Αλλαγές

Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ιστορικό χρονολόγιο της Εκκλησίας

23.973 bytes αφαιρέθηκαν, 07:54, 9 Σεπτεμβρίου 2008
μ
Βιβλιογραφία
Το '''Ιστορικό χρονολόγιο της Εκκλησίας''' αποτελεί τη χρονική τοποθέτηση έκθεση των σημαντικότερων γεγονότων στην ιστορία της εκκλησίας από την ίδρυσή της. Στόχο έχει να καταδείξει τα σημεία σταθμό σε αυτή την μακραίωνη πορεία, με παραστατικό και περιγραφικό τρόπο. Ως εκκλησία άλλωστε ορίζεται «''η κοινωνία των πιστών δια του Χριστού προς αλλήλους συνδεομένων...συγκεκροτημένη υπό του Αγίου Πνεύματος''»<ref>Παν. Τρεμπέλας, «''Δογματική''», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Σωτήρ, σελίς 316</ref>, η οποία ιδρύθηκε από τον ''Ιησού Χριστό''.
== Ιστορία =Η ιστορική πορεία μέχρι τα τέλη της επέκτασης της Εκκλησίας μέχρι τον 5ο αιώνα Αποστολικής περιόδου===
'* ''4π.χ. - 1μ.χ.'1'' : Γέννησις Ιησού Χριστού.
'* ''27-31 μ.Χ.''' : Έναρξη τού δημοσίου κηρύγματος τού [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]].
Η κατάσταση τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είναι η εξής* ''30 - 34'': Πληθυσμός: 33.000.000. (50 % δούλοι). Οι Ιουδαίοι τής αυτοκρατορίας ήταν 2[[Σταύρωση]], [[ανάσταση]], [[ανάληψη]] τού Χριστού.300.000 Επιφοίτηση του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]] (7% τού πληθυσμού τής αυτοκρατορίας[[Πεντηκοστή]]), κυρίως προσύλητους στον Ιουδαϊσμό. Ο πληθυσμός τής Παλαιστίνης, ήταν 580.000 Ιουδαίοι και 233.000 εθνικοί.
* '''30-34 μ.Χ. περίπουπερ.''' Σταύρωση, ανάσταση : Μαρτύριο τού πρωτομάρτυρος [[Άγιος Στέφανος|Στεφάνου]] και ανάληψη τού Χριστού. Δίνεται η εντολή Του: "Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη" (Ματθαίος 28/κη΄ 19)διωγμός στους Χριστιανούς τής Ιουδαίας από τους Εβραίους.
*''34 περ.'': Μεταστροφή τού 'Πεντηκοστή.'Σαούλ'' Μετά τη θαυματουργική επιφοίτηση τού Αγίου Πνεύματος και τα όσα είδαν, 3.000 Ιουδαίοι προσύλητοι από κάθε περιοχή τού τότε γνωστού κόσμου, βαπτίζονται Χριστιανοί, και φεύγουν μεταφέροντας τη στη Χριστιανική πίστη στους Ιουδαίους όλων τών χωρών προέλευσής τους, που ονομάζεται [[Απόστολος Παύλος|Παύλος]]. (Πράξεις 2/β΄ 41). (Παλαιστίνη, Ισραήλ, Αίγυπτος, Λίβανος, Ιορδανία, Λιβύη, Συρία, Ιταλία κλπ)
* ''35περ.'': Η έννοια '34 μ.Χ.'Χριστιανός'' περίπου. Μαρτύριο τού πρωτομάρτυρος [[Άγιος Στέφανος|Στεφάνου]], και διωγμός στους Χριστιανούς τής Ιουδαίας από τους Εβραίους. Ο διωγμός εξαναγκάζει τους Χριστιανούς να καταφύγουν σε άλλες περιοχές, και να μεταφέρουν εκεί το Ευαγγέλιο. Πρώτοι Χριστιανοί βαπτίζονται πρωτοχρησιμοποιείται στην Αιθιοπία από τον Αιθίοπα ευνούχο και στη Σαμάρεια από τον Φίλιππο. Μεταστροφή τού Σαούλ στη Χριστιανική πίστη, που ονομάζεται Παύλος''Αντιόχεια.''
* '''35 μ.Χ.36 - 40''' περίπου: Είσοδος των Εθνικών στη Χριστιανική πίστη με πρώτο τον Κορνήλιο. Πολλαπλασιασμός τών Χριστιανών Ευρεία εισροή Ρωμαίων πολιτών από τον Πέτρο στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια (Καισάρεια<ref>Πράξεις 910/θ΄ 31). Πρώτοι Χριστιανοί στην Αρμενίαι΄ 1-48</ref>.
* ''42'36 - 40 μ.Χ.''' Είσοδος τών Εθνικών στη Χριστιανική πίστη με πρώτο τον Κορνήλιο. Ευρεία εισροή Ιταλών Ρωμαίων πολιτών από τον Πέτρο : Πλήθος πιστεύει στην Καισάρεια. (Αλεξάνδρεια, τη Φοινίκη και την Κύπρο<ref>Πράξεις 1011/ι΄ 1-48). Χριστιανοί σε Αντιόχεια, Ελλάδα και Ρώμηια΄ 21</ref>.
* ''44'42 μ': Διωγμός των Χριστιανών στην Ιερουσαλήμ από τους Εβραίους από τον βασιλιά Ηρώδη Αγρίππα τον Α΄.ΧΑποκεφαλισμός τού Ιακώβου.''' Πλήθος πιστεύει στην Αλεξάνδρεια, τη Φοινίκη Φυλάκιση και την Κύπρο. (Πράξεις 11/ια΄ 21)διαφυγή τού Πέτρου.
* ''49'43 μ.Χ.''' Ο αριθμός τών Χριστιανών στην Αντιόχεια, (με τη βοήθεια τού Παύλου και τού Βαρνάβα), είναι 500. Για πρώτη φορά ονομάζονται τότε Χριστιανοί. (Πράξεις 11/ια΄ 21): Αποστολική Σύνοδος στα Ιεροσόλυμα.
