Αλλαγές

== Η διαμόρφωση του Συμβόλου ==

Κύριοι διαμορφωτές του συμβόλου σήμερα εμφανίζονται οι [[Καππαδόκες πατέρες]], των οποίων η δογματική αποσαφήνιση στη διδασκαλία των όρων και της τριαδολογικής σχέσης επικυρώθηκε με τον ευρύτερο δυνατό τρόπο, αλλά και ειδικώς οι [[Βασίλειος Καισαρείας|Μέγας Βασίλειος]] και [[Γρηγόριος Ναζιανζηνός|Γρηγόριος Θεολόγος]] με τη θεολογία που διατύπωσαν. Κατά το Νικηφόρο Κάλλιστο, ο έτερος Καππαδόκης θεολόγος [[Γρηγόριος Νύσσης]]<ref>Εκκλ. Ιστορία Νικηφόρος Κάλλιστος, 12,13</ref> ήταν και ο άμεσος συντάκτης και διαμορφωτής του συμβόλου. Ο Μέγας Βασίλειος στο έργο του Περί του Αγίου Πνεύματος είχε θεολογικά αναλύσει την κυριότητα του Αγίου Πνεύματος, ενώ ο Γρηγόριος ο Θεολόγος είχε χρησιμοποιήσει σε ουδέτερο γένος το επίθετο «Κύριος» ως χαρακτηριστικό του Πνεύματος<ref>Ομιλία Εις την Πεντηκοστήν</ref>.

Οι ''Hort'' και''Harnack'' επίσης υποστήριξαν πως οι κοινές λέξεις, συμβόλου Νικαίας και Συμβόλου Νικαίας – Κωνσταντινούπολης, είναι 33 προς τις 178, ενώ αυτές είτε είναι πρωτότυπες, είτε εκλείφθησαν από άλλο σύμβολο. Ο ''Schmidt'' αναιρώντας αυτή την άποψη υποστήριξε πως 86 λέξεις είναι κοινές, ενώ κατά τον ''Χρυσόστομο Παπαδόπουλο'', αν αφαιρέσουμε τις προσθήκες περί του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]] και ύστερα, 76 από τις 126 είναι κοινές δηλαδή τα 3/5. Αλλά και πάλι θεωρεί πως αυτή η αρίθμηση είναι εσφαλμένη, καθώς ως λέξεις περιλαμβάνονται και τα άρθρα, οι σύνδεσμοι και οι προθέσεις. Έτσι παρατηρώντας το σύμβολο της Νίκαιας ανευρίσκουμε 140 λέξεις εκ των οποίων 87 είναι κύριες λέξεις, 23 είναι προθέσεις, 22 σύνδεσμοι και 28 άρθρα. Αφαιρώντας τους αναθεματισμούς τελικά παρατηρεί πως από τις 56 κύριες λέξεις<ref>Πληρέστερα. Ο Χ. .Παπαδόπουλος υποστηρίζει: «Διότι παρατηρούμεν, ότι το σύνολον των λέξεων του Συμβόλου της Νίκαιας ανέρχεται εις 140 λέξεις, ήτοι εις 87 κύριας λέξεις, 23 προθέσεις, 22 συνδέσμους, και 28 άρθρα. Συγκρίνοντες τα δύο κοινά τμήματα των Συμβόλων, ήτοι παραλείποντες τον κατά των αρειανών αναθεματισμόν, εκ δε της Κων/πόλεως τας μετά εκφράσεις «και εις το πνεύμα το Άγιον» προσθήκας, ευρίσκομεν ότι εν τω της Νικαίας σύμβολον υπάρχουσιν 56 λέξεις, εν δε των Κων/πόλεως 73, ων αι 53 είναι ειλλημέναι εκ του Νικαίας, ήτοι τα 2/3 των κύριων λέξεων εν τοις συγκρινομένοις συμβόλοις είναι αι αυταί. Εν τω της Κων/πόλεως Συμβόλω παρελείφθησαν εκ του της Νικαίας μόλις 6 λέξεις, μεταβληθήσαι ή αντικατασταθήσαι δια 19 κυρίων λέξεων</ref> του συμβόλου της Νίκαιας, οι 53 χρησιμοποιήθηκαν στο σύμβολο Νίκαιας- Κωνσταντινούπολης<ref>Χρυσοστόμου Παπαδόπουλου, Το σύμβολον της Β΄ οικουμενικής συνόδου , σελίδα 43/4</ref>, ενώ στο εν λόγω σύμβολο οι παραλειπόμενες 3 λέξεις από το σύμβολο της Νίκαιας αντικαταστάθηκαν από 19 λέξεις, πλειάδα των οποίων είχαν φιλολογικό χαρακτήρα<ref> Ιωάννη Καλογήρου, Ιστορία των Δογμάτων , Τόμος Α΄, σελίς 380</ref> λόγω λεξικών αναγκών, που επιβάλλονταν για λόγους ύφους, ευφωνίας και ρυθμού, ώστε να διευκολύνουν την απομνημόνευση και την εμμελή ανάγνωση<ref>Στυλιανού Παπαδόπουλου, Πατρολογία, Τόμος β΄, σελίς 451</ref>. Την ίδια στιγμή η ομοιότητα του Κυριλλικού συμβόλου αγγίζει τις 38 λέξεις από τις 170. Διάθεση μάλιστα για προσθήκες, οι οποίες δε θα συνιστούσαν μεταβολή αλλά συμπλήρωση, λόγω ελλείψεων στο σύμβολο, είχαν εκφραστεί και από τον πρωτεργάτη σύγκλησης της συνόδου Μέγα Βασίλειο, αναφέροντας πως «πλην της εις το Πνεύμα το άγιον δοξολογίας, δια το εν παραδρομή τους πατέρας ημών τούτου του μέρους επιμνησθήναι, ούπω κατ’αυτό ζητήματος τότε κεκινημένου…εκτός του προκοπής τινά αύξησιν επιθεωρείσθαι τοις λεγομένοις, όπερ ουχί μεταβολή εστίν εκ του χείρονος προς το βέλτιον, αλλά συμπλήρωσις του λείποντος κατά την προσθήκην της γνώσεως»<ref>Eπιστολαί 250,114,125,140,223</ref>.

