18.291
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
Η '''Θεία Ευχαριστία''', '''Θεία Κοινωνία'θεία κοινωνία'', '''Αγία Κοινωνία''ή ' ή 'θεία μετάληψη''αποκαλείται το θεοσύστατο μυστήριο της [[Εκκλησία|εκκλησίας]], το οποίο εις ανάμνηση του σωτήριου πάθους του Κυρίου και προς άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον τελείται κατά τη [[Θεία Λειτουργία]]. Η Θεία Μετάληψη'Ευχαριστία είναι το μυστήριο το οποίο ικανώνει τα μέλη της εκκλησίας να παραμένουν ενωμένα και να υπερνικούν τις αλλοιωτικές δαιμονικές δυνάμεις. Ο Κύριος σε αυτό το μυστήριο εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα, παρίσταται υποστατικώς και ουσιωδώς και όχι απλώς ενεργητικώς. Γι αυτό η Θεία Ευχαριστία τελικά '' "αποτελεί μυστήριο πολλών Χριστιανικών εκκλησιών. Κατά την παράδοση συνέχεια και επέκταση του μυστηρίου της ενανθρωπήσεως και αποτελεί μυστήριο διότι ο ιδρυτής μαζί με το δόγμα της εκκλησίας [[ΧριστόςΑγία Τριάδα|Αγίας Τριάδας]]και της ενσαρκώσεως, στο μυστικό δείπνο προεικόνισε το ύψιστο μυστήριοτης χριστιανικής θρησκείας"''<ref>Ματθαίον ΚΣΤ΄ 26-28Αθανάσιος Δεληκωστόπουλος, Η Πίστης των Ορθοδόξων, σελ. 177</ref>. Η Θεία Κοινωνία μεταλαμβάνεται συνήθως μετα άρτου και οίνου, τα οποία μεταβάλλονται κατά την ορθόδοξία ή μετουσιώνονται κατά τον Δυτικό τρόπο σκέψης σε σώμα και αίμα Κυρίου. Ο μεταλαμβάνων τη Θεία Ευχαριστία συμμετέχοντας στο μυστήριο, συμμετέχει στο κοινό σώμα της εκάστοτε εκκλησίας.
==Ιστορική Αναδρομή==Το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας είναι μυστήριο κατά το οποίο μέσω της αναίμακτης παράστασης της σταυρικής θυσίας του Ιησού Χριστού συντελείται η ενότητα και η κοινωνία των μελών της εκκλησιαστικής σύναξης. Στο μυστήριο αυτό, υπάρχει πραγματική παρουσία του Ιησού Χριστού, ο οποίος ως θύμα και θύτης προσφέρει τω [[Θεός Πατήρ|Πατρί]] το σώμα και το αίμα αυτού, υπό τα είδη του άρτου και του οίνου<ref>Χρήστος Ανδρούτσος, Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, σελ. 367</ref> ως ανάμνηση του σταυρικού θανάτου, για την απολύτρωση του ανθρωπίνου γένους<ref>ο.π., σελ. 370-371</ref> και εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον<ref>Ιωάννης στ΄, 54: ''"ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν αἰώνιον, καὶ ἐγὼ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. "''</ref>.
===Εμφάνιση Το μυστήριο της ''"Θείας Ευχαριστίας"'' είναι το μυστήριο το οποίο διενεργεί την ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος και ρόλος στη Χριστιανική κοινότητα===συγχρόνως τρέφει διαρκώς τα μέλη μέχρι την [[ανάσταση]]<ref>Νίκος Ματσούκας, Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄, σελ. 484</ref>. Έτσι η ''"Θεία Ευχαριστία"'', που αποτελεί τον τύπο της θυσίας του [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]], συντελεί την ίδια τη διάσταση του ζωντανού σώματος της εκκλησίας, σε μία [[Εσχατολογία|εσχατολογική]] προοπτική. Λειτουργεί ως μέσο αθανασίας και φάρμακο που συμβάλλει στην ενοποίηση και ζωοποίηση των μελών του σώματος καθαιρώντας τις διαβρωτικές επιρροές. Τελικά μέσω της Θείας Κοινωνίας το σώμα της σύναξης γίνεται ο λαός του Θεού<ref>Ιγνατίου, Προς Εφεσίους 13, 1 PG 5, 656Α</ref>. Η χαρακτηριστική σημασία μάλιστα του ευχαριστιακού γεγονότος διαφαίνεται με εμφατικό τρόπο στα λόγια του Κυρίου ([[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον]]), όπου ο Κύριος αναφέρει πως όποιος συμμετέχει στο ευχαριστιακό Δείπνο του Κυρίου θα έχει ζωή αιώνιο<ref>Ιωάννης στ΄, 54: ''"ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν αἰώνιον, καὶ ἐγὼ ἀναστήσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ."''</ref>. Γι αυτό παρατηρείται η διαρκής υπόμνηση του γεγονότος αυτού προς το γεγονός της αναστάσεως. Γι αυτό και το μυστήριο νοείται λειτουργικά, σε διαστάσεις κοινωνικές, αφού πέραν την ενοποιητικής και αγαπητικής δύναμης που παρέχει, τρέφει, οικοδομεί και δίνει κινητήριο δύναμη προς τα έσχατα<ref>Ν. Ματσούκας, Δογματική..., σελ. 486</ref>.
