Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Θαύμα"
μ |
μ |
||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
'''Θαύμα''' ή '''σημείο''' στην [[Ιερά Παράδοση|παράδοση]] της χριστιανοσύνης συνήθως εννοείται η ενέργεια του Θεού, η οποία καταλύει μία φυσική νομοτέλεια. Μία τέτοια όμως ερμηνεία όμως της έννοιας του θαύματος, κατά την Ορθόδοξη θεολογία, οδηγεί σε μία ειδωλολατρική θεώρηση ενός γεγονότος<ref>Ν. Ματσούκας, Επιστήμη...στην εξαήμερο του Μεγάλου βασιλείου, σελ. 69</ref>. Κατά τη συνήθη, σχολαστική κατά βάση, έννοια του θαύματος ή του σημείου, οι περισσότερες ομολογίες ή θρησκευτικά κινήματα εννοούν ένα παράξενο και ασυνήθιστο γεγονός που κυριαρχεί κατ εξαίρεση στη φυσική και ιστορική περιοχή, ανατρέποντας τα γνωστά δεδομένα<ref>ο.π.</ref>. | '''Θαύμα''' ή '''σημείο''' στην [[Ιερά Παράδοση|παράδοση]] της χριστιανοσύνης συνήθως εννοείται η ενέργεια του Θεού, η οποία καταλύει μία φυσική νομοτέλεια. Μία τέτοια όμως ερμηνεία όμως της έννοιας του θαύματος, κατά την Ορθόδοξη θεολογία, οδηγεί σε μία ειδωλολατρική θεώρηση ενός γεγονότος<ref>Ν. Ματσούκας, Επιστήμη...στην εξαήμερο του Μεγάλου βασιλείου, σελ. 69</ref>. Κατά τη συνήθη, σχολαστική κατά βάση, έννοια του θαύματος ή του σημείου, οι περισσότερες ομολογίες ή θρησκευτικά κινήματα εννοούν ένα παράξενο και ασυνήθιστο γεγονός που κυριαρχεί κατ εξαίρεση στη φυσική και ιστορική περιοχή, ανατρέποντας τα γνωστά δεδομένα<ref>ο.π.</ref>. | ||
| − | Κατά την πατερική και ορθόδοξη | + | Κατά την πατερική και ορθόδοξη παράδοση, υπάρχει μία τελείως διαφορετική θεώρηση. Θαύμα είναι οι ίδιοι οι νόμοι, ενώ κάθε νέα δημιουργική επέμβαση του Θεού είναι μια από τις άπειρες θείες δυνατότητες να δημιουργεί νόμους. Σύμφωνα λοιπόν με την πατερική θεώρηση θαύμα είναι η δομή ολόκληρης της δημιουργίας, μια και τη συνέχει και την διατηρεί σε αρμονία ο δημιουργικός λόγος του Θεού. Νόμοι και θεία δύναμη βρίσκονται σε μία άρρηκτη και δυναμική σχέση, αφού η κτίση διατηρείται και συνέχεται από το δημιουργό της. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την ιστορία, γι' αυτό και το θαύμα ακουμπά και τη δομή του ιστορικού γίγνεσθαι. Είναι χαρακτηριστικό πως όποτε η [[Αγία Γραφή]] αναφέρει ένα θαύμα, ουδέποτε τίθεται θέμα σύγκρουσης με τους φυσικούς νόμους. Αντιθέτως εξιστορείται ως μία νέα φυσική διεργασία, που αποτελεί μια νέα νομοτέλεια μέσα στη δομή του σύμπαντος και της ιστορίας, ουσιαστικά ως μια προέκταση της υπάρχουσας νομοτέλειας<ref>ο.π.</ref>. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη διαφορά του ειδωλολατρικού θαύματος και της χριστιανικής ορθόδοξης διδασκαλίας. Από τη μια μιλάμε για κατάλυση της γνωστής συμπαντικής πραγματικότητας, από την ορθόδοξη οπτική όμως μιλάμε για μία επέκταση της ενιαίας συμπαντικής νομοτέλειας, που καθορίζεται από το δημιουργό. |
