Αλλαγές

Η σημαντικότητα του Ιουστίνου, ως προς την ιστορία της σχέσης Ελληνισμού και χριστιανισμού κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική και σπουδαία. Από όλους του τους χριστιανούς θεολόγους της εποχής ο Ιουστίνος αναμφισβήτητα υπήρξε ο πλέον θετικός ως προς μία κατεύθυνση εναρμονισμού της φιλοσοφίας και του χριστιανισμού. Δε δέχεται βέβαια την ειδωλολατρική λατρεία και τη θρησκευτική μυθολογία των Ελλήνων, αλλά μόνο τη φιλοσοφία τους<ref>Ιω. Ζηζιούλας, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, σελ. 165</ref>. Ο ίδιος χαρακτηρίζεται ως εκλεκτικός, περνώντας τη φιλοσοφία από κριτικό έλεγχο για να διακρίνει τα ωφέλιμα σημεία της, αλλά και τα αποβλητέα. Σε πολλά σημεία για παράδειγμα επικροτεί την ηθική φιλοσοφία των στωικών, δεν αρνείται όμως και να επιτιμήσει τις μοιρολατρικές και υλιστικές τους αντιλήψεις. Ο ίδιος μάλιστα βρίσκει τόσες ομοιότητες μεταξύ Πλατωνισμού και χριστιανισμού, ώστε να θεωρεί πως η μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο δεν έχει ανάγκη από μία επαναστατική αλλαγή, συνάμα όμως δεν ξεχνά να αντιτεθεί στη θεωρία του Πλάτωνος περί ψυχών ή περί δημιουργίας, αναζητώντας παρόλα αυτά και σε αυτές τις περιπτώσεις κοινά σημεία<ref>Ιω. Ζηζιούλας, Ελληνισμός και Χριστιανισμός, σελ. 165-166</ref>.

Πέραν όμως των ιστορικών δεδομένων, ενυπάρχουν και σαφή θεολογικά δεδομένα. Σημαντική παρατήρηση επί του θέματος κάνει ο πατρολόγος Π. Χρήστου. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι οι έννοιες αυτές πρέπει να κατανοηθούν με βάση την κίνηση της εσωτερικής τριάδος και κοινωνίας των τριών προσώπων<ref>Π. Χρήστου, ενθ.αν.,σελ. 981</ref> και όχι με βάση τη οικονομική τριάδα. Στο ίδιο σημείο ο Loofs αναφέρει ''"και όμως όλες αυτές οι διατυπώσεις (περί υποταγής) εκφράζουν την ίδια σκέψη, στο ότι ο Πατήρ υπήρξε ένα είδος αιτίας του Λόγου εύρισκαν το "γεννηθήναι", το οποίο ακριβώς προϋποθέτει την έννοια του Υιού, και διακρίνεται με σαφήνεια από το κτισθήναι με οποίο πλησιάζει κανείς σε απόψεις απορροής"''<ref>Σ. Αγουρίδης, Ο Χριστιανισμός έναντι του Ιουδαϊσμού..., σελ. 146</ref>. Ο δε Danielou αναφέρει πως γενικώς οι απολογητές μαρτυρούν με σθένος την ομοουσιότητα του Λόγου, δίχως να ξεφεύγουν από μια τάση [[Μοναρχιανισμός|τροπικού μοναρχιανισμού]]<ref>Σ. Αγουρίδης, Ο Χριστιανισμός έναντι του Ιουδαϊσμού..., σελ. 147</ref>, αφού υπήρξε κάποτε εποχή που δεν είχε προσωπική έτερη υπόσταση από τον Πατέρα (θεωρία της διπλής γέννησης, ενδιάθετου-προφορικού Λόγου), αν και το ζήτημα αυτό για την Ορθόδοξη οπτική γωνία επιλύεται με την έννοια της αΐδιας και οικονομικής τριάδας. Η όλη προβληματική κατά το Σ. Αγουρίδη τελικά τοποθετείται στο ότι ο Ιουστίνος, όπως και οι [[απολογητές]], στην προσπάθειά τους να μιλήσουν στη διανόηση της εποχής μεταμορφώνουν την κοσμολογική έννοια σε σωτηριολογική ή και το αντίθετο<ref>Σ. Αγουρίδης, Ο Χριστιανισμός έναντι του Ιουδαϊσμού..., σελ. 147</ref>. Τέλος σύμφωνα με το δογματολόγο Ν. Ματσούκα, εστιάζοντας την προσοχή μας πάνω στη θεολογία του Ιουστίνου πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Η πρόταση της προέλευσης του Λόγου, από τη βουλή του Θεού, αν την ταυτίσουμε με την αρειανική διδασκαλία, δε κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να εφαρμόζουμε σχήματα του 4ου και 5ου αιώνα στην εποχή και τη διδασκαλία του Ιουστίνου. Με άλλα λόγια έχει πολύ διαφορετική σημασία η έννοια της βουλής στον Άρειο, σε σχέση με τον Ιουστίνο, αφού εδώ εννοείται ότι η οικονομία του Θεού γίνεται με τη θεία βούληση. Στην προκειμένη περίπτωση η διάκριση οικονομίας και θεολογίας, εξωτερικής και εσωτερικής διάκρισης, δεν είναι συστηματική όπως τον 4ο και 5ο αιώνα, αλλά γίνεται με πρωτόγονο τρόπο<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, Πουρναράς, Θεσ/νίκη 2007, σελ. 81-82</ref>.

[[κατηγορία:ΆγιοςΆγιοι|Ι]]