Στη χριστιανική εκκλησία του [[1ος αιώνας|1ου αιώνα]] ο όρος εὐχαριστίαΗ ''"Θεία Ευχαριστία"'' δεν είχε την ειδική έννοια που αποτελεί μία απλή ανάμνηση, ούτε μία φανταστική αναπαράσταση της θυσίας του αποδόθηκε αργότερα αλλά σήμαινε «απόδοση ευχαριστιώνΧριστού, ευγνωμοσύνη» αλλά και ευχαριστήρια [[προσευχή]] προς τον Θεό. μια πραγματική θυσία<ref>[[s:Κατά Ματθαίον#ιε'|ΜατθΚάλλιστος Ware, Η Ορθόδοξη Εκκλησία, σελ. 15:36]]· [[s:Πράξεις των Αποστόλων#24|Πράξ. 24:3]]453</ref> Στην [[Καινή Διαθήκη]] χρησιμοποιούνται οι όροι «κυριακόν δείπνον» . Ταυτόγχρονα όμως δεν αποτελεί και «κλάση μία νέα θυσία, αφού η θυσία του άρτου» για να περιγράψουν το τελετουργικό γεύμα που ο Ιησούς Χριστός έδωσε εντολή στους μαθητές Κυρίου συντελέστηκε ''"άπαξ δια παντός"''. Έτσι δεν έχουμε επανάληψη των γεγονότων του Δείπνου, του να τηρούν λέγοντας: «Τούτο ποιείτε είς τήνν εμήν ανάμνησιν». πάθους, της ανάστασης, αλλά αυτά καθίστανται παρόντα<ref>[[s:Προς Κορινθίους Α'#11|1 Κορο. 11:20]]· [[s:Κατά Λουκάν#κβ'|Λουκπ. 22:19]]· [[s:Κατά Λουκάν#κδ'|24:35]]· [[s:Πράξεις των Αποστόλων#2|Πράξ. 2:46]], 453</ref> Από . Όπως ο ''P. Evdokimov'' υπομνηματίζει ''"Όλα τα τέλη Άγια Δείπνα της εκκλησίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα αιώνιο και μοναδικό δείπνο, το Δείπνο του 1ου αιώναΧριστού στο Υπερώο. Η ίδια θεία πράξη λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα σε μία συγκεκριμένη στιγμή της ιστορίας, σύμφωνα και προσφέρεται πάντοτε με τη [[Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων]], φαίνεται ότι άρχισε να καθιερώνεται η ονομασία «ευχαριστία» με την τεχνική αυτή σημασία. το μυστήριο"''<ref>[[s:Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων#9|Διδαχή 9:1Paul Evdokimov, L'Orthodoxie, 5]]σελ. 241</ref> Προφανώς αυτό συνέβη καθώς οι προσευχές πριν από το αναμνηστικό δείπνο άρχιζαν συνήθως . Οι πιστοί τελικά μεταλαμβάνοντας των αχράντων μυστηρίων, ''"ενώνονται με τα λόγια: «Ευχαριστούμέν σοι, πάτερ ημών». αυτόν μυστικώς καθιστάμενοι κοινωνοί της θείας φύσεως"''<ref>[[s:Διδαχή Αθανάσιος Δεληκωστόπουλος, Η Πίστη των Δώδεκα Αποστόλων#9|Διδαχή 9:2Ορθοδόξων, 3]]σελ. 176</ref>.
