12.398
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
→Η ιστορική προέλευση της απολογητικής γραμματείας
Οι πρώτοι θρησκευτικοί απολογητές αρχικά ενεφανίσθησαν όχι στον χριστιανισμό, αλλά στον [[Ιουδαϊσμός|Ιουδαϊσμό]]. Οι ''Ιουδαίοι'' από την εποχή που περιέπεσαν σε κατοχή από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα, διήλθαν σε ένα στάδιο αποξενώσεως, αν και όχι ιδιαίτερα έντονο, με αποτέλεσμα να αναπτύξουν αξιόλογη απολογητική γραμματεία σε μία προσπάθεια να δικαιώσουν τη πίστη τους έναντι του περιβάλλοντος και γενικότερα τους πνεύματος της εποχής. Την εποχή όμως της ευρείας ανάπτυξης του χριστιανισμού κατά το δεύτερο αιώνα μετά Χριστόν, σε αντίστοιχη κατάσταση εισήλθε ο ''χριστιανισμός'', ο οποίος τώρα βρέθηκε στην ανάγκη να αναιρέσει μέσω της γραμματείας τών θεολόγων της, τις όποιες κακοδοξίες της απέδιδαν. Η απολογητική διάθεση μάλιστα των χριστιανών ήδη εκπροσωπείται από τον [[Απόστολος Παύλος|Απόστολο Παύλο]] στην [[Καινή Διαθήκη]], με αποτέλεσμα να θεωρείται «''φυσική συνέχεια της απολογητικής που είχε την αρχή της στην Καινή Διαθήκη και εκφράζεται κυρίως στο Ευαγγέλιο του Μάρκου και τις Πράξεις των Αποστόλων''»<ref>Δημήτριος Τσάμης, «Εκκλησιαστική Γραμματολογία», σελίς 51</ref>. Σπέρματα αυτής ανευρίσκουμε και στη γραμματεία των [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικών Πατέρων]]. Τελικώς η απολογητική αυτή τακτική των απολογητών δε χαρακτηρίζεται ως πρωτοπόρος ούτε νεωτεριστική, αλλά ως μιμητική των Ιουδαίων απολογητών<ref>Σάββας Αγουρίδης, «Ο Χριστιανισμός έναντι του Ιουδαϊσμού και του Ελληνισμού κατά το Β΄ μ.Χ. αιώνα», σελίς 97</ref>.
Η εναντίον του χριστιανισμού πολεμική γραμματεία, αλλά και η σταθερή άρνηση των χριστιανών να αποδίδουν τιμές σε έτερες θεότητες στη ''Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία'' οδήγησε σε μια εχθρική και επιθετική πολιτική τους Αυτοκράτορες, αλλά και των πολιτών αυτής. Η δε θέση των χριστιανών ήταν πραγματικά δυσχερής αφού για το ρωμαϊκό κράτος δεν υφίσταντο ως νομική υπόσταση, ενώ οι διαρκείς καταγγελίες για ''θυέστεια δείπνα'', ''αθεΐα'', ''εθνική προδοσία'', ακόμα και ''αιμομιξία'' τους οδηγούσαν και σε ηθική εξόντωση. Οι διαρκείς διωγμοί αρχικά κατέστησαν αδύνατη την όποια μορφή ενεργητικής αντιδράσεως, υποχρεώνοντάς τους σε διάφορους τρόπους παθητικής δράσης, όπως η φυγή σε δύσβατες περιοχές και Όρη ή δημιουργία κατακομβών. Αυτή η αντίδραση όμως δεν δύνατο να παραμένει εσαεί, αποσυρόμενοι οριστικά από τον κόσμο. Αντιθέτως θέλησαν να διεκδικήσουν τη θέση τους σε μία κοινωνία η οποία ενώ επέτρεπε τη θρησκευτική ελευθερία, αντιμετώπιζε με βάναυσο τρόπο όποιον ομολογούσε τη χριστιανική του ιδιότητα. Η παραπλάνηση μάλιστα στα λαϊκά στρώματα ήταν τέτοια, που ακόμα και η μαρτυρική διάθεσή των πιστών χαρακτηριζόταν ως αφέλεια, θρησκευτική απλότητα, ακόμα και ως υποκρισία.
Έτσι την εποχή του ''2ου αιώνα'' ξεπήδησε από τα σπλάχνα των λογίων της εποχής ένα κύμα [[Εκκλησιαστική γραμματολογία|εκκλησιαστικών συγγραφέων]], με στόχο την αναίρεση της επιθετικής αυτής πολιτικής, συνάμα με την εδραίωση των χριστιανών στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Η αρχική γραμματεία κινήθηκε σε βάρος των Ιουδαίων, με τη ματιά όμως πάντα στραμμένη προς τους εθνικούς. Έτσι στόχος τους καταστάθηκε η απόδειξη της ετερότητας από τον ιουδαϊσμό, θέλοντας να επιδείξουν πως δεν αποτελεί ο χριστιανισμός μία απλή παραφυάδα του. Η ταυτόχρονη απόδειξη της αρχαιότητας της πίστεως στόχο είχε να αναγάγει τον χριστιανισμό, ως την αρχαιότερη θρησκεία που η αρχή της αναγόταν στην εποχή του [[Μωϋσής|Μωϋσή]], και όχι ως μία νέα (''nova religio'') που είχε εισέλθει στο σώμα της ''Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας'', κάτι που για την εποχή θεωρείτο ως συνώνυμο της παράνομης θρησκείας (''religio illitica''). Τελικώς μέσα από εκλεκτική επιχειρηματολογία, η οποία υπαγορευόταν από τις συνθήκες που του αντιμετώπιζε η χριστιανική κοινότητα της εποχής, στόχος καταστάθηκε η αναίρεση των δοξασιών που αποδίδονταν στο χριστιανισμό και η διαφώτιση, στο μέτρο του δυνατού, του χριστιανικού ποιμνίου. Έτσι η απολογητική προσπάθεια ως αποτέλεσμα είχε την ενεργοποίηση του αποστολικού ζήλου των χριστιανών για την εξουδετέρωση της άδικης πολιτειακής συμπεριφοράς και τη διάδοση της χριστιανικής πίστης στον ελληνορωμαϊκό κόσμο.
