Αλλαγές

'''Αίρεση''' στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία ]] αποκαλείται το θεολογικό [[δόγμα]] ή σύστημα, το οποίο έχει απορριφθεί από την εκκλησία, διότι σφάλει ως προς την Αλήθεια, η οποία αποτελεί εμπειρική βίωση και όραση του Θείου<ref>Χ. Γιανναράς, το Αλφαβητάρι της Πίστης, σελ. 31</ref>. Έτσι για την ορθόδοξη θεολογία ως ''αίρεση'' νοήται η ''"ανατροπή της πίστεως, η εκτροπή από την αποκαλυφθείσα αλήθεια, η αστοχία περί την αλήθεια, το ναυάγιο περί την [[πίστη]], ψευδοδιδασκαλία, ψευδοπροφητεία, βλασφημία, ξένη και αλλοτρία βοτάνη"''<ref>Δ.Θ.Κόκορη, «''Ορθοδοξία και κακοδοξία''», Β΄ Έκδοση, σελίς 12</ref>, ενώ κατά τον [[Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης|Νικόδημο Αγιορείτη]], στην αίρεση ''"η διαφορά φαίνεται παρευθύς και αμέσως περί την της εις Θεόν πίστεως"''. Οι αιρετικοί επίσης κατά την Ορθόδοξη Θεολογία αποτελούν τους ''"κατά την πίστιν και τα δόγματα χωρισμένους από την τους ορθοδόξους και παντελώς απομεμμακρυσμένους"''<ref>Νικοδήμου Αγιορείτου, Πηδάλιον, σελίς 588</ref>. Σύμφωνα μάλιστα με την [[Καινή Διαθήκη]] η αίρεση οδηγεί ''"Επί πλείον γαρ προκόψουσιν ασεβείας και ο λόγος αυτών ως γάγγραινα νομήν έξει...οίτινες περί την αλήθειαν ηστόχησαν, λέγοντες την ανάστασην ήδη γεγονέναι, και ανατρέπουσιν την τινών πίστην"'' (''B΄ Τιμόθεον β΄,18''). Θα πρέπει να τονιστεί πως η αίρεση διαφέρει από το [[Σχίσμα]].

Κατά τους τρεις πρώτους αιώνες της ιστορικής της πορείας, η εκκλησία δε δεν παρουσιάζει συντεταγμένα σε όρους θεωρητικά σχήματα, ως (δόγματα), που με σκοπό έχουν να καθορίσει καθορίσουν και να περιφρουρήσει περιφρουρήσουν την πίστη της. Υπάρχει όμως η αποσπασματική προσπάθεια των πρώτων χριστιανών συγγραφέων, να αντιμετωπίζουν αντιμετωπίσουν τις παραχαράξεις, οι οποίες αλλοιώνουν την εμπειρικά βιωμένη ζωή της κοινότητας. Οπωσδήποτε υπάρχει ήδη από τα πρώτα χρόνια μία προσπάθεια να εκφραστούν θεωρητικώς οι αλήθειες που βιώνονται από το σώμα της εκκλησίας, η γλώσσα αυτή όμως παρουσιάζει ποικιλομορφία, αφού κάθε φορά πρέπει να προσαρμοστεί στη γλωσσική, φιλοσοφική και διδακτική διδασκαλία της αίρεσης που αντιμετωπίζει, έκαστος πατήρ.

Έτσι ότι ονομάζεται σήμερα δόγμα, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την προσπάθεια κατοχύρωσης της εμπειρίας αυτήςτης εκκλησίας, όταν προέκυψε η ιστορική απειλή της παραχάραξης τη αλήθειας, που αποτελεί διαστροφή τη ορθής βίωσης και σχέσης με το Θεό. Η λέξης λέξη αίρεση κατά βάση σημαίνει την επιλογή, αλλά στην ορθόδοξη εκκλησία περισσότερο εξέλαβε την έννοια του αντιθέτου τη καθολικότητας. Εξου και οι αιρετικοί κατά βάση απολυτοποιούν μία πτυχή της βιωματικής βεβαιότητας της εκκλησίας, σχετικοποιώντας τις υπόλοιπες<ref>Χ. Γιανναράς, Το αλφαβητάρι της Πίστης, σελ. 32</ref>. Η απολυτοποίηση αυτή είναι πάντοτε διανοητική-θεωρητική προτίμηση που συνήθως απλουστεύει και σχηματοποιεί την κατανόηση της εκκλησιαστικής αλήθειας, με τη βάση της να βρίσκεται στον εγωκεντρισμό και την παρά φύση κοινωνική κατάσταση του αιρεσιάρχη. Γι αυτό και κατά το [[Μέγας Βασίλειος|Μέγα Βασίλειο]], η αίρεση αποτελεί εναντίωση στο [[ευαγγέλιο]] και στην ''"υγιαίνουσα διδασκαλία"'', αφού η αίρεση αποτελεί καινοτομία ''"περί την πίστην"'', η οποία τραυματίζει την εκκλησιαστική συνοχή<ref>Με την έννοια παρά φύση κοινωνικότητα, οι πατέρες καταδεικνύουν την έλλειψη προτεραιότητας να βρεθεί η λύση μέσα στην εκκλησία και την εμμονή του αιρεσιάρχη σε ένα διαφορετικό δρόμο</ref>.