αιώνα). Κατά το Μεσαίωνα ο αριθμός των ευχολογίων αυξήθηκε και προέκυψαν επιπλέον λειτουργικά βιβλία σε συνάρτηση με την άνθηση της [[Υμνολογία|υμνολογίας]] και προς την κατεύθυνση ενός σταθερότερου καθορισμού των διαφόρων λειτουργικών πράξεων και ακολουθιών, οι οποίες απέκτησαν καθολική ισχύ μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας238.</ref>:

Τα λειτουργικά βιβλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας που βρίσκονται σήμερα σε χρήση είναι:*[[Μάξιμος Ομολογητής|Μαξίμου Ομολογητού]], (+ 662), ''"Μυσταγωγία"'', PG 91,657.

:*Το ''ΕυαγγέλιοΓερμανού Κων/λεως'' (το οποίο περιέχει περικοπές από τους τέσσερεις ευαγγελιστές [[Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον|Ματθαίο]]+ 733), [[Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον|Μάρκο]]''"Ιστορία εκκλησιαστική και μυστική θεωρία"'', PG 98, [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον|Λουκά]] και [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον|Ιωάννη]])384-453.

:*Ο ''ΑπόστολοςΘεοδώρου επισκόπου Ανδίδων'' (που περιέχει περικοπές από τις [[Πράξεις ΙΑ΄ αιώνας), ''"Προθεωρία κεφαλαιώδης περί των Αποστόλων]] εν τη θεία λειτουργία γινομένων συμβόλων και από τις Επιστολές τους)μυστηρίων"'', PG 140,417-468.

:*Το ''ΑρχιερατικόΣωφρονίου Ιεροσολύμων'' (το οποίο περιέχει τα μυστήρια ΙΒ΄ αιώνας), ''"Λόγος περιέχων την εκκλησιαστικήν ιστορίαν και τις τελετές που τελούνται από [[Αρχιερές|Αρχιερέα]])λεπτομερή αφήγησιν πάντων των εν τη θ. ιερουργία τελουμένων", PG 87,3981-4001.

:*Το ''Ιερατικό'' (που περιέχει τις ακολουθίες που επιτελούνται από τους [[ΙερέαςΝικόλαος Καβάσιλας|ΙερείςΝικολάου Καβάσιλα]] και τους [[Διάκονος|Διακόνους]]<ref>, (+ 1395), ''ΘΗΕ"Ερμηνεία της θ. λειτουργίας"'', 6PG 150, στ. 772.</ref>)368-492.

:*Το μικρό ''Ευχολόγιο'' (που περιέχει τη διάταξη και τις ευχές του [[Εσπερινός|ΕσπερινούΣυμεών Θεσσαλονίκης]](+ 1429), του [[Όρθρος|Όρθρου]], του [[Απόδειπνο|Αποδείπνου]]''"Άπαντα"'', του μεγάλου και μικρού [[Αγιασμός|Αγιασμού]]PG 155, τις Ακολουθίες των άλλων μυστηρίων και άλλες ευχές για διάφορες περιστάσεις)33-749.

:*Το μέγα Στον ελλαδικό χώρο, οι λειτουργικές μελέτες αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα από τον 19ο αιώνα και εξής, από θεολόγους επιστήμονες. Ανάμεσα στα σημαντικότερα λειτουργικά έργα βρίσκονται αυτά του ''ΕυχολόγιοΠ. Ρομπότη'' (που περιέχει τις θείες λειτουργίες1869), η ''"Λειτουργική"'' του ''Φ. Παπαδόπουλου'' (1894), το ογκώδες σύγγραμμα του ''Κ. Καλλινίκου'' ''"Ο χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ"'' (1921) το οποίο ανατυπώνεται μέχρι και σήμερα, του μητροπολίτη ''Αμβροσίου Σταυρινού'' ''"Αρχαιόταται και σύγχρονοι λειτουργίαι"'' (1921), του ''Π. Τρεμπέλα'' (''"Αι τρεις λειτουργίαι"'' - 1935, ''"Μικρόν Ευχολόγιον"'' - 1950, ''"Λειτουργικοί τύποι της Αιγύπτου και της Ανατολής"'' - 1961, ''"Αρχαί και χαρακτήρ της χριστιανικής λατρείας"'' - 1962), του μητροπολίτη Κερκύρας ''Μεθοδίου Κοντοστάνου'', ''"Τελετουργική"'' (1958), του ''Μ. Σιώτου'' ''"Θεία Ευχαριστία"'' (1957), του ''Ε. Θεοδώρου'', ''"Η μορφωτική αξία του Ισχύοντος Τριωδίου"'' (1958), του ''Δημ. Μωραΐτη'' (''"Εισαγωγή εις τη Λειτουργικήν και τας λειτουργικάς σπουδάς"'' - 1930, ''"Η λειτουργία των προηγιασμένων"'' - 1955, ''"Είσαγωγή εις την επιστήμην της χριστιανικής λατρείας"'' - 1960, ''"Ιστορία της χριστιανικής λατρείας"'' - 1964).