Κατά τα πρώτα αποστολικά χρόνια η Θεία Ευχαριστία αποτελούσε Συνάμα όμως αποδίδει σε κάθε πιστό ιδιότητες που συγκεφαλαιώθηκαν στο Χριστό, δηλαδή το κέντρο της λατρευτικής ζωής των Χριστιανών. Με αυτή συνδέονταν όλες οι άλλες λατρευτικές βασιλικό και πνευματικές εκδηλώσεις της εκκλησίαςτο ιερατικό ήθος. Στη Θεία Ευχαριστία συμμετείχαν όσοι ήσαν Το βασιλικό ήθος αποδίδεται στον άνθρωπο έτσι ώστε ο άνθρωπος να αποκαταστήσει την κυριαρχία του ανθρώπινου προσώπου πάνω στη [[Βάπτισμα (Χριστιανισμός)|βαπτισμένοιφύση]], ενώ συνδυαζόταν με κοινή εστίαση να υπερνικήσει το θέλημα της φύσης και να την αναδείξει σε δυνατότητα προσωπικής ζωής, έτσι ώστε ο άνθρωπος να μην είναι πια δούλος των απαιτήσεων και των πιστώναναγκών της, τις λεγόμενες «αγάπες». Με βάση την [[Καινή Διαθήκη]]αλλά κύριος και άρχοντας πάνω στα πράγματα της φυσικής και προσωπικής δημιουργίας, πρώτιστα δε στην προσωπική του υπόσταση, με αποτέλεσμα να ανακλά τη δόξα της εικόνας του τριαδικού Θεού<ref>Πράξεις 12Χ. Γιανναράς,12,17-21,18-Προς Ρωμαίους 16,5Η ελευθερία του Ήθους,23-Α΄Κορινθίους 16,19 κ.ασελ.136</ref> η Θεία Ευχαριστία τελείτο συνήθως σε ιδιωτικές κατοικίες. Το εκκλησιαστικό γεγονός τελούνταν ιερατικό ήθος αναφέρεται στο γεφύρωμα της κτιστής πραγματικότητας με συμμετοχή όλων των πιστών της εκάστοτε τοπικής εκκλησίας, τη θεία. Είναι δηλαδή ο φυσικός δεσμός που ενοποιεί την κτιστή φύση με εξαίρεση ορισμένων ιουδιαοχριστιανικών ομάδων τις Μικράς Ασίας. Η Θεία Ευχαριστία περιείχε «κλάση» θείες ενέργειες, που βοηθά τον άνθρωπο να υπερβεί την προσκόληση από τα γήινα ώστε αυτά να γίνουν μέσο συνάντησης του άρτουανθρώπου με το Θεό, την «ευλογία» των ενεργειών του ποτηρίου αλλά ανθρωπίνου προσώπου και κατήχηση τελικά με ανάγνωση γραφώντις θείες ενέργειες της υποστατικής ένωσης κτιστού και άκτιστου που οδηγούν στην αγιότητα<ref>Χ. Γιανναράς, προφητείεςΗ ελευθερία του Ήθους, προσευχές και ύμνουςσελ. Οι αγάπες κατά το β΄ αιώνα διαχωρίστηκαν απο την Θεία Ευχαριστία λόγω καταχρήσεων που παρουσιάστηκαν140</ref>.
Αρχικά τελείτο καθημερινώς τις απογευματινές ώρεςΠως το μυστήριο της Ευχαριστίας έχει σταθερή [[Αγία Γραφή|αγιογραφική]] βάση και σύσταση, δε χωρά αμφισβητήσεως<ref>Π. Ήδη όμως κατά τον 1ο αιώνα ξεχώριζε η τελούμενη Θεία Ευχαριστία της ΚυριακήςΤρεμπέλας, ενθ. Μάλιστα κατα την Κυριακή τελούνταν δύο συνάξεις μια «εωθινή» και μια «εσπερινή» κατά την οποία και τελείτο η Θεία Ευχαριστίααν. Ο λόγος για τον οποίο όμως μεταφέρθηκε πρωί η σύναξη, σήμερα δε βρίσκει πειστικές εξηγήσειςσελ. 151</ref>. Επικράτησε η άποψη Εν αρχή και προ του Μυστικού Δείπνου, είναι χαρακτηριστικό πως η κατηγορία ο ίδιος είχε προειδοποιήσει τους μαθητές του , πως θα παρέδιδε ένα νέο [[Πλίνιος|ΠλινίουΠάσχα]] κατά των Χριστιανών ως «μυστική εταιρία» και ο διωγμός που εξαπέλυσε οδήγησε την εκκλησία να μεταθέσει στην «εωθινή» σύναξη της Κυριακής τη Θεία Ευχαριστία και εν συνεχεία να καθιερωθεί<ref>Π. Αυτό όμως τελικά δε φαίνεται αρκετά πειστικόΤρεμπέλας, αφού αυτή η μεταφορά τελικά δεν απάλλασε απο τις όποιες υποψίες τους χριστιανούςενθ.αν., που συνέχισαν την τέλεσή σελ. 151</ref>. Η προαναγγελία μάλιστα του γεγονότος αυτού έγινε μετά το θαύμα τηςδιατροφής των πεντάκις χιλίων.
