12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Τριαδολογία
Ο Άγιος Ιωάννης καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια πάντα για να δώσει στον αναγνώστη, ερευνητή και θεολόγο κάθε εποχής πως η έννοια του κτιστού, πρέπει να αποσυνδέεται παντελώς από την έννοια του Θεού. Έτσι η σχέση των υποστάσεων δεν μπορεί να έχει καμία σχέση με την έννοια των κτιστών πραγμάτων και όντων και γι αυτό αναφέρει πως ότι προέρχεται φυσικώς στη τριάδα (γεννάν, εκπορεύειν) δε γίνεται κατ'ανάγκην όπως στο φυσικό κόσμο. Προχωρώντας ένα βήμα περισσότερο μας λέει πως η έννοια της τριάδας είναι η μόνη που δύναται να μας αποκαλύψει το μυστήριο της θείας ζωής, αφού η μοναρχία θα στερείτο αγάπης. Βασικό σημείο της τριαδολογικής διδασκαλίας του Αγίου επίσης είναι αρκετά σημεία σημεία της Παλαιάς Διαθήκης όπως το «''Τω λόγω του Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν και τω πνεύματι του στόματος αυτού η '''δύναμις αυτών'''''»<ref>Ψαλμοί 32, 6</ref>, για να καταδείξει πως ήδη από την [[Παλαιά Διαθήκη]] διαφαινόταν αυτό που πλήρως αποκαλύφθηκε στη [[Καινή Διαθήκη|Καινή]]. Έτσι ο Λόγος και το Άγιο Πνεύμα λαμβάνουν αρχή ''άμα'', δηλαδή ταυτόχρονα.
Η πατρότητα, η υιότητα, το εκπορευτό είναι σχετικά ονόματα. Γι αυτό το λόγο το Πνεύμα δεν είναι Υιός του Πατρός, αλλά εκπορεύεται εκ του Πατρός, αφού δε γεννάται κατά την εικόνα του Υιού, κάτι που όμως είναι αδύνατο να νοηθεί γίνει αντιληπτό από την ανθρώπινη νόηση. Ο Πατήρ είναι φυσικά η πρώτη αρχική υπόσταση, η αρχή του ενός Θεού, η ρίζα και η πηγή της, έτσι ώστε να σταθμίζεται η αρχική σχέση. Ο Πατήρ είναι άναρχος και ορίζεται ως η φυσική αιτία στη ζωή της τριάδος, αλλά αυτό δεν πρέπει να νοήται επ ουδενί ως σημείο ανωτερότητος και υποταγής των άλλων υποστάσεων, αφού και οι έτερες υποστάσεις, άμα την πρώτη υπάρχουν, ενώ τίποτα το πρώτο ή δεύτερο δεν υπάρχει μέσα σε αυτή. Το όνομα της δεύτερης υποστάσεως είναι Υιός διότι προέρχεται υπαρκτικώς εκ της ουσίας του πατρός.
Ο ''Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός'' χρησιμοποιεί στην τριαδολογία του τη χρήση του όρου «''εκ πατρός δι Υιού''». Η έννοια που λαμβάνει και στη γραμματεία του είναι σαφής. Το ''εκ'' δηλώνει τη σχέση στη θεολογική τριάδα, το ''δι'' απευθύνεται στην οικονομική Τριάδα. Άλλωστε θα τονίσει με έμφαση πως «''το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται εκ πατρός δι Υιού, αλλά όχι υιικώς''». Έτσι η πρόθεση ''δι'', δεν εκφράζει αιτία, αλλά διατηρεί τη μοναδικότητα της τριάδος αφού με κανένα τρόπο δε μπορεί η πρόσθεση αυτή να νοηθεί ως αιτιώδης παράγοντας. Έτσι και το ''Πνεύμα το Άγιο'' είναι εικών του πατρός. Η οικονομική τριάδα, τρόπο τινά, κατά τον ''Ιωάννη το Δαμασκηνό'', αντανακλά οντολογικά την τάξη της ''Αγίας Τριάδος''. Το Άγιο Πνεύμα μέσα σε αυτή την τάξη είναι η τελειοποιούσα δύναμη, που ολοκληρώνει ότι δημιουργείται από το Λόγο και δίνει ζωή, διότι το ίδιο είναι ζωή. Ο ίδιος μάλιστα ως αυθεντικός ερμηνευτής της ανατολικής παραδόσεως επισημαίνει με εμφατικό τρόπο ότι το Άγιο Πνεύμα «''ανεκφράστως εκπορεύεται κατ'ουσίαν εκ του Πατρός δια του γεννηθέντος Υιού''». Έτσι στο θεολογικό τριαδολογικό του σύστημα, το Άγιο Πνεύμα στην τάξη της αποκαλύψεως είναι η ''τελειοποιός δύναμη'' και αποτελεί όχι μία δευτερεύουσα δύναμη, αλλά είναι ο ''ζωοποιόν Κύριος'', το ''κυριαρχικό πνεύμα'', που επιτυγχάνει τα πάντα και είναι ''πανίσχυρο'', ο ''Δημιουργός'', ο ''Τελειοποιών'', και ο ''Παντοκράτωρ'', «''που δημιουργησε και έκανε δια του εαυτού του τα πάντα χωρίς εξαίρεση''», ο ''Φωτίζον'' και ''Συντηρών''. Το Άγιο Πνεύμα τελικά, ολοκληρώνει ότι δημιουργείται από το Λόγο και δίνει ζωή, γιατί αυτό είναι η ζωή.