Το θαύμα στην ορθόδοξη παράδοση, πρώτιστα εντάσσεται ως συνολική έκφραση στη δομή της δημιουργίας, γι αυτό και κάθε επιμέρους θαύμα εντάσσεται πρώτα στο σύνολο, αφού σκοπός του είναι να εξυπηρετήσει τη καθολικότητα του σχεδίου της θείας οικονομίας, μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι<ref>ο.π.</ref>. Γι αυτό και δε το θεωρούμε ως κάτι παράξενο, τυχαίο ή ανατρεπτικό της φυσικής και ιστορικής τάξης το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί ορθολογικά. Αντιθέτως. Κάθε "αλογοποίηση" του θαύματος το μετατρέπει σε ειδωλολατρικό και μαγικό φαινόμενο<ref>ο.π., σελ. 71</ref>. Γι αυτό τελικά το παράδοξο και το θαύμα γίνεται με ένα τρόπο, που η έρευνα δεν αποκλείεται και η γνώση της αλήθειας αυτής, όπως μας υπομνηματίζει ο [[Μέγας Βασίλειος]]<ref>Μεγάλου Βασιλείου, Ομιλία εις την εξαήμερον PG 29, 25A</ref>, σε τίποτα δε μειώνει το θαυμασμό και την πίστη μας στο Θεό<ref>ο.π., σελ. 72</ref>. | Το θαύμα στην ορθόδοξη παράδοση, πρώτιστα εντάσσεται ως συνολική έκφραση στη δομή της δημιουργίας, γι αυτό και κάθε επιμέρους θαύμα εντάσσεται πρώτα στο σύνολο, αφού σκοπός του είναι να εξυπηρετήσει τη καθολικότητα του σχεδίου της θείας οικονομίας, μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι<ref>ο.π.</ref>. Γι αυτό και δε το θεωρούμε ως κάτι παράξενο, τυχαίο ή ανατρεπτικό της φυσικής και ιστορικής τάξης το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί ορθολογικά. Αντιθέτως. Κάθε "αλογοποίηση" του θαύματος το μετατρέπει σε ειδωλολατρικό και μαγικό φαινόμενο<ref>ο.π., σελ. 71</ref>. Γι αυτό τελικά το παράδοξο και το θαύμα γίνεται με ένα τρόπο, που η έρευνα δεν αποκλείεται και η γνώση της αλήθειας αυτής, όπως μας υπομνηματίζει ο [[Μέγας Βασίλειος]]<ref>Μεγάλου Βασιλείου, Ομιλία εις την εξαήμερον PG 29, 25A</ref>, σε τίποτα δε μειώνει το θαυμασμό και την πίστη μας στο Θεό<ref>ο.π., σελ. 72</ref>. | ||
Αναθεώρηση της 11:35, 4 Αυγούστου 2009
Θαύμα ή σημείο στην παράδοση της χριστιανοσύνης συνήθως εννοείται η ενέργεια του Θεού, η οποία καταλύει μία φυσική νομοτέλεια. Μία τέτοια όμως ερμηνεία όμως της έννοιας του θαύματος, κατά την Ορθόδοξη θεολογία, οδηγεί σε μία ειδωλολατρική θεώρηση ενός γεγονότος[1]. Κατά τη συνήθη, σχολαστική κατά βάση, έννοια του θαύματος ή του σημείου, οι περισσότερες ομολογίες ή θρησκευτικά κινήματα εννοούν ένα παράξενο και ασυνήθιστο γεγονός που κυριαρχεί κατ εξαίρεση στη φυσική και ιστορική περιοχή, ανατρέποντας τα γνωστά δεδομένα[2].
