Η ορθόδοξη θεολογία διακρίνει σαφώς μεταξύ βούλησης και φύσης, έτσι ώστε τα μυστήρια να διαφαίνεται σαφώς πως δεν έχουν σχέση με το μαγικό χαρακτήρα των τελετών της Αρχαίας Ελλάδας και της ανατολής<ref>Ν. Ματσούκας, ανθ.αν., σελ. 478</ref>. Η θεία χάρη επανορθώνει τη φύση και το ''"είναι"'' του ανθρώπου, αλλά δίχως τη συνεργία της βούλησης δεν οδηγεί τον άνθρωπο στην τελείωση. Γι αυτό το βάπτισμα που είναι γέννηση, όπως και ανάσταση, ως αναπλαστική δημιουργία με κανένα τρόπο δεν μπορεί να εξαρτάται από την ανθρώπινη ελευθερία<ref>ο.π.</ref>. Και αυτό δεν αποτελεί κανενός είδους μαγική διαδικασία, όπως άλλωστε ως μαγική διαδικασία δεν νοείται η δημιουργία και η γέννηση του ανθρώπου, η οποία πραγματοποιείται δίχως της συμβολή της ελευθερίας του<ref>Ν. Ματσούκας, ενθ.αν., σελ. 479</ref>. Το βάπτισμα λοιπόν, όπως και η φυσική γέννηση είναι δημιουργικό έργο του Θεού, που σκοπό έχει τη διόρθωση της ανθρώπινης φύσης. Αποτελεί επανόρθωση της φύσης του ανθρώπου με αποτέλεσμα η βούληση να μη διαδραματίζει κανένα απολύτως ρόλο σε αυτή την ανάσταση του ανθρώπου. Τελικά ο άνθρωπος μετέχει στη ζωοποιό δύναμη του Θεού. Άλλωστε, όπως όλοι θα αναστηθούν δίχως την ελεύθερη βούλησή τους, θέλοντας και μη, συμμετέχοντας στη τριαδική ζωή, έτσι ανασταίνονται και ανορθώνονται από τη χάρη που απορρέει από το μυστήριο αυτό<ref>ο.π.</ref>.

Σε ότι αφορά το ζήτημα περί σωτηρίας των νηπίων το μόνο διασωθέν κείμενο της πατερικής γραμματολογίας είναι το κείμενο του [[Γρηγόριος ο θεολόγος|Γρηγορίου του θεολόγου]]. Κατά το θεοφόρο πατέρα αυτό: