interwiki, renameuser, Διαχειριστές
279
επεξεργασίες
Αλλαγές
καμία σύνοψη επεξεργασίας
[[Πεντηκοστάριο]] ονομάζεται το λειτουργικό βιβλίο της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ορθόδοξης Εκκλησίας]] που χρησιμοποιείται την περίοδο από το [[Πάσχα]] μέχρι την γιορτή των [[Άγιοι Πάντες|αγίων Πάντων]] και περιέχει τις ακολουθίες των κινητών εορτών (όπως και το άλλο λειτουργικό βιβλίο, το [[Τριώδιο]]). Καλείται ''Πεντηκοστάριο'' επειδή αρχικά έφθανε μέχρι την ''Κυριακή της Πεντηκοστής'', αργότερα όμως προστέθηκαν οι ύμνοι μίας ακόμη εβδομάδας. Στις ακολουθίες που περιέχει το ''Πεντηκοστάριο'' υμνείται η [[Ανάσταση]] και η [[Ανάληψη]] του [[Χριστός|Χριστού]], καθώς και η επέλευση του [[Άγιο Πνεύμα|αγίου Πνεύματος]] στους [[Απόστολοι|Αποστόλους]] κατά την ημέρα της [[Πεντηκοστή|Πεντηκοστής]]<ref>Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), ''Επιτομή Λειτουργικής'', εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, 1995 (c1909), σελ. 47.</ref>.
Η πρώτη έντυπη έκδοση του ''Πεντηκοσταρίου'' έγινε το 1568, ''"η δε δευτέρα το 1579 εις Ενετίαν υπό Ιακώβου του Λεογγίτου"''<ref>"Πεντηκοστάριον", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'', τόμ. 10, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 285.</ref>. Το υμνογραφικό υλικό που σήμερα περιέχει το ''Πεντηκοστάριο'' είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με το αρχικό και η έκδοση που θεωρήθηκε αξιόλογη ώστε να χρησιμοποιηθεί έως σήμερα στις λειτουργικές ανάγκες, είναι αυτή του ''Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού'' του Ιμβρίου<ref>Ο ''Ίμβριος Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός'' (1772-1851), ήταν μαθητής του [[Νικόδημος Αγιορείτης|Νικοδήμου του Αγιορείτη]] και λόγιος ο ίδιος. Δίδαξε στην [[Αθωνιάδα]], υπήρξε προϊστάμενος της Ιερατικής Σχολής στο [[Φανάρι]] και έκανε αξιόλογη κριτική και εκδοτική εργασία (βλ. Τωμαδάκης Νικόλαος, ''Κλεις της Βυζαντινής Φιλολογίας'', 4η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 132-133).</ref>, από το 1836. ==Το ''Πεντηκοστάριο'' ως λειτουργική περίοδος== Πεντηκοστάριο καλείται και το χρονικό διάστημα των 8 εβδομάδων από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι τη γιορτή της [[Πεντηκοστή|Πεντηκοστής]], κατά την οποία εορτάζουν "όλα τα δευτερεύοντα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στην Ανάσταση του Κυρίου και στην αποκαθήλωσή Του: Οι Μυροφόρες Γυναίκες, ο Ιωσήφ από Αριμαθαίας και ο Νικόδημος ο κρυφός Φαρισαίος μαθητής", αλλά και η αγία Φωτεινή η Σαμαρείτις και Ισαπόστολος. Την περίοδο αυτή εορτάζεται και η θαυματουργική δύναμη του Κυρίου (Τρίτη Κυριακή: του Παραλύτου, Πέμπτη Κυριακή: του Τυφλού) και επίσης η Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής 20 μέρες μετά τα Πάσχα, η Απόδοση του Πάσχα, η Ανάληψη του Κυρίου 40 ημέρες μετά το Πάσχα, και η μνήμη των Αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, η οποία δογμάτισε ότι ο Χριστός δεν είναι κτίσμα, καθόρισε πότε πρέπει να εορτάζεται το Πάσχα και απαγόρευσε τη γονυκλισία την Κυριακή ως ημέρα Αναστάσεως, αλλά και η μνήμη των Αγίων Πάντων. <ref>π. Αντώνιος Χρήστου, "Η περίοδος του Πεντηκοσταρίου", http://euxh.gr/theologia/leitourgika/i-periodos-tou-pentikostariou</ref> "Την περίοδο του Πεντηκοσταρίου, λόγω του αναστάσιμου χαρακτήρα της, δεν νηστεύονται οι Τετάρτες και οι Παρασκευές, δηλαδή έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου."<ref> Μητροπολίτου Ν. Σμύρνης Συμεών Κούτσα, "Η νηστεία της Εκκλησίας", εκδ. Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος.</ref>
==Το ''Πεντηκοστάριο'' ως τροπάριο==
Κατά μία άλλη έννοια, με το όνομα [[Πεντηκοστάριο]] καλείται το [[τροπάριο]] (εκκλησιαστικός ύμνος) που ψάλλεται μετά το τέλος του πεντηκοστού ('''ν΄''') [[Ψαλμοί|ψαλμού]] στην ακολουθία του [[Όρθρος|όρθρου]]. Τέτοια ''Πεντηκοστάρια'' τροπάρια ψάλλονται κάθε φορά στον [[Όρθρος|όρθρο]], όταν διαβάζεται απόσπασμα του [[Ευαγγέλια|Ευαγγελίου]], πριν από τον πεντηκοστό ψαλμό.
==Υποσημειώσεις==
<div style="font-size: 85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references/></div>
==Βιβλιογραφία==
[[Κατηγορία:Λειτουργική]]
[[en:Pentecostarion]]
[[fr:Pentecostaire]]
[[ro:Penticostar]]