Κατά την πατερική και ορθόδοξη παράδοση, υπάρχει μία τελείως διαφορετική θεώρηση. Θαύμα είναι οι ίδιοι οι νόμοι, ενώ κάθε νέα δημιουργική επέμβαση του Θεού είναι μια από τις άπειρες θείες δυνατότητες να δημιουργεί νόμους. Σύμφωνα λοιπόν με την πατερική θεώρηση θαύμα είναι η δομή ολόκληρης της δημιουργίας, μια και τη συνέχει και την διατηρεί σε αρμονία ο δημιουργικός λόγος του Θεού. Νόμοι και θεία δύναμη βρίσκονται σε μία άρρηκτη και δυναμική σχέση, αφού η κτίση διατηρείται και συνέχεται από το δημιουργό της. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την ιστορία, γι' αυτό και το θαύμα ακουμπά και τη δομή του ιστορικού γίγνεσθαι. Είναι χαρακτηριστικό πως όποτε η Αγία Γραφή αναφέρει ένα θαύμα, ουδέποτε τίθεται θέμα σύγκρουσης με τους φυσικούς νόμους. Αντιθέτως εξιστορείται ως μία νέα φυσική διεργασία, που αποτελεί μια νέα νομοτέλεια μέσα στη δομή του σύμπαντος και της ιστορίας, ουσιαστικά ως μια προέκταση της υπάρχουσας νομοτέλειας[3]. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη διαφορά του ειδωλολατρικού θαύματος και της χριστιανικής ορθόδοξης διδασκαλίας. Από τη μια μιλάμε για κατάλυση της γνωστής συμπαντικής πραγματικότητας, από την ορθόδοξη οπτική όμως μιλάμε για μία επέκταση της ενιαίας συμπαντικής νομοτέλειας, που καθορίζεται από το δημιουργό.
Το θαύμα στην ορθόδοξη παράδοση, πρώτιστα εντάσσεται ως συνολική έκφραση στη δομή της δημιουργίας, γι αυτό και κάθε επιμέρους θαύμα εντάσσεται πρώτα στο σύνολο, αφού σκοπός του είναι να εξυπηρετήσει τη καθολικότητα του σχεδίου της θείας οικονομίας, μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι[4]. Γι αυτό και δε το θεωρούμε ως κάτι παράξενο, τυχαίο ή ανατρεπτικό της φυσικής και ιστορικής τάξης το οποίο δεν μπορεί να εξηγηθεί ορθολογικά. Αντιθέτως. Κάθε "αλογοποίηση" του θαύματος το μετατρέπει σε ειδωλολατρικό και μαγικό φαινόμενο[5]. Γι αυτό τελικά το παράδοξο και το θαύμα γίνεται με ένα τρόπο, που η έρευνα δεν αποκλείεται και η γνώση της αλήθειας αυτής, όπως μας υπομνηματίζει ο Μέγας Βασίλειος[6], σε τίποτα δε μειώνει το θαυμασμό και την πίστη μας στο Θεό[7].
Βασική προϋπόθεση στην ορθόδοξη θεολογία περί του θαύματος, είναι να μην αυτονομείται και απομονώνεται από την εκκλησιαστική διάσταση του γεγονότος. Το θαύμα πάντοτε αποτελεί φανέρωση της «θείας δόξας», αποτελεί φανέρωση της θείας βασιλείας και επομένως κάθε θαύμα εντάσσεται σε καθολικές και κοινωνικές διαστάσεις. Θαύμα για την προσωπική ευτυχία ενός ανθρώπου δεν εννοείται, παρά μόνο ως ειδωλολατρεία[8]. Το οποιοδήποτε λοιπόν θαύμα νοείται μόνο ως τελείωση και εξασφαλίζεται μέσα σε καθολικά και κοινωνικά πλαίσια. Γι αυτό και ποτέ δεν αποσκοπεί στην κατάπληξη ή την πειθώ, αλλά στην εκπλήρωση του νοήματος της εκκλησίας ως κοινωνίας[9].
Υποσημειώσεις
Βιβλιογραφία
- Νικόλαος Ματσούκας, "Επιστήμη, φιλοσοφία και θεολογία στην εξαήμερο του Μεγάλου Βασιλείου", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1990.
- Νικόλαος Ματσούκας, "Ορθοδοξία και Αίρεση", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992.