* ''50 περ'44 μ.Χ': Ιουδαίοι και Χριστιανοί εξορίζονται από τη Ρώμη.Ο ''Παύλος'' κηρύττει σε ''Μακεδονία'' Διωγμός τών Χριστιανών στην Ιερουσαλήμ από τους Εβραίους, από τον βασιλιά Ηρώδη Αγρίππα τον 1ο. Αποκεφαλισμός τού Ιακώβου. Φυλάκιση ''Αχαΐα'' και διαφυγή τού Πέτρου''Ασία''<ref>Πράξεις 16/ις΄ 6</ref>.
* ''52'50 μ.Χ.': Ο [[Απόστολος Θωμάς]] κηρύττει στην ''Ινδία'' περίπου. Ιουδαίοι και Χριστιανοί εξορίζονται από τη Ρώμη. Ο Παύλος κηρύττει σε Μακεδονία, Αχαϊα και Ασία. (Πράξεις 16/ις΄ 6).
* ''61'52 μ': Αρχή τής Κελτικής Εκκλησίας.Χ.''' Ο απόστολος Θωμάς κηρύττει στην Ινδία
* ''62 περ'57 μ.Χ.': Μαρτύριο [[Απόστολος Ανδρέας|Αποστόλου Ανδρέα]], στην ''Πάτρα'' Κατάσταση τής πόλης τής Ρώμης: 3000 περίπου Χριστιανοί, 5 εκκλησιασμάτων. Συνολικός πληθυσμός Ρώμης: 800.000.
* ''63'60 μ.Χ.': Μαρτύριο τού [[Ευαγγελιστής Μάρκος|Μάρκου]] στη ''Βαϊκάλη'' κοντά στην ''Αλεξάνδρεια'' περίπου. Πρώτοι Χριστιανοί στη Δαλματία και Ιλλυρικόν (Γιουγκοσλαβία).
* ''64'': Μεγάλη πυρκαγιά τής ''Ρώμης''61 μ.Χ.Μεγάλος διωγμός των Χριστιανών από τον ''Νέρωνα'' Αρχή τής Κελτικής Εκκλησίας.
* ''66'63 μ.Χ.''' Μαρτύριο τού Μάρκου στην Βαϋκάλη κοντά : Αντι-Ιουδαϊκές εξεγέρσεις και οργανωμένες σφαγές Εβραίων στην ΑλεξάνδρειαΑίγυπτο.
* ''67'64 μ.Χ.''' Μεγάλη πυρκαγιά τής Ρώμης. 1ος Μεγάλος διωγμός τών Χριστιανών από τον Νέρωνα. Οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος μαρτυρούν μαζί με χιλιάδες Χριστιανούς. Ο ιστορικός Τάκιτος, που γεννήθηκε γύρω στο 56 μ.Χ., λέει ότι ο Νέρων, για να αποποιηθεί των υποψιών από πάνω : Μαρτύριο του, κατηγόρησε τους Χριστιανούς για την πυρκαγιά, τους οποίους τότε θανάτωση είτε«''ρίχνοντάς τους στα σκυλιά'Αποστόλου Παύλου'», είτε «'στη 'τους έκαψαν ρίχνοντάς τους στις φλόγες για να χρησιμεύουν ως νυχτερινός φωτισμός, όταν έσβηνε το φως τής ημέρας. Με το Νέρωνα να προσφέρει τους κήπους του γι' αυτό το θέαμαΡώμη''». (Τα Χρονικά, Βιβλίο ΧV, παρ. 44).
* ''70 '66 μ.Χ.': Καταστροφή τής '' Αντι-Ιουδαϊκές εξεγέρσεις και οργανωμένες σφαγές Εβραίων στην Αίγυπτο. 50.000 φονεύθηκαν στην Αλεξάνδρεια, και 60.000 αλλούΙερουσαλήμ'' από τον Τίτο.
* ''71'': Κτίζεται το ''Κολοσσαίον'' στη '67 μ.Χ.'Ρώμη'' Ο Βεσπασιανός με 60.000 στατιώτες, καταπνίγει Ιουδαϊκή εξέγερση, και ανακαταλαμβάνει την ΓαλιλαίαΜεγάλος αριθμός Χριστιανών ρίχνεται στα θηρία.
* ''81'69 μ.Χ.''' Οι Ιουδαίοι τής διασποράς που έχουν ακούσει το Χριστιανικό ευαγγέλιο : 2ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από Χριστιανούς, είναι ήδη 4.000.000τον Δομιτιανό (81-96).
* ''98'70 μ.Χ.''' Καταστροφή τής Ιερουσαλήμ : 3ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από τον Τίτο με 4 λεγεώνες. 600.000 Ιουδαίοι σκοτώνονται στην Ιουδαία, 10.000 Ιουδαίοι σταυρώθηκαν, 90.000 Ιουδαίοι μεταφέρονται στη Ρώμη ως δούλοι. Οι εξ Ιουδαίων Χριστιανοί τής Ιερουσαλήμ που πρόσεξαν στην προφητεία τού Χριστού για την καταστροφή τής Ιερουσαλήμ, διαφεύγουν πριν την καταστροφή και διασκορπίζονται μεταφέροντας το Ευαγγέλιο σε άλλες περιοχές. Τέλος τών Ιουδαϊζόντων Χριστιανών. Το κέντρο τού Χριστιανισμού τής ανατολικής αυτοκρατορίας, είναι πια η ΑντιόχειαΤραϊανό (98-117).
* ''100 περ.''Η κατάσταση παγκοσμίως 30 χρόνια (μία μόλις γενεά) μετά τον Χριστό είναι: Ο κόσμος έχει εκχριστιανισθεί κατά 0,1%. Έχει ακούσει το Ευαγγέλιο το 15% τού κόσμου, και οι Γραφές έχουν μεταφρασθεί σε 5 γλώσσεςΘάνατος [[Ευαγγελιστής Ιωάννης|Ευαγγελιστή Ιωάννη]].'''
