Αλλαγές

Η έκφραση, '''Κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν''', είναι βιβλική φράση που χρησιμοποιείται κατά τη δημιουργία του ανθρώπου, στο βιβλίο της [[Γένεσις|Γενέσεως]], με σκοπό να καταδείξει πως ο [[Θεός]] έδωσε παρέσχε στον άνθρωπο όλα τα απαραίτητα προσόντα, μέσω των οποίων δύναται να τελειωθεί<ref>Π.Ν. Τρεμπέλα, Δογματική, Τόμος Α, σελίς 487</ref>. Η βιβλική αυτή έκφραση επίσης ''"αναφέρεται στη διάκριση του ανθρώπου από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο"''<ref>Νικόλαος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική Θεολογία Β΄, σελίδα 194</ref>. Μέσα μάλιστα από την εικόνα αυτή ο άνθρωπος παρουσιάζεται ως ένα δραστικό και δημιουργικό πρόσωπο σε μία δυναμική διάσταση και με τάση προς τελείωση<ref>ο.π., 194, 196</ref>. Η έκφραση «''κατ'εικόνα''», από τους πατέρες συνήθως αναφέρεται ως προς την [[ψυχή]] του ανθρώπου, δηλαδή το άυλο και πνευματικό συστατικό του, το οποίο συνάδει με τη λογικότητα πράξεων αλλά και το απαραίτητο συμπλήρωμα της, το αυτεξούσιο, μέσω του οποίου ανάγεται ο άνθρωπος ως προσωπικότητα ηθική, επιδεκτικής προόδου και δυνάμενη να καταστή κοινωνός της Θείας φύσεως<ref>Π.Ν. Τρεμπέλα, Δογματική, Τόμος Α, σελίς 487</ref>. Η έκφραση «''καθ'ομοίωσιν''», από κάποιους θεολόγους θεωρήθηκε πως είναι ταυτόσημη με την φράση «''κατ'εικόνα''»<ref>ο.π.</ref>. Οι πατέρες όμως της εκκλησίας εξ αρχής θεώρησαν πως το «''καθ'ομοίωσιν''» μόνο σπερματικώς εγκαταστάθηκε στον άνθρωπο, ώστε η τελειότητα να επέλθει αυτοβούλως και θελητικώς και όχι αναγκαστικώς. Ο άνθρωπος διατηρεί και μετά την πτώση το «''κατ'εικόνα''», φέρει όμως εξασθενημένο το «''καθ'ομοίωσιν''», το οποίο έγκειται στην βούλησή του<ref>Π.Ν. Τρεμπέλα, Δογματική, Τόμος Α, σελίς 487</ref>.

Η έκφραση «Εδώ πρέπει να λεχθεί πως υπάρχει και μια σημαντική θεολογική διχογνωμία. Έτσι κατά το δογματολόγο ''Νίκο Ματσούκα''το κατ'εικόνα''»"από πολλούς εντοπίζεται στη λογική και νοερή φύση του ανθρώπου, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν αναφέρεται και στην όλη φύση του ανθρώπου"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), Κεφάλαιο B, σχόλιο 77.</ref>. Γι αυτό ο άνθρωπος δεν πρέπει να εξετάζεται μόνο ως προς λογική και νοερά φύση, διότι έτσι εκλείπει η σύνολη φύση του και τελικά ''"θα είναι ένα φυσικό αντικείμενο, χωρίς προσωπική διάσταση και ελευθερία. Αυτή η διάσταση και η ελευθερία πουθενά αλλού δε βρίσκουν την έκφραση και την ανάπτυξή παρά μόνο στη συνολική ανθρώπινη ζωή"''<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, «Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως» (απόδοση-σχόλιο Νίκος Ματσούκας), Κεφάλαιο B, σχόλιο 77.</ref>. Κατά τον ''Παναγιώτη Τρεμπέλα'' όμως ''"ότι μεν το κατ'εικόνα δεν αναφέρεται στο σώμα του ανθρώπου...ότι ασύνθετος ο Θεός και απλούς. Το κατ' εικόνα λοιπόν αναφέρεται εις το άυλον και πνευματικόν συστατικόν του ανθρώπου, τουτέστι την ψυχήν"''<ref>Π.Ν. Τρεμπέλα, Δογματική, Τόμος Α, σελίς 487</ref>. Σύμφωνα όμως με τον Κάλλιστο Ware, ''"δεν υπάρχει καμία μοναδική και αποδεκτή θεώρηση"'', αφού ''"πολλοί πατέρες όπως ο [[Γρηγόριος Νύσσης]], ο [[Γρηγόριος Ναζιανζηνός]], ο Άγιος [[Ισαάκ ο Σύρος]] συνδέουν την εικόνα πρωταρχικά με την [[ψυχή]] του ανθρώπου. Αλλά μία σημαντική μειοψηφία που περιλαμβάνει τον [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίο Λουγδούνου]] (Λυών) και τον Άγιο [[Κύριλλος Αλεξανδρείας|Κύριλλο Αλεξανδρείας]] θεωρούν ότι η εικόνα αναφέρεται σε όλη την ύπαρξη, δηλαδή το άυλο και πνευματικό συστατικό τουστην ψυχή και στο σώμα"''<ref>Κάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Θεολογία τον 21ο αιώνα, Ίνδικτος, Αθήνα 2005, το οποίο συνάδει με σελίδα 42-43</ref>. Σε αυτή τη λογικότητα πράξεων αλλά θέση συμφωνεί και ο Νίκος Ματσούκας, υπομνηματίζοντας πως ''"η διαφοροποίηση τούτη σημαίνει πως η σαφής αυτή διδασκαλία για το απαραίτητο συμπλήρωμα τηςκατ εικόνα ήταν εξάπαντος αυτονόητη και δε γινόταν καμία σύγχυση, όσες φορές, το αυτεξούσιοσυντριπτικά τις περισσότερες, μέσω έκαναν λόγο για τη νοερή λειτουργία της ψυχής. Η υπαρξιακή ενότητα του οποίου ανάγεται ο άνθρωπος ως προσωπικότητα ηθικήανθρώπου για όλους θεολόγους είναι δεδομένη"''<ref>Νίκος Ματσούκας, επιδεκτικής προόδου Δογματική και δυνάμενη να καταστή κοινωνός της Θείας φύσεωςΣυμβολική θεολογία Β΄, σελίδα 198</ref>.

Η έκφραση «''καθ'ομοίωσιν''», από κάποιους θεολόγους θεωρήθηκε πως είναι ταυτόσημη με την φράση «''κατ'εικόνα''». Οι πατέρες όμως της εκκλησίας εξ αρχής θεώρησαν πως το «''καθ'ομοίωσιν''» μόνο σπερματικώς εγκαταστάθηκε στον άνθρωπο, ώστε η τελειότητα να επέλθει αυτοβούλως και θελητικώς και όχι αναγκαστικώς. Ο άνθρωπος διατηρεί και μετά την πτώση το «''κατ'εικόνα''», φέρει όμως εξασθενημένο το «''καθ'ομοίωσιν''», το οποίο έγκειται στην βούλησή του.==Υποσημειώσεις== <div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references/></div>