===Το λειτουργικό πλαίσιο της Θείας Ευχαριστίας===Αλλά ο [[Ιησούς Χριστός|Ιησούς]] στην Καπερναούμ διακηρύσσει εαυτόν ως άρτον ζωής, από τον οποίο οι τρεφόμενοι, ουδέποτε θα πεινάσουν. Ο άρτος είναι η σάρξ του, που θα δοθεί υπέρ του κόσμου:
Ο τρόπος τελέσεως της Θείας Ευχαριστίας κατά τον πρώτο αιώνα παραμένει σήμερα σχεδόν άγνωστος λόγω κυρίως «απόρρητης πειθαρχίας» (disciplina arcani) που επικρατούσε στους εκκλησιαστικούς κύκλους της εποχής:''"ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς. οἱ πατέρες ὑμῶν ἔφαγον τὸ μάννα ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ ἀπέθανον· οὗτός ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνων, που είχαν μάλιστα οδηγήσει τους αντιπάλους και πολέμιους του χριστιανισμού σε δαιμονοποίηση του Ευχαριστιακού γεγονότοςἵνα τις ἐξ αὐτοῦ φάγῃ καὶ μὴ ἀποθάνῃ. ἐγώ εἰμι ὁ ἄρτος ὁ ζῶν ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς· ἐάν τις φάγῃ ἐκ τούτου τοῦ ἄρτου, ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα. Οι μόνες πληροφορίες που διαθέτουμε έχουν έμμεσο χαρακτήρα αναφορώνκαὶ ὁ ἄρτος δὲ ὃν ἐγὼ δώσω, όπως οτι ἡ σάρξ μού ἐστιν, ἣν ἐγὼ δώσω ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς."'' Συνάμα βεβαιώνει πως η λειτουργία που τελείτο είχε μέρη διδακτικό σαρξ αυτού αληθώς εστί βρώση και μυστηριακό, εξού και οι κατηχούμενοι απαγορευόταν να παρακολουθήσουν. Σε μια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα ο H.Lietzmannτο αίμα αυτού πόσις<ref>Messe und Herrenmahl,BohnΙωάννης στ΄ 48-51</ref> θεωρεί πως πρέπει να γίνει μια διάκριση του Κυριακού δείπνου σε δύο τύπους, εκ των οποίων ο ένας ήταν δείπνος συναδελφώσεως και ενότητας των χριστιανών μεταξύ τους και προς τον Κύριο, ο δε άλλος ήταν μυστηριακός δείπνος σε ανάμνηση της θυσίας του Κυρίου. Έτσι ο πρωτος ταυτιζόταν προς τη συνεστίαση του Χριστού με του μαθητές του, που τελείτο απο την πρώτη χριστιανική κοινότητα της Παλαιστίνης, ενώ ο δεύτερος με το μυστικό δείπνο και τελείτο απο τις Ελληνικές κοινότητες των χριστιανών.
Κατά το 2ο αιώνα υπάρχει σχετική γραμματεία η οποία συνδυασμένα μας δίνει κάποιες πληροφορίες. Κατά το πρώτο μέρος απαγέλλονταν αναγνώσματα απο προφητικά βιβλία της [[Παλαιά Διαθήκη|Παλαιάς Διαθήκης]] ή τους [[Ψαλμός|ψαλμούς]]:''"οὗτός ἐστιν ὁ ἄρτος ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, πραγμοτοποιείτο κύρηγμα του προεστώτος αλλά και η ανάγνωση ευχών. Ο [[Τερτυλλιανός]]οὐ καθὼς ἔφαγον οἱ πατέρες ὑμῶν τὸ μάννα καὶ ἀπέθανον· ὁ τρώγων τοῦτον τὸν ἄρτον ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα"''<ref>De anima 9Ιωάννης στ΄ 58</ref> υπαινίσσεται και απαγγελία ψαλμών και ύμνων. Στο μυστηριακό μέρος κατά τον [[Ιουστίνος ο Μάρτυρας|Ιουστίνο]], έχουμε ασπασμό ειρήνης, προσφορά τιμίων δώρων και ολοκληρονώταν με την Θεία Ευχαριστία. Το «σώμα» το προσέφερε ο [[Επίσκοπος|επίσκοπος]], ενώ το «αίμα» με το Άγιο ποτήριο ο [[Διάκονος|διάκονος]]. Το «σώμα» Κυρίου δύνατο να ληφθεί και μετά το πέρας της συνάξεως, όπως δύνατο να το λάβουν και όσοι δεν παρεβρίσκονταν στην ευχαριστιακή σύναξη. Επίσης ο Ιουστίνος αναφέρει «κράση» δηλαδή ανάμιξη ύδατος και οίνου. Οι πιστοί όταν λάμβαναν τον άρτο ήσαν ιδιαίτερα προσεκτικοί ώστε να μην πέσουν ψυχία, ενώ τηρείτο συγκεκριμένη στάση των χειρών κατά τη παράδοση, ήτοις το αριστερό χέρι σφιχτά κάτω απο το δεξί.