'''71 μ.Χ.''' Κτίζεται το Κολοσσαίον στη Ρώμη. Μεγάλος αριθμός Χριστιανών ρίχνεται στα θηρία.===Ιστορική περίοδος μέχρι την εποχή των απολογητών===
*''115'80 μ.Χ.': Μαρτύριο '' περίπου. Το Ιεραποστολικό κέντρο τής Χριστιανικής πίστης μετακινείται στην Έφεσο, από τον απόστολο Ιωάννη. Φτάνουν στη Γαλλία οι πρώτοι Χριστιανοί εξΑγίου Ιγνατίου'' Ιταλίας, και ο Χριστιανισμός μεταδίδεται για πρώτη φορά στην ΤυνησίαΕπισκόπου Αντιοχείας.
*''117'81 μ.Χ.''' 2ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από τον Δομιτιανό : Διωγμός τού Αδριανού (81117 -86 μ.Χ.138)
Ο Δομιτιανός βρήκε αφορμή το "φόρο τού διδράχμου", που δεν πλήρωναν οι Χριστιανοί, επειδή έπαυαν να είναι Ιουδαίοι και άρχισε σκληρό διωγμό κατά τών Χριστιανών*''132'': Δεύτερη Ιουδαϊκή εξέγερση υπό τον Βάρ. Τότε μαρτύρησαν ο 1ος επίσκοπος Αθηνών Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης στην πυρά και ο Τιμόθεος επίσκοπος Εφέσου, μαθητής τού Αποστόλου ΠαύλουΚοκέβα. Θα ακολουθήσει ο ΠούπλιοςΔεύτερη καταστροφή τής Ιερουσαλήμ από τους Ρωμαίους.
Ήταν σύντομος διωγμός, όμως πολύ σφοδρός. Εφάρμοσε το σύστημα των προδοσίας, της καταγγελίας και της δημεύσεως της περιουσίας. Οι Χριστιανοί διώχθηκαν επειδή αρνήθηκαν να πάρουν μέρος στη λατρεία τού αυτοκράτορα. Θεωρείται οτι μαρτύρησαν περίπου 40.000 Χριστιανοί στη Ρώμη και σε ολόκληρη την Ιταλία, ανάμεσα στους οποίους και ο *''Φλάβιος Κλήμης136'' εξάδελφος τού αυτοκράτορα, ενώ η γυναίκα του Φλαβία Δομίτιλλα, εξορίσθηκε, Εξορίσθηκε τότε και ο απόστολος Ιωάννης στην Πάτμο, όπου έγραψε : Ο Αδριανός επανιδρύει την ΑποκάλυψηΙερουσαλήμ. (Εγκυκλοπαίδεια Χάλεϋ σελ. 959,1053,1059)Στη θέση τού Ναού τής Ιερουσαλήμ ανηγέρθει ναός τού Δία.
*''138'90 μ.Χ.''' περίπου. Πρώτοι Χριστιανοί στη : Διωγμός τού Αντωνίου Πίου (σημερινή138-161) Δυτική Γερμανία.
*'''98 μ.Χ.'156'' 3ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από τον Τραϊανό (98-117 μ: Μαρτύριο τού Πολυκάρπου.ΧΕμφάνιση του Μοντανισμού.)
Οι Χριστιανοί κατηγορήθηκαν επειδή δεν λάτρευαν τον αυτοκράτορα και δεν θυσίαζαν στους Ρωμαίους θεούς. Διήρκεσε σε όλη τη διάρκεια τής θητείας τού αυτοκράτορος. Διασώζεται αποκαλυπτική επιστολογραφία τού αυτοκράτορα με τον Πλίνιο, περί τού διωγμού αυτού. Εκεί ο Πλίνιος φαίνεται απογοητευμένος, επειδή στην περιοχή του οι Χριστιανοί είναι τόσοι πολλοί, που οι ειδωλολατρικοί είναι έρημοι, και μόνο μετά τους διωγμούς άρχισαν πάλι να γίνονται θυσίες.*''161'': 4ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Μάρκου Αυρηλίου (161 - 180)
Στους διωγμούς αυτούς μαρτύρησαν ο Συμεών, αδελφός τού Ιησού Χριστού και επίσκοπος Ιερουσαλήμ, ο οποίος σταυρώθηκε το 107 μ.Χ., και επίσης ο Ιγνάτιος, δεύτερος επίσκοπος Αντιοχείας, τον οποίο πήραν στη Ρώμη, και τον έριξαν στα θηρία. Μαρτυρούν εν Φιλλίποις μεταξύ άλλων ο Παρμενάς, ο Ζώσιμος, και το 109-110 μ.Χ. ο επίσκοπος Δυρραχίου Άστιος*''165'': Μαρτύριο Ιουστίνου του Μάρτυρος.
*''174'100 μ.Χ. 2 γενιές (60 έτη) μετά τον Χριστό, ο κόσμος είναι κατά 0,6% ': Πρώτοι Χριστιανοίστην Κεντρική Ευρώπη. Έχει ευαγγελισθεί κατά 28%, και οι Γραφές έχουν μεταφρασθεί σε 6 γλώσσες. Ο Χριστιανισμός είναι κυρίως αστικός. Μεταφέρεται από πόλη σε πόλη μέσω τών αστικών οδών.'''
Πρώτοι Χριστιανοί στο Μονακό, Στη Σρι Λάνκα (τότε Κεϋλόν), *''190'': Εκτεταμένη εισχώρηση πιστών στον Χριστιανισμό στη Σαουδική Αραβία, στη Ρουμανία (τότε Ρωμαϊκή επαρχία τής Δακίας), και Λατινόφωνοι πρώτοι Χριστιανοί στην Αλγερία (τότε Ρωμαϊκή επαρχία Μαυριτανίας)Βόρεια Αφρική.
*'''115 μ.Χ.'193'' Μαρτύριο αγίου Ιγνατίου Επισκόπου Αντιοχείας: 5ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός, επί Σεπτιμίου Σεβίρου.(193-211)
*''197'': Ο Τερτυλλιανός αναφέρει πως «''Το αίμα τών μαρτύρων εχύθη''» και «'117 μ.Χ.'Δεν υπάρχει πράγματι έθνος που να μην είναι Χριστιανικόν'' Διωγμός τού Αδριανού (117 - 138 μ.Χ».)
Δίωξε τους Χριστιανούς, όμως με μετριοπάθεια*''200 περ. Ο Τηλεφόρος, ποιμένας τής Εκκλησίας τής Ρώμης μαρτύρησε τότε, μαζί με πολλούς άλλους'': Μαρτύριο Ειρηναίου της Λυών. Στις ημέρες του αυτοκράτορα αυτού, ο Χριστιανισμός δυνάμωσε πολύΔιωγμοί στην Αίγυπτο, κερδίζοντας πιστούς και από τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Επί Αδριανού 125-126 μ.Χ. διατυπώνεται η πρώτη απολογία του Κοδράτου και του Αριστείδη. Από τους διωγμούς παραλίγο να διαλυθεί η Χριστιανική παροικία στην Αθήνα αλλά αποσοβήθηκε με τους λόγους και την εμψύχωση από τον Κοδράτοχιλιάδες Χριστιανούς μάρτυρες.
*''205 περ.'132 μ.Χ.': Ο Κλήμης Αλεξανδρείας γράφει: «'' Δεύτερη Ιουδαϊκή εξέγερση υπό τον Βάρ. Κοκέβα. Δεύτερη καταστροφή τής Ιερουσαλήμ από τους Ρωμαίους. Όλος σχεδόν Σύμπας ο πληθυσμός κόσμος, μετά τών Αθηνών και τής Παλαιστίνης είτε σκοτώθηκεΕλλάδος, είτε διέφυγε(έχει) ήδη καταστεί κυριαρχία τού Λόγου''».
*'''136 μ.Χ225 περ.''' Ο Ανδριανός επανιδρύει την Ιερουσαλήμ. Στη θέση τού Ναού τής Ιερουσαλήμ ανηγέρθει ναός τού Δία.: Θάνατος Τερτυλλιανού
*''235'138 μ.Χ': 6ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Μαξιμίνου.''' Διωγμός τού Αντωνίου Πίου (138235-161 μ.Χ.238)
Ο αυτοκράτορας αυτός, αν και δεν δίωξε ειδικά τους Χριστιανούς, στόχο είχε να επιβάλλει τη νομοθεσία απαρέκλιτα, με μέρος ===Ιστορική περίοδος μέχρι την έναρξη της οποίας δεν ήταν δυνατόν να συμμορφωθούν οι Χριστιανοίμε αποτέλεσμα στις ημέρες του να μαρτυρήσουν αρκετοί Χριστιανοί, μεταξύ τών οποίων και ο [[Πολύκαρπος Σμύρνης]], η περιγραφή τού μαρτυρίου τού οποίου διασώζεται στο ομόνυμο πρωτοχριστιανικό βιβλίο «''Μαρτύριον Πολυκάρπου''». Σταματούν τότε οι διωγμοί σε Λάρισα, Θεσσαλονίκη και Αθήνα.Αρειανικής διαμάχης===
*'''150 μ.Χ.'240'' : περίπου. Πρώτοι Χριστιανοί στην Αγχίαλο και Δεβελτόν Γρηγόριος ο Θαυματουργός γίνεται επίσκοπος Πόντου, μιας κατά μήκος τής Μαύρης Θάλασσας. Πρώτοι Ρωμαίοι Χριστιανοί στην Πορτογαλίαπλειοψηφίαν ειδωλολατρικής περιοχής.
*''249'156 μ': 7ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί στρατιωτικού ηγεμόνος Δεκίου.Χ.''' Θάνατος Συστηματική κρατική απόπειρα καταστροφής τού Πολυκάρπου, επισκόπου Σμύρνης δια πασσαλώσεως.Χριστιανισμού (249-251)
*''252'161 μ.Χ.''' 4ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Μάρκου Αυρηλίου (161 - 180 μ.Χ: Καταστροφική επιδημία πανώλης προσβάλλει τον κόσμο τής Μεσογείου.)
Οι σκληρότεροι διωγμοί από την εποχή τού Νέρωνα ως τότε. Όπως ο Ανδριανός, θεώρησε και αυτός πολιτική ανάγκη την υποστήριξη τής επίσημης θρησκείας τής αυτοκρατορίας. Με μεγάλη σκληρότητα αποκεφάλισε και έριξε στα θηρία πολλές χιλίαδες Χριστιανούς, ανάμεσα στους οποίους τον γνωστό πρωτοχριστιανό συγγραφέα Ιουστίνο τον Μάρτυρα. Τη θηριωδία του τη γνώρισε ιδιαίτερα η Νότια Γαλατία. Υπέβαλε τα θύματά του σε απίστευτα βασανιστήρια. Μια Χριστιανή δούλη, ο Βλαντίνα, ενώ την βασάνιζαν από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να λέει: «*''Είμαι Χριστιανή. Κανείς από εμάς δεν έκανε τίποτα κακό235''». Τα χρόνια αυτά βασανίσθηκε και αποκεφαλίσθηκε η [[Αγία Παρασκευή]]. Ο Μάρκος Αυρήλιος επισκέπτεται την Ελλάδα και δημιουργούνται θύματα από τους διωγμούς. Την συνέχεια των διωγμών αναλαμβάνει ο υιός του Κόμοδος: 8ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Βαλεριανού.(253-260)
*''260 περ'174 μ.Χ.''' Πρώτοι Χριστιανοί στην Κεντρική Ευρώπη: Ο Παύλος Σαμοσατέας αρχίζει την αιρετική διδασκαλία του.