:*Το Νεότερα έργα είναι αυτά των ''ΤριώδιοΜιχ. Παπαδόπουλου'' ''"Λειτουργική της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας τα τελούμενα εντός ναού"'' (που περιέχει τις ακολουθίες από την 1992), του ''Αλ. Κορακίδη''Κυριακή ''"Η Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας"'' (2005), του Τελώνου ''Γ. Φίλια'' (''"Μελέτες ιστορίας και Φαρισαίουθεολογίας της ορθοδόξου λατρείας"'' -2002, '' μέχρι το [[Μεγάλη Εβδομάδα|Μεγάλο Σάββατο]]. Ονομάζεται έτσι επειδή οι [[Κανόνας|κανόνες]] του αποτελούνται συνήθως από τρεις [[Ωδή|ωδές]] "Παράδοση και όχι από εννέα όπως επικράτησε μεταγενέστεραεξέλιξη στη λατρεία της εκκλησίας"'' - 2006, ''"Λειτουργική"'' Α' - 2006)κ.ά.

==Υποσημειώσεις==<div style="font-size:85%; -moz-column-count:*Το ''Πεντηκοστάριο'' (το οποίο περιέχει τις ακολουθίες των κινητών εορτών από την Κυριακή του [[Πάσχα]] μέχρι την [[Πεντηκοστή]] και τη μετά από αυτήν [[Κυριακή των Αγίων Πάντων]]). 2; column-count:*Τα ''Μηναία'' (δώδεκα, ένα για κάθε μήνα, τα οποία περιέχουν όλα όσα ψάλλονται στις εορτές των αγίων που γιορτάζουν κάθε ημέρα, καθώς και το τυπικό και το [[Συναξάρι|Συναξάρια]] των ακίνητων εορτών όλου του έτους). *Το ''Ωρολόγιο'' (το οποίο περιέχει την [[ακολουθία των Ωρών]], του Εσπερινού, του Όρθρου, του Αποδείπνου, τους Χαιρετισμούς της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]], [[Απολυτίκιο|απολυτίκια]] και [[Κοντάκιο|κοντάκια]] των [[Άγιος|αγίων]] κ.ά.).2;"><references /></div>

[[Κατηγορία:Λειτουργική|*Το ''Τυπικό'' (που περιέχει την τάξη η οποία πρέπει να ακολουθείται κάθε ημέρα και εορτή καθ' όλο το έτος).]][[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Λ]]

:*Η ''Σύνοψη'' (μικρού σχήματος βιβλίο που απευθύνεται κυρίως στους πιστούς, οι οποίοι μπορούν να παρακολουθούν και να κατανοούν καλύτερα τις ακολουθίες<ref>''ΘΗΕ'', 11, στ. 585.</ref>). :*Ο ''Συνέκδημος'' (μοιάζει με τη ''Σύνοψη'' αλλά είναι πληρέστερος σε περιεχόμενο<ref>''ΘΗΕ'', 11, στ. 586.</ref>). :*Το ''Ψαλτήριο'' (που περιλαμβάνει όλους τους [[Ψαλμοί|Ψαλμούς]] της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] καθώς και τις λεγόμενες εννέα [[Ωδή|ωδές]]). ro:*Η ''Παρακλητική'' ή ''Οκτώηχος'' (η οποία είναι έργο του [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός|αγίου Ιωάννη του ΔαμασκηνούLiturgică]] και περιέχει τα τροπάρια της κάθε εβδομάδας, που ψάλλονται σύμφωνα με τους οκτώ ήχους της [[Βυζαντινή μουσική|βυζαντινής μουσικής]]), :*Το ''Ειρμολόγιο'' (που περιέχει τους [[Ειρμός|Ειρμούς]] του έτους οι οποίοι ψάλλονται κάθε ημέρα και εορτή, σύμφωνα με τους οκτώ ήχους της [[Βυζαντινή μουσική|βυζαντινής μουσικής]]). ==Υποσημειώσεις==<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>