Η παραδοχή βέβαια πως η νέα αυτή προσπάθεια δεν αλλοιώνει το σύμβολο της Νίκαιας θεμελιώθηκε και με διαφορετικούς τρόπους, αλλά και με σοβαρά επιχειρήματα εκατέρωθεν. Έτσι κατά βάση είναι πιστευτό πως το σύμβολο αποτελεί το ίδιο σύμβολο το οποίο αναδεικνύει «''πλατύτερον''» την πίστη της συνόδου της Νίκαιας<ref>Εκκλ. Ιστορία Θεοδώρητος 5.9</ref>. Συνάμα, η ταυτόχρονη διακήρυξη προς τον αυτοκράτορα πως στόχος της συνόδου ήταν και η διατύπωση «''σύντομων όρων''» ενίσχυσε προς αυτή την κατεύθυνση την έρευνα, συμπληρωματικά με τα παραπάνω. Παρόλα αυτά ακόμα και σήμερα διατυπώνονται απορίες γιατί εφόσον πραγματικώς το σύμβολο αυτό είχε στόχο να αντικαταστήσει το σύμβολο των «'''τιη΄ πατέρων'''», πληρώνοντας το λογικό κενό που υπήρχε με την εμφάνιση νέων δοξασιών, αγνοήθηκε πλήρως κατά τις συζητήσεις μεταξύ Κυρίλλου Αλεξανδρείας και Ιωάννη Αντιοχείας για την αποκατάσταση κοινωνίας των δύο εκκλησιών κατά την [[Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος|Γ΄ Οικουμενική σύνοδο]]<ref>PG 77,172-176</ref> (παρά την άποψη του H.Scwhartz ότι επικυρώθη υπό της τρίτης οικουμενικής συνόδου, άποψη που κρίνεται εσφαλμένη λόγω λάθος εκτίμησης και κατανόησης ενός χωρίου κυρώσεως παπικών αντιπροσώπων<ref>ACO,II,1,2,93</ref>, αφού η αναφορά γίνεται τελικά προς το σύμβολο της Νίκαιας και όχι το Νίκαιας-Κωνσταντινούπολης); Για πιο λόγο εμφανίζεται σποραδικά μέχρι την επισημοποίηση του από την Δ΄ Οικουμενική σύνοδο, την ώρα που η κατά γράμμα ερμηνεία του πρώτου κανόνα δεν αφήνει περιθώριο για σύνταξη νέου κανόνα; Από κάποιους θεολόγους<ref>Εκκλ. Ιστορία Βλάσιος Φειδάς, Τόμος Α΄, σελίς 538</ref> αυτό πιθανώς ερμηνεύεται ότι το σύμβολο τέθηκε ως μια ομολογία πίστης η οποία αναγνωρίστηκε από την Δ΄ οικουμενική σύνοδο ως σύμβολο, εξού και κατά την διάρκεια τη συνόδου αυτής ανεγνώσθησαν και τα δύο σύμβολα<ref>Mansi, Sacrorum Conciliorum nova et amplissima collectio. VII, 953. SAC II, 1, 2, σελίς 77 </ref>, κατά άλλους η σύνοδος συνέταξε δικό της νέο σύμβολο παραλλήλως προς της Νίκαιας, προς αντιμετώπιση της νέας δογματικής κατάστασης<ref> Παναγιώτη Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, Τόμος Γ΄, σελίς 42</ref>, ενώ τέλος, κατά μια άλλη προσέγγιση, το σύμβολο αυτό κατά το ρηθέν του Μεγάλου Βασιλείου αποτέλεσε τη φυσική συμπλήρωση του ελλειπόντων ζητημάτων του προϋπάρχοντος<ref> Ιωάννη Καρμίρη, τα Δογματικά και Συμβολικά Μνημεία της Ορθοδόξου Καθολική Εκκλησίας, Τόμος Α΄, Αθήνα 1960, σελίς 78</ref>.

==Δείτε επίσης==