==Η Θεολογία της Θείας Ευχαριστίας==ενώ διαβεβαιώνει πως η σάρκα του αληθινά είναι τροφή και πως όποιος τη γευτεί θα ζει με τον Κύριο ενωμένος:
Η Θεία Ευχαριστία αποτελεί Χαρακτηριστικό εδώ είναι μάλιστα πως οι μαθητές του Κυρίου θεώρησαν το σπουδαιότερο μυστήριο της Εκκλησίας. Θεωρείται ότι αποτελεί πρόγευση των εσχάτων, της Βασιλείας του Θεού. Στο παρελθόν όλα τα υπόλοιπα μυστήρια τελούνταν μέσα στη Θεία Ευχαριστία, από τον 12ο αιώνα και μετά όμως άρχισαν να τελούνται χωριστά<ref>[httpλόγο αυτό πολύ σκληρό://www.oodegr.com/oode/dogmat1/ST2d.htm#11 Σεβ. Μητροπολίτου Περγάμου Ιω. Ζηζιούλα, Εκκλησιολογία]</ref>.
Στη Θεία Ευχαριστία ο άρτος και ο οίνος, με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος μετατρέπονται-μεταβάλλονται σε «σώμα» και «αίμα» Κυρίου. Κατά τον [[Ιγνάτιος Φιλαδελφείας|Ιγνάτιο Φιλαδελεφείας]] αποτελεί «φάρμακον αθανασίας, αντίδοτον του μη αποθανείν αλλά ζην εν Χριστώ Ιησού δια παντός». Επίσης αναφέρει «την ευχαριστίαν σάρκα είναι του σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, την υπερ ημών των αμαρτιών παθούσαν, εν τη χρηστότητι ο Πατήρ έγειρε». Ο μεταλαμβάνων την θεία Ευχαριστία ενώνεται μυστικώς με τον ίδιο τον Ιησού Χριστό<ref>Κύριλλος Ιεροσολύμων, Κατήχησις Δ, 3</ref>. Ο λόγος που καλείται Θεία Ευχαριστία προκύπτει απο δύο λόγους, αφενώς διότι ο Ιησούς Χριστός πρωτού τα παραδόσει Ευχαρίστησε τον Πατέρα και αφετέρου διότι είναι Ευχαριστία και εκ μέρους των πιστών <ref>Ιωάννης Χρυσόστομος. Ευχή αναφοράς της Θείας Λειτουργίας</ref>. Η Θεία Ευχαριστία κατά το ρηθέν του Ευαγγελιστή Ιωάννη αποτελεί για ένα ορθόδοξο το κέντρον της ζωής του<ref>Iωάννου ΣΤ΄, 53</ref>. Αυτή η λεγόμενη και «αναίμακτη» θυσία, προσφέρεται ως ιλαστήριος, ικετήριος, ευχαρίστήριος θυσία προς την πραγματική αναίμακτον σταυρική θυσία του Χριστού, υπέρ πάντων των Αγίων, εξαιρέτως υπέρ της Υπεραγίας Θεοτόκου, των κεκοιμημένων και ζώντων και εν ασθενείες, των οδοιπορούντων, υπέρ πάντων και πασών. Ο [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός]] δε, χαρακτηρίζει τη μεταβολή ως ανερμήνευτον και ανεξερεύνητον<ref>Έκδοσις Ορθοδόξου Πίστεως Δ΄,13</ref>. Ο κάθε ορθόδοξος δε δύναται να μετέχει κατά βούληση αν δεν έχει προηγηθεί κάθαρση. Ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|ιερός Χρυσόστομος]] αναφέρει «...ο μεν γαρ εναγείς και ακάθαρτος ουδέ εν εορτή δίκαιος...ο δε καθαρός και δια μετανοίας ακριβούς αποσμηξάμενος και πλημελλήματα και εν εορτή και αεί δίκαιος...». Έτσι προ του «φοβερού βήματος του Χριστού» απαιτείται εξομολόγηση, μετάνοια και νηστεία.
