Εν αρχή πρέπει να τονιστεί πως το όνομα Βαλααμίτες τους αποδόθηκε προφανώς εκ του ονόματος του μεσοποταμίτη μάντη Βαλαάμ, ο οποίος συμβούλεψε τις Μωαβίτιδες να παρασύρουν τους Ισραηλίτες σε ακολασία (''[[Αριθμοί]] 24, 14. 25, 1 κ.εξ.''). Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως και οι ακόλουθοι του μάντη έζησαν έκλυτο βίο και έτσι γίνεται εμφανές πως με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας σκοπό κάνει να διαφανεί η ηθική τους συμπεριφορά. Το όνομα Νικολαΐτες, είναι το όνομα με το οποίο αυτοαποκαλούνταν, καθώς σύμφωνα με τον [[Επιφάνιος Σαλαμίνας|Επιφάνιο]], ισχυρίζονταν πως προέρχονταν από έναν εκ των επτά [[Διάκονος|διακόνων]], το Νικόλαο. Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, ο Νικόλαος έχοντας όμορφη γυναίκα αρχικά επιδόθηκε σε ισχυρή άσκηση, αλλά τελικώς απέτυχε και παρασύρθηκε στη λαγνεία, με αποτέλεσμα να παραδώσει και τη γυναίκα του στις βουλές της κοινότητας. Έτσι διακήρυξε πως η σεξουαλική συμπεριφορά είναι ηθικώς αδιάφορη, μάλλον δε, βοηθά σε επίτευξη υψηλότερου πνευματικού βίου<ref>Επιφάνιος, Πανάριον 25</ref>. Η ιστορία αυτή σήμερα γνωρίζουμε πως κατά βάση είναι πλαστή και δημιουργήθηκε με κύριο στόχο να δοθεί κύρος στον τρόπο συμπεριφοράς τους. Υπάρχουν επίσης συγγραφείς οι οποίοι βεβαίωσαν ότι ο Νικόλαος, ουδέποτε παρασύρθηκε από τις σαρκικές ηδονές<ref>Κλήμης Αλεξανδρείας, Στρωματείς,2, 118,3 κ.ε.</ref>, δεχόμενες όμως πως ο Νικόλαος πράγματι προσέφερε τη γυναίκα του στους Αποστόλους, οι οποίοι αφενός δεν εδέχθησαν, αφετέρου το έπραξε για να αποκόψει το πάθος της αντιζηλίας που είχε. Γενικά όμως η παραδόση περί Νικολάου διακόνου, θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως μεταγενέστερη<ref>ΘΗΕ, ο.π., σελ. 509</ref><ref>Κ. Σκουτέρης, ο.π., σελ. 284</ref>.