12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Ο άνθρωπος
Ο Θεός κατά τον Ειρηναίο δε δημιούργησε τον κόσμο από προϋπάρχουσα ύλη. Κάτι τέτοιο θα απειλούσε την παντοδυναμία του Θεού, ενώ θα έθετε και αναπάντητα ερωτήματα για την προέλευση της ύλης. Η προΰπαρξη της ύλης ως θεωρία είναι γνωστό ότι προερχόταν από τον Πλάτωνα και ο Ειρηναίος άμεσα σπεύδει να την αποκλείσει ως ενδεχόμενο, καθώς αυτή απορρίπτεται ως κοσμολογία από τα κείμενα της Αγίας Γραφής. Η μόνη λοιπόν αιτία υπάρξεως για τον Ειρηναίο είναι η βούληση του Θεού, που ως ενέργεια δε έχει καμία σχέση με τις ανθρώπινες παραστάσεις δημιουργίας, όπου οι άνθρωποι για να δημιουργήσουν έχουν ανάγκη από προϋπάρχων υλικό. Οι γνωστικοί σύμφωνα με τον επίσκοπο Λυώνος, οδηγούν σε διαρχία, αφού από η μία πλευρά υπάρχει ο αιώνιος και Θεός και από την άλλη, η αιώνια ύλη. Ο Θεός είναι το αγαθό και η ύλη το κακό, με αποτέλεσμα ο Θεός να παύει να έχει σχέση με την κτίση. Ο κόσμος όμως κατά τον Ειρηναίο δεν είναι άσχετος και κακός, γιατί στη δημιουργία του ενυπάρχει αποτυπωμένη η αγαθότητα του θεού<ref>Κ. Σκουτέρης, ενθ.αν., σελ. 370</ref>.
Έτσι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε από το Θεό και μέσα στη ψυχοσωματική του ύπαρξη έχει εικονιστεί η θεία αγαθότητα<ref>Έλεγχος 4, Πρόλογος 4</ref>. Στην ουσία δηλαδή αποτελεί μία ολότητα η οποία δεν είναι μεμονωμένη ένωση δύο διαφορετικών πραγμάτων -σώματος και [[Ψυχή|ψυχής]]- διότι ένας πραγματικά τέλειος άνθρωπος διέπεται από πλήρη σύγκραση σώματος και ψυχής, δέχόμενος συνάμα το Πνεύμα<ref>Π. Χρήστου, ενθ.αν., σελ. 710</ref>. Η ψυχή του ανθρώπου δεν είναι φύσει αθάνατη αλλά εξ αιτίας της χάριτος του Θεού γίνεται<ref>Έλεγχος 2, 34,2-4</ref>, δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι η ψυχή δύναται να πεθάνει πλέον καθώς της έχει δοθεί αθανασία, εν αντιθέσει με το σώμα<ref>Έλεγχος 5, 7, 1: ''"Όχι, οι ψυχές είναι άυλες αν τις τοποθετήσεις σε σχέση με τα θνητά σώματα. Ο Θεός "ενέπνευσε μέσα στο πρόσωπο του άνδρα πνοή ζωής και ο άνθρωπος έγινε μία ζωντανή ψυχή". Τώρα η πνοή ζωής είναι ένα άυλο πράγμα. '''Και σίγουρα δεν μπορούν να ισχυριστούν ότι η πνοή της ζωής είναι θνητή. Επομένως ο Δαβίδ λέει "Η ψυχή μου επίσης θα ζήσει με Αυτόν" απλά όπως αν η δική της ουσία να ήταν αθάνατη'''. Ούτε, από την άλλη μεριά, μπορούν να πουν ότι το πνεύμα είναι θνητό σώμα. Τι επομένως έμεινε το οποίο εμείς πιθανώς θα εφαρμόσουμε στον όρο "θνητό σώμα", εκτός από το πράγμα εκείνο το οποίο σάπιζε, το οποίο είναι η σάρκα, για την οποία επισης λέχθηκε ότι ο Θεός θα την αναζωογονήσει; '''Γι αυτό το οποίο πεθαίνει και αποσυντίθεται, αλλά όχι η ψυχή ή το πνεύμα'''. Για να πεθάνει πρέπει να χάσει όλη τη ζωτική της δύναμη, και να γίνει στο εξής αδύναμη πνοή, ακίνητη και στερούμενη κίνησης και να διαχωριστεί σε αυτά από τα οποία προήλθε η έναρξη της ουσίας της. '''Αλλά το γεγονός αυτό δε συμβαίνει μήτε στη ψυχή, επειδή είναι η πνοή της ζωής, μήτε στο πνεύμα, αφού το πνεύμα είναι απλό και όχι σύνθετο, έτσι ώστε να μη μπορεί αν αποσυντεθεί, και είναι από μόνο του η ζωή που λαμβάνει'''."''</ref> Κατά βάση ο Ειρηναίος αναφέρει τις περιγραφές της ΚΔ για να πείσει για τα λεγόμενά του. Ο άνθρωπος δηλαδή πλάστηκε από τα χέρια του Θεού, [[Κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν|κατ εικόνα και ομοίωση του]], ελεύθερος και αυτεξούσιος. Η εικόνα προσιδιάζει μάλιστα στη φύση του ανθρώπου και τις θείες δωρεές που δόθηκαν, ενώ η ομοίωση στην παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή του ανθρώπου. Ο Ειρηναίος όμως προχωρά και στην θεολογία της ωριμάνσεως, που στο θεολογικό του σύστημα λαμβάνει σημαντική θέση. Ο Αδάμ λοιπόν δημιουργήθηκε καλός λίαν, αλλά όχι με τελεσίδικη τελειότητα. Σκοπός ήταν η τελείωση καθώς στον πρώτο παράδεισο δεν υπήρχε στατικότητα. Σκοπός του ανθρώπου είναι να ομοιωθεί στον Υιό, ο οποίος έμελλε να γίνει άνθρωπος, καθώς ο Υιός αποτελεί και πραγματική εικόνα του Θεού<ref>Έλεγχος 5, 16, 2</ref>. Ο άνθρωπος λοιπόν καλείται να [[Θέωση|θεωθεί]] και ειδικώς από τότε που η θεϊκή φύση του Χριστού ενώθηκε με την ανθρώπινη. Η πνευματική αύξηση τελικά επιτυγχάνεται με το αυτεξούσιο, ενώ η ελευθερία αποτελεί συστατικό τόσο για την επιτυχία του στόχου του, όσο και την αποτυχία<ref>Έλεγχος 5, 28, 1</ref>.
Κατά την παράβαση ο άνθρωπος πλανεύτηκε από το διάβολο. Το κίνητρο του ήταν ο φθόνος<ref>Έλεγχος 5, 24, 4</ref> διότι ο [[Αδάμ]] ήταν σε θέση να λάβει αυτό που ο ίδιος δε μπορούσε πλέον και έτσι στράφηκε εναντίον του με σκοπό την απομάκρυνση από το θεό. Τελικά η πλεκτάνη πέτυχε το σκοπό της, αφού ο άνθρωπος βρισκόταν ακόμα σε νηπιακή κατάσταση. Έτσι ο άνθρωπος εκδιώχτηκε από τον παράδεισο, εισέβαλε στον άνθρωπο η [[αμαρτία]], απωλέσθηκε το Άγιο Πνεύμα και τελικά η απευθείας κοινωνία ανθρώπου και Θεού, κάτι που οδηγεί στον πνευματικό θάνατο που αποτελεί και το οριστικό [[Θάνατος|θάνατο]]<ref>Α. Θεοδώρου, ενθ.αν., σελ. 170-1</ref>.