== Η συχνότητα της Θείας Ευχαριστίας ==Αλλά η σύσταση του ιδίου του Μυστήριου υπάρχει και στις τέσσερις περιγραφές των ευαγγελιστών, περιγράφοντας τα γεγονότα του Μυστικού Δείπνου. Σύμφωνα με το [[Ευαγγελιστής Μάρκος|Μάρκο]]:
Ο Ιησούς Χριστός, είπε για τη Θεία Κοινωνία: ''"Τούτε ποιείτεΚαὶ ἐσθιόντων αὐτῶν λαβὼν ὁ ᾿Ιησοῦς ἄρτον εὐλογήσας ἔκλασε καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς καὶ εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου. καὶ λαβὼν τὸ ποτήριον εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς, οσάκις αν πίνητε, εις την εμήν ανάμνησινκαὶ ἔπιον ἐξ αὐτοῦ πάντες. καὶ εἶπεν αὐτοῖς· τοῦτό ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον"''<ref>Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 25Μάρκος 22-24</ref>. Εδώ ο Κύριος, αν και δεν μας προσδιόρισε πότε πρέπει να γίνεται, χρησιμοποίησε τη λέξη: "οσάκις". Αυτό σημαίνει ότι δεν έθεσε περιορισμούς στο χρόνο τέλεσής της.
Οι απόστολοι τελούσαν την :''"κλάση τού άρτου" από πολύ νωρίς, κατά την εντολή τού Κυρίου να την τελούν σε ανάμνησή Του᾿Εσθιόντων δὲ αὐτῶν λαβὼν ὁ ᾿Ιησοῦς τὸν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς καὶ εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου· καὶ λαβὼν τὸ ποτήριον καὶ εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων· πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ αἷμά μου τὸ τῆς καινῆς διαθήκης τὸ περὶ πολλῶν ἐκχυνόμενον εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Ήδη σε άλλη μελέτη έχει αποδειχθεί οτι η έννοια της φράσης "κλάση τού άρτου", σημαίνει τη Θεία Ευχαριστία. Με τη βοήθεια αυτής της φράσης λοιπόν''<ref>Κατά Ματθαίον κστ΄, θα δούμε τη συχνότητα με την οποία τελούσε η πρώτη Εκκλησία τη Θεία Ευχαριστία 26-28</ref>.
Στις Πράξεις <ref>2/β΄ 42</ref>, αναφέρεται ότι οι πρώτοι Χριστιανοί "ήσαν προσκαρτερούντες τη διδαχή τών αποστόλων και τη κοινωνία και τη κλάσει τού άρτου και ταις προσευχαίς". Και λίγα εδάφια πιο κάτω, στο εδάφιο 46, προσθέτει ότι "καθ' ημέραν τε προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν εν τω ιερώ, κλώντές τε κατ' οίκον άρτον μετελάμβανον τροφής εν αγαλλιάσει και αφελότητι καρδίας". Η κλάσις τού άρτου λοιπόν, γινόταν '''κάθε μέρα'''.Σύμφωνα με το [[Ευαγγελιστής Λουκάς|Λουκά]]:
Στις Πράξεις 20/κ΄ 7-11, Παρουσιάζονται οι μαθηταί στην :''"μία τών Σαββάτων", (δηλαδή την πρώτη από τα Σάββατα που είχαν αργίακαὶ λαβὼν ἄρτον εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων· τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά μου τὸ ὑπὲρ ὑμῶν διδόμενον· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐν τῷ αἵματί μου, την Κυριακή), "τού κλάσαι άρτον"τὸ ὑπὲρ ὑμῶν ἐκχυνόμενον. Μαζεύτηκαν δηλαδή για την "κλάση τού άρτου" την Κυριακή. Γιατί οι πρώτοι Χριστιανοί, την "πρώτη ημέρα" τής εβδομάδος κατά την οποία αναστήθηκε ο Κύριος, την αφιέρωσαν σ' Αυτόν'<ref>Λουκάς κβ΄, και την ονόμασαν από τότε ως σήμερα: "Κυριακή". Και εκτός από τις άλλες ημέρες, ειδικά και την Κυριακή τελούσαν την κλάση τού άρτου19-20</ref>.