*''270'': Θάνατος '180 μ.Χ.'Γρηγορίου του Θαυματουργού'' Χριστιανοί υπάρχουν πλέον σε όλες τις επαρχίες τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και στη Μεσοποταμία. Ο Πάνταινος ιδρύει σχολή εκπαίδευσης ιεραποστόλων στην Αλεξάνδρεια τής Αιγύπτου. Ενέα χρόνια αργότερα, έχουμε αναφορά από την Ινδία για Χριστιανούς που προέκυψαν από την ιεραποστολική αυτή σχολήΜεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Αυρηλιανού.(270-275)
*''287'190 μ.Χ.''' Εκτεταμένη εισχώρηση πιστών στον Χριστιανισμό στη Βόρεια Αφρική: Ο Χριστιανισμός διακηρύσσεται στην Αρμενία ως επίσημη κρατική θρησκεία.
*'''193 μ.Χ.'295'' 5ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός, επί Σεπτιμίου Σεβίρου. (193-211 μ.Χ: Ο Δαυίδ Βάρσα ευαγγελίζεται στην Ινδία.)
Την εποχή τού Σεβήρου ανανεώθηκε νόμος το 202, που δεν επέτρεπε τον προσηλυτισμό*''302'': 20.000 Μάρτυρες ρίχνονται στην πυρά στη Νικομήδεια
Ο *''303'': Τελευταίος μεγάλος αυτοκρατορικός Ρωμαϊκός διωγμός αυτός υπήρξε πολύ δριμύς, αλλά όχι γενικός. Περισσότερο υπέφεραν η Αίγυπτος η Γαλατία και η Βόρεια Αφρική. Στην Αλεξάνδρεια έκαιγαν στη φωτιάεπί Διοκλητιανού, σταύρωναν ή αποκεφάλιζαν καθημερινά πολλούς μάρτυρες, ανάμεσα στους οποίους και ο Λεωνίδας, ο πατέρας τού [[Ωριγένης|Ωριγένη]] και ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίος]], επίσκοπος τού Λουγδούνου (σημερινής Λυών τής Γαλλίας) και η Αγία Περπέτουα στην Καρχηδόνα, μια αριστοκράτισσα με την πιστή δούλη της, την Φελίσιτα, τις οποίες τις κομμάτιασαν τα θηρία. Κράτησε από το 202 ως το 211παρακίνηση τού καίσαρα Γαλέριου.
*''305'197 μ.Χ.''' Ο Τερτυλιανός γράφει: ''Το αίμα τών μαρτύρων εχύθη'' Μαρτύριο του Αγίου Παντελεήμονα και ''Δεν υπάρχει πράγματι έθνος που να μην είναι Χριστιανικόν''της Αγίας Αικατερίνας.
*''306''200 μ.Χ. Η κατάσταση Παγκοσμίως 6 γενιές (160 έτη) μετά τον Χριστό: Ο κόσμος είναι κατά 3,4% Χριστιανοί. Ευαγγελισμένος 32%.Οι Γραφές μεταφρασμένες σε 7 γλώσσεςΜαρτύριο Αγίου Δημητρίου.'''
Διωγμοί στην Αίγυπτο, με χιλιάδες Χριστιανούς μάρτυρες*''310'': περίπου. Η Γαλατία είναι ακόμα κατά 70% ειδωλολατρική.
Πρώτοι Χριστιανοί στην Ελβετία (καλούμενη τότε Ρωμαϊκή επαρχία τής Ραιτίας). Πρώτοι Χριστιανοί στη Σαχάρα και στο Βέλγιο*''313'': Ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] εκδίδει το Διάταγμα της Ανεξιθρησκείας.
Η Έδεσσα (σήμερα Ούρφα) γίνεται η πρώτη πόλις - κράτος που όρισε τον Χριστιανισμό επίσημη κρατική θρησκεία*''314'': Σύνοδος της Αρελάτης, καταδικάζει το Δονατισμό.
'''205 μ.Χ.''' περίπου. Ο Κλήμης Αλεξανδρείας γράφει: «''Σύμπας ο κόσμος===Ιστορική περίοδος από την έναρξη Αρειανισμού, μετά τών Αθηνών μέχρι και τής Ελλάδος, (έχει) ήδη καταστεί κυριαρχία τού Λόγου''».μέχρι τη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο===
*''318'210 μ.Χ.''' περίπου. Πρώτοι Χριστιανοί στο Κατάρ (τότε Περσική επαρχία τού Μπέϊτ Κατράγυε). (Πρώτα τεκμήρια από το 224 μ.Χ.).: Έναρξη Αρειανικής διαμάχης
*''320'225 μ.Χ.''' Πάνω από 20 Ασσυριακές επισκοπές τής Εκκλησίας στην περιοχή τού Τίγρη και τού Ευφράτη : Υπερτοπική σύνοδος στην Κασπία Θάλασσα και στο Μπαχρέιν.Αλεξάνδρεια, καταδικάζει τον Αρειανισμό
*''325'235 μ.Χ.''' 6ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Μαξιμίνου. (235-238 μ.Χ.): Σύγκληση Α΄ Οικουμενικής Συνόδου
Στους διωγμούς αυτούς, κυνηγήθηκαν και θανατώθηκαν ιδιαίτερα οι ηγέτες τών Χριστιανών. *''328'': Ο Ωριγένης γλίτωσε κρυβόμενοςΜέγας Αθανάσιος ανέρχεται στο επισκοπικό αξίωμα στην Αλεξάνδρεια.
*''336'240 μ.Χ.''' περίπου. Γρηγόριος ο Θαυματουργός γίνεται επίσκοπος Πόντου, μιας κατά πλειοψηφίαν ειδωλολατρικής περιοχής. Αρχίζει μαζική κίνησις προς τον Χριστιανισμό. Το 95% απ' αυτούς, μεταστράφηκαν προς τον Χριστό ως τον θάνατό : Πρώτη από τις 5 εξορίες του το 270 μ.Χ.Μεγάλου Αθανασίου
*''339'249 μ.Χ.''' 7ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί στρατιωτικού ηγεμόνος Δεκίου. Συστηματική κρατική απόπειρα καταστροφής τού Χριστιανισμού (249-251 : Διωγμός των Χριστιανών στην Περσία μέχρι το 379 μ.Χ.)
Αποφάσισε να εξοντώσει τον Χριστιανισμό. Θεωρούσε τους Χριστιανούς αιτία τού ξεπεσμού τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τότε συνελάμβαναν και βασάνιζαν κυρίως τον κλήρο και τους Επισκόπους. Ο διωγμός του απλώθηκε σε όλη την έκταση τής αυτοκρατορίας, και ήταν πολύ σφοδρός. Πλήθη ολόκληρα Χριστιανών, θανατώθηκαν με τα πιο σκληρά βασανιστήρια στη Ρώμη, στη Βόρεια Αφρική, στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία. Ο Κυπριανός θα γράψει ότι «*''ολόκληρος ο κόσμος ερημώθηκε340''». Ο διωγμός κράτησε σε όλη τη διάρκεια τής βασιλείας : Σύνοδος στη Ρώμη, διακηρύσσει την αθωότητα του. Μεταξύ των Αθηναίων θανατώνονται ο Ηράκλειος, ο Παυλίνος Αθανασίου και ο Βενέδημος. Στην Κόρινθο μαρτυρικό θάνατο έχει ο Κυπριανός Παύλοςζητεί επιστροφή στην επισκοπική δικαιοδοσία του.
Στους διωγμούς θανατώθηκαν πάρα πολλές γυναίκες και η *''Αγία Χάρισσα345'' : Διωγμός στην δε Αθήνα ο [[επίσκοπος]] ''Λεωνίδας'' που τον κρέμασαν αφού τον βασάνισανΑνατολική Συρία. Του έφτιαξαν αργότερα βασιλική «Μαρτύριον» στον Ιλισό που ανακαλύφθηκε από τις ανασκαφές. Το ίδιο συμβαίνει στην Κρήτη (Κύριλλος 84 ετών και Θεόδουλος, Σατουρνίνος, Εύπορος, Γελάσιος, Ευνίκιος, Αγαθόπους, Ζωτικός, Κλεομένης, Βασιλείδης και Ευάρεστος) Χίο (Άγιος Ισίδωρος), Κόρινθο (13 μάρτυρες), Θεσσαλονίκη (Ελκιονίς μνήμη 28 Μαΐου)Θάνατος Αγίου Νικολάου.
*'''250 μ.Χ.'359'' Υπάρχουν πάνω από 100 επισκοπές στη Νότια Ιταλία. Πρώτοι Χριστιανοί στην τότε επαρχία τής Παννονίας (Ουγγαρία) και στο Λουξεμβούργο. Εκκλησία ιδρύεται στη Χερσώνα (Σεβαστούπολη): Δίδυμη Σύνοδος σε Αριμίνο-Σελεύκεια, Κριμέα και Ουκρανίαμε καταδίκη του Αρειανισμού. Πρώτοι Χριστιανοί Ο Αυτοκράτορας με μία επισκοπή στο Μπαχρέϊνχρήση βίας, αρνείται να υπογράψει τις αποφάσεις.
*''361'251 μ.Χ.''' Κατάσταση πόλης : Ο Ιουλιανός ο αποστάτης κάνει μια τελευταία απόπειρα αναβίωσης τής Ρώμης κατά προσέγγιση: 30.000 Χριστιανοί, σε 1.000.000 ειδωλολάτρες (3% τού πληθυσμού της) με 46 πρεσβυτέρους 7 διακόνους, 42 νεωκόρους, 52 εξορκιστές, 1500 χήρες και ενδεή πρόσωπα. Οι Χριστιανοί αντέχουν και συνεχίζουν να αυξάνουνειδωλολατρικής θρησκείας στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
*''367'252 μ.Χ.''' Καταστροφική επιδημία πανώλης προσβάλλει τον κόσμο τής Μεσογείου, σκοτώνει το 25% τού συνολικού πληθυσμού τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα σε 20 έτη, ενώ πεθαίνει το 50% τού πληθυσμού τής Αλεξάνδρειας. Στην Καρχηδόνα ο επίσκοπος Κυπριανός οργανώνει ιατρική βοήθεια: Ο Μέγας Αθανάσιος συντάσσει κανόνα της Καινής Διαθήκης.
*'''235 μ.Χ.'373'' 8ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Βαλεριανού. (253-260 μ.Χ: Θάνατος Μεγάλου Αθανασίου.)
Δριμύτερος διωγμός από *''378'': Ο Ιερώνυμος γράφει: «''Από Ινδίας μέχρι Βρετανίας, όλα τα έθνη αντηχούν τον προηγούμενο θάνατον και την ανάστασιν τού Δεκίου. Κράτησε από το 257 ως το 259 μ.Χ.Χριστού''» (Isaiam Cliv, Epistol. Θανάτωσε πολύ κόσμο, μεταξύ τών οποίων και τον Κυπριανό, επίσκοπο ΚαρχηδόναςXIII Ad Paulinum).
*''379'260 μ.Χ.''' Οι Χριστιανοί τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανέρχονται πλέον σε 40% και αυξάνονται ταχύτατα.: Θάνατος Μεγάλου Βασιλείου
*''380'270 μ.Χ.''' Κτίζονται οι πρώτες Βασιλικές (τετράγωνοι Χριστιανικοί ναοί): Ο Χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Και νέος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Αυρηλιανού. (270-275 μ.Χ.)*''381'': Β΄ οικουμενική Σύνοδος
*''385'287 μ.Χ.''' Μαζικές προσχωρήσεις στη Χριστιανική πίστη στην Αρμενία, επί : Θάνατος Γρηγορίου τού Φωτιστού. Ο Χριστιανισμός διακυρήσσεται εκεί επίσημη κρατική θρησκεία. Η Αρμενία θα αποτελέσει το πρωτο κράτος, που θα θέσει ως επίσημη θρησκεία του τον ΧριστιανισμόΝύσσης.
'''295 μ.Χ.''' Ο Δαυϊδ Βάρσα ευαγγελίζεται στην Ινδία.===Ιστορική περίοδος μέχρι τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας===
*''386''300 μ.Χ. Η διάδοση του χριστιανισμού κατά προσέγγιση: 4,4% Χριστιανοί και 35% ευαγγελισμένος. Οι Γραφές μεταφράσθηκαν σε 10 γλώσσες. Οι περιοχές τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με την ισχυρότερη Χριστιανική ανάπτυξη, είναι: Συρία, Μικρά Ασία, Αίγυπτος, Β. Αφρική, Ρώμη και Λυών, με τη μεγαλύτερη αριθμητική δύναμη στην Ανατολή. Δεν υπάρχει περιοχή τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που να μην έχει ακούσει για τον Χριστό. Στην Ιταλία οι επισκοπές είναι πάνω από 200Κοίμηση Κυρίλλου Ιεροσολύμων.'''
Στη Γεωργία υπάρχει ιεραποστολική δραστηριότητα. Στο Αφγανιστάν (τότε Κορασάν) πρώτοι Χριστιανοί*''391'': Κοίμηση Γρηγορίου Νύσσης.
* ''397'303 μ.Χ.''' Τελευταίος μεγάλος αυτοκρατορικός Ρωμαϊκός διωγμός, επί Διοκλητιανού: Σύνοδος της Καρθαγέννης, με την παρακίνηση τού καίσσαρα Γαλέριου. Διατάχθηκε καταστροφή όλων τών Εκκλησιαστικών κτιρίων και Γραφών. Περίπου 500.000 Χριστιανοί εξετελέσθηκαν σε 9 χρόνια συστηματικών σφαγών. (284-305 μ.Χεκδίδει Βιβλικό κανόνα.)
*''398'': Ο μεγαλύτερος και σφοδρότερος από όλους τους άλλους διωγμούς, που επεκτάθηκε σε όλη την έκταση τής αυτοκρατορίας. Επί 9 χρόνια τα όργανα τού αυτοκράτορα κυνηγούσαν τους Χριστιανούς ακόμα και σε δάση και σπηλιές. Στη Μ. Ασία υπολογίζεται ότι θανατώθηκαν 15.000 Χριστιανοί, στην Αίγυπτο 140.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Όμως οι Χριστιανοί άντεξαν και πάλι. Ο Διοκλητιανός αλλά και ο ίδιος ο Γαλέριος, διαπίστωσαν ότι δεν μπορούν να νικήσουν τον Χριστιανισμό, και έτσι το 311 μ.Χ. παραχώρησε Ιωάννης ο ίδιος ανεξιθρησκείαΧρυσόστομος γίνεται επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.
Επί Διοκλητιανού το 303 θανατώνεται και ο [[Άγιος Δημήτριος]], στην Παλαιστίνη ο [[Άγιος Γεώργιος]], στην Αίγυπτο η [[Αγία Αικατερίνη]]. Επί Γαλέριου έγινε μεγάλη σφαγή Χριστιανών στην Κόρινθο όπου και αναγνώστηκαν τα εξής ονόματα (Μύρων, Βικτωρίνος, Βίκτωρ, Νικηφόρος, Κλαυδιανός, Σαραπίων, Παπίας, Κοδράτος, Κορίνθιοι) και γύρω από την Κόρινθο (Κυπριανός, Διονύσιος, Άνεκτος, Παύλος, Κρίσκης, Λεωνίδας, Ειρήνη, Αδριανός). Στην Νίκαια μαρτυρούν οι εκ Θεσσαλονίκης Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη. Στην Θεσσαλονίκη Ματρώνα, Αλέξανδρος, Ανυσία, Αγαθόπους διάκονος, Θεόδουλος αναγνώστης, Φλωρέντιος, Ταυρίων. Στην Κέρκυρα κάηκαν ζωντανοί οι μάρτυρες Ζήνων*''399'': Ο Αναστάσιος Ρώμης σε υπερτοπική σύνοδο στη Ρώμη, Ευσέβιοςκαταδικάζει Ωριγενιστικές απόψεις περί Θεού, Νέων κτίσης και Βιτάλιοςψυχής.
*''405'310 μ.Χ.': Μετάφραση της βίβλου στα Λατινικά ('' περίπου. Η Γαλατία είναι ακόμα κατά 70% ειδωλολατρικήVulgate'').
*''407'313 μ.Χ.''' Ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] εκδίδει Διάταγμα Ανοχής, που νομιμοποιεί τον Χριστιανισμό σε όλη την αυτοκρατορία: Θάνατος του ιερού Χρυσοστόμου στην εξορία.
*''409'319 μ.Χ.''' Οι ειδωλολατρικές θυσίες απαγορεύονται σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: Αρειανοί Βησιγότθοι εισβάλλουν στην Ιβηρική χερσόνησο.
*''410''330 μ.Χ. Η διάδοση του χριστιανισμού κατά προσέγγιση, 10 γενιές μετά τον Χριστό είναι: 12% τού παγκοσμίου πληθυσμού Χριστιανοί, Πτώσις τής Ρώμης στον Αλάριχο και ο κόσμος έχει ευαγγελισθεί 36%τους Βησιγότθους. Οι Γραφές είναι μεταφρασμένες σε 10 γλώσσες. Μεταφορά τής πρωτεύουσας τής αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη.'''
*''412'339 μ.Χ.''' Διωγμός τών Χριστιανών στην Περσία μέχρι το 379 μ.Χ: Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας διαδέχεται στο επισκοπικό αξίωμα τον Θεόφιλο.
Διακεκομένος και έντονος διωγμός υπό τών Σασανιδών ηγεμόνων μέχρι το 640 μ.Χ. όταν κατακτήθηκε από το Ισλάμ.*''418'': Καταδικάζεται ο Πελαγιανισμός
*''424'340 μ.Χ.''' περίπου. Οι επισκοπές γίνονται 100 στην Αίγυπτο: Ο Νεστόριος επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.
*''431'345 μ.Χ.''' Διωγμός στην Ανατολική Συρία.: Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος
*''435'350 μ.Χ. περίπου.''' Με τη διάσπαση τού βασιλείου τής Μερόης κατά τα επόμενα 100 χρόνια, τα 3 διάδοχα κράτη της καθίστανται επισήμως Χριστιανικά. Οι πρώτοι Χριστιανοί (μοναχοί από την Κρήτη) εγκαθίστανται στην Ιρλανδία: Θάνατος Ιωάννη Κασσιανού.
*''438'361 μ.Χ.''' Ο Ιουλιανός : Εκδίδεται ο αποστάτης κάνει μια τελευταία απόπειρα αναβίωσης τής ειδωλολατρικής θρησκείας στην Ρωμαϊκή ΑυτοκρατορίαΘεοδωσιανός Κώδικας.
*''444'378 μ.Χ.''' Ο Ιερώνυμος γράφει: «''Από Ινδίας μέχρι Βρετανίας, όλα τα έθνη αντηχούν τον θάνατον και την ανάστασιν τού Χριστού''» (Isaiam Cliv, Epistol. XIII Ad Paulinum). Υπολογίζει από τα στοιχεία που έχει, ότι 1.900.000 Χριστιανοί έχουν μαρτυρήσει από το 30 μ.Χ.Θάνατος Κυρίλλου Αλεξανδρείας
*''445'380 μ.Χ.''' Πόλις τής Αντιοχείας: Σε πληθυσμό 500.000 το 50% είναι Χριστιανοί, και αυξάνουν ταχέως. Ο αυτοκράτωρ τής Ανατολής Θεοδόσιος, καθιστά τον Χριστιανισμό θρησκεία τού κράτους και διατάσσει όλοι οι υπήκοοι τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να γίνουν Χριστιανοί. («Παγκόσμια Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια», Τόμος Β΄, Δημοσίευση «αδελφότητα τής Ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής». Θεσσαλονίκη 1990). (Για την ίδια εποχή, έχουμε διαφορετική μαρτυρία από τον Στυλιανό Παπαδόπουλο, στο δίτομο βιβλίο για τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, πως οι χριστιανοί της Αντιόχειας, ήταν περίπου 100.000 από τους 500.000 κατοίκους).Μονοφυσιτική διαμάχη παίρνει μεγάλη έκταση
*''449'395 μ.Χ.''' Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρείται οριστικά. Η Δυτική κυβερνάται από τη Ρώμη (που λεηλατήθηκε το 410, το 455 και το 476): ;Eναρξη της Ληστρικής Συνόδου της Εφέσου, ενώ η Ανατολική από την Κωνσταντινούπολη.υπό τον Διόσκορο Αλεξανδρείας
Μερικά εκατομμύρια Χριστιανοί είναι γνωστό ότι ετάφησαν σε κατακόμβες κοντά στη Ρώμη*''451'': ''Δ΄ οικουμενική Σύνοδος'', επί 3 αιώνες πριν από τη χρονολογία αυτή. Οι τάφοι τών Χριστιανών που κρύβουν οι κατακόμβες τής Ρώμης, υπολογίζονται από 2 ως 7 εκατομμύρια, και έχουν βρεθεί πρισσότερες από 4000 επιγραφές που ανήκουν στην περίοδο από τον Τιβέριο ως τον Κωνσταντίνο. καταδίκη Μονοφυσιτισμού (Εγκυκλοπαίδεια τού Χάλεϋ σελ. 1061Ευτυχιανισμού).
8.000 Έλληνες Χριστιανοί βρήκαν ταφή στις Κατακόμβες τής Μήλου κατά τους πρώτους 3 μ.Χ. αιώνες. Αυτό είναι ενδεικτικό στοιχείο της εξάπλωσης και αποδοχής του Χριστιανισμού και την αυτοκρατορική αποδοχή και υποστήριξη της νέας θρησκείας. Ο πληθυσμός της Μήλου τα πρώτα 100 μ.Χ. χρόνια ανέρχονταν σε 20.000 ψυχές (Ρωμαίοι , Έλληνες , Εβραίοι και δούλοι).==Υποσημειώσεις==
Πρώτοι Χριστιανοί στη Ρωμαϊκή επαρχία τής Μαυριτανίας.<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
'''409 μ.Χ.''' Αρειανοί Βησιγότθοι εισβάλλουν στην Ιβηρική χερσόνησο. '''410 μ.Χ.''' Πτώσις τής Ρώμης στον Αλάριχο και τους Βησιγότθους. '''438 μ.Χ.''' Θεοδωσιανός Κώδιξ, που κωδικοποιεί τη Ρωμ. Νομοθεσία. Και απαγορεύει εκφοβιστικά (και όχι πρακτικά) την ειδωλολατρική θρησκεία. '''450 μ.χ.''' Το ποσοστό διάδοσης του Χριστιανισμού προσεγγίζει το 60% στην Ανατολικά Βυζαντινή Αυτοκρατορία και το 30% στη Δυτική. Ο χριστιανισμός έχει κηρυχθεί σε όλη την Ευρώπη, ενώ έχει φτάσει μέχρι την κεντρική Αφρική και μέχρι την άπω ανατολή. == Βιβλιογραφία == * «''Παγκόσμια Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια''», Τόμος Β΄, Δημοσίευση «αδελφότητα τής Ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής». Θεσσαλονίκη 1990.
*«''Σύγχρονη Σχολική εγκυκλοπαίδεια''», Εκδόσεις Πιπέρη Σωτήρα. σελ. 188.
*«''Εγκυκλοπαίδεια Γιοβάνη''», Τόμος 7.
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστική Ιστορία]]
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Ι]]
 
[[ar:ملخص تاريخ الكنيسة]]
[[bg:Времева линия на църковната история]]
[[en:Timeline of Church History]]
[[ro:Istoria Bisericii Ortodoxe (cronologie)]]
12.398
επεξεργασίες

Μενού πλοήγησης