Πράγματι η "πρώτη τών Σαββάτων", η ημέρα στην οποία αναστήθηκε ο ΚύριοςΟ [[Απόστολος Παύλος]], όχι απλώς τονίζει τα τεκταινόμενα του παραληφθέντος [[Ιερά Μυστήρια|μυστηρίου]] από τους Χριστιανούς εξυψώθηκε ως "τύπος" τής μελλούσης ημέρας τού Κυρίου και τού μέλλοντος αιώνοςτης συστάσεώς του κατά το Μυστικό Δείπνο, και από τότε ονομάστηκε Κυριακή. Αυτό φαίνεται στην Αποκάλυψη<ref>1/α΄ 10</ref>αλλά θέτει προ των ευθυνών το ποίμνιο σε περίπτωση που μεταλαμβάνει αναξίως: "εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα..." Εκεί φαίνεται καθαρά, ότι ο Ιωάννης έλαβε την Αποκάλυψη, την Κυριακή.
Μερικοί λένε ότι εκεί εννοεί ότι ο Ιωάννης δήθεν μεταφέρθηκε σε όραμα στην :''"ημέρα τού ἐγὼ γὰρ παρέλαβον ἀπὸ τοῦ Κυρίουὃ καὶ παρέδωκα ὑμῖν, ὅτι ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς ἐν τῇ νυκτί ᾗ παρεδίδοτο ἔλαβεν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ εἶπε· λάβετε φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐστὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἂν πίνητε, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν. ὁσάκις γὰρ ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε, ἄχρις οὗ ἂν ἔλθῃ. ὥστε ὃς ἂν ἐσθίῃ τὸν ἄρτον τοῦτον ἢ πίνῃ τὸ ποτήριον τοῦ Κυρίου ἀναξίως, ἔνοχος ἔσται τοῦ σώματος καὶ αἵματος τοῦ Κυρίου. δοκιμαζέτω δὲ ἄνθρωπος ἑαυτόν, καὶ οὕτως ἐκ τοῦ ἄρτου ἐσθιέτω καὶ ἐκ τοῦ ποτηρίου πινέτω· ὁ γὰρ ἐσθίων καὶ πίνων ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καὶ πίνει, μὴ διακρίνων τὸ σῶμα τοῦ Κυρίου."''<ref>Προς Κορινθίους Α΄, όπου θα έβλεπε προφητικά την Αποκάλυψηια΄, 23-29</ref>. Κάτι τέτοιο όμως, είναι λάθος για τους εξής λόγους:
# Η ημέρα τού Κυρίου ήταν τότε (και Τέλος χαρακτηριστική είναι ακόμα) μελλοντική <ref>Β΄ Θεσσαλονικείς 2/β΄ 2</ref>.# Πουθενά αλλού η Αγία Γραφή δεν χρησιμοποιεί τη λέξη: "Κυριακή" για προφητική ρήση του μυστηρίου ήδη από την ημέρα τού Κυρίου, ώστε να υποθέσουμε ότι η έννοια ταυτίζεται και εδώ[[Παλαιά Διαθήκη]]. Παντού χρησιμοποιεί τη φράση: "ημέρα τού Κυρίου", και όχι "Κυριακή"Μάλιστα είναι γεγονός πως αρκετοί πατέρες της εκκλησίας υπομνηματίζουν το χωρίο αυτό.#Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ο Ιωάννης πιθανόν να μιλούσε για την ημέρα τού Κυρίου, η διατύπωσή Έτσι στο βιβλίο του είναι η εξής: "εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα".<ref>Αποκάλυψις [[Μαλαχίας|Μαλαχία]] (1/α΄ 10</ref>. Η λέξη "εν", σημαίνει ότι "μέσα", "κατά τη διάρκεια" τής Κυριακής ημέρας "έγινε εν πνεύματι", δηλαδή είχε αυτή την εμπειρία. Δεν λέει ότι μεταφέρθηκε στην Κυριακή ημέρα, ούτε ότι είδε την Κυριακή ημέρα, ώστε να εννοείται εδώ δήθεν η ημέρα τού Κυρίου. Βρισκόταν ΗΔΗ στην Κυριακή ημέρα, όταν του δόθηκε η Αποκάλυψη.11) αναφέρεται:
Εκτός απ:'' όλα αυτά όμως, υπάρχουν και ιστορικές πηγές. Έχουμε άλλες αρχαίες μαρτυρίες τής πρώτης Εκκλησίας, για την έννοια τής ημέρας Κυριακής, και τη σχέση της με τη Θεία Κοινωνία.Το αρχαιότατο σύγγραμμα: "Διδαχή τών Αποστόλων"διότι ἀπὸ ἀνατολῶν ἡλίου ἕως δυσμῶν τὸ ὄνομά μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἔθνεσι, που γράφτηκε '''ενώ ακόμα ζούσαν στη γη οι απόστολοικαὶ ἐν παντὶ τόπῳ θυμίαμα προσάγεται τῷ ὀνόματί μου καὶ θυσία καθαρά''', μεταξύ τού 70 και 100 μ.Χ. μας λέει το εξής γι' αυτό: «Κατά Κυριακήν δε Κυρίου συναχθέντες κλάσατε άρτον και ευχαριστήσατε»<ref>14/ιδ΄ 1</ref>. Ο Ιουστίνος ο Μάρτυρας (100-165 μ.Χ.) επίσης, γράφει τα εξής για το τι έκαναν οι Χριστιανοί την Κυριακήδιότι μέγα τὸ ὄνομά μου ἐν τοῖς ἔθνεσι, την οποία οι Εθνικοί την ονόμαζαν λέγει Κύριος παντοκράτωρ"ημέρα τού ήλιου": Και τη τού ηλίου λεγομένη ημέρα, πάντων κατά πόλεις ή αγρούς μενόντων επί το αυτό συνέλευσις γίνεται,... και ο προεστώς ευχάς ομοίως και ευχαριστίας, όση δύναμις αυτώ, αναπέμπει, και ο λαός επευφημεί λέγων το "αμήν" και η διάδοσις και η μετάληψις από τών ευχαριστηθέντων εκάστω γίνεται, και τοις ου παρούσι δια τών διακόνων πέμπεται<ref>Απολογία Α΄ 67, 3,5</ref>''.
Ο άγιος Ιγνάτιος, μαθητής τού αποστόλου Ιωάννη και επίσκοπος Αντιοχείας, γύρω στο 110 μ.Χ., γράφει σε επιστολή του προς τους Εφεσίους λίγο πριν μαρτυρήσει στους διωγμούς τού Τραϊανού: «Σπουδάζετε ουν πυκνότερον συνέρχεσθε εις ευχαριστίαν Θεού και εις δόξαν. Όταν γαρ πυκνώς επί το αυτό γίνεσθε, καθαιρούνται αι δυνάμεις τού σατανά....»<ref>Εφεσίους 13/ιγ΄</ref>. Είναι δυνατόν να μη γνώριζε ως επίσκοπος ο Ιγνάτιος τι συνήθιζαν οι Χριστιανοί, και τι τον είχε διδάξει ο δάσκαλός του ο Ιωάννης για τη Θεία Ευχαριστία; Αν οι πρώτοι Χριστιανοί γιόρταζαν μόνο μια φορά το χρόνο όπως κακώς λένε κάποιοι, θα έλεγε ο άγιος Ιγνάτιος για "πυκνότερη" Κοινωνία;==Ιστορική αναδρομή==
Αυτές Κατά τα πρώτα αποστολικά χρόνια η Θεία Ευχαριστία αποτελούσε το κέντρο της λατρευτικής ζωής των Χριστιανών. Με αυτή συνδέονταν όλες οι αρχαιότατες μαρτυρίεςάλλες λατρευτικές και πνευματικές εκδηλώσεις της εκκλησίας. Η ευχαριστιακή σύναξη προς ''"κλάση του άρτου"'', αποδεικνύουν το λαθασμένο ισχυρισμόυπεμφαίνεται στις [[Πράξεις των Αποστόλων]] πως τελείτο καθημερινά (Πράξεις 2,46)<ref>Πράξεις 2, ότι η λέξη46: ''"καθ᾿ ἡμέραν τε προσκαρτεροῦντες ὁμοθυμαδὸν ἐν τῷ ἱερῷ, κλῶντές τε κατ᾿ οἶκον ἄρτον, μετελάμβανον τροφῆς ἐν ἀγαλλιάσει καὶ ἀφελότητι καρδίας,"''</ref>, ενώ θεωρείται βέβαιο πως τελείτο κάθε Σάββατο βράδυ προς Κυριακή(Πράξεις 20,7)<ref>Πράξεις 20,7 :''"7 ᾿Εν δὲ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων συνηγμένων τῶν μαθητῶν κλάσαι ἄρτον, ὁ Παῦλος διελέγετο αὐτοῖς, μέλλων ἐξιέναι τῇ ἐπαύριον, παρέτεινέ τε τὸν λόγον μέχρι μεσονυκτίου."''</ref>, ως ανάμνηση του μεσσιανικού δείπνου του Χριστού. Ταυτιζόταν δε με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και περιείχε σαφή λειτουργική έννοια περιλαμβάνοντας διδαχή, προσευχή, κοινωνία, ευλογία και δείπνο<ref>Βλάσιος Φειδάς, Εκκλησιαστική ιστορία, σελ. 36</ref>. Κατά τον ''H. Lietzmann'' μάλιστα πρέπει να γίνει σαφής διαχωρισμός μεταξύ του δείπνου που τελείτο και του μυστηρίου<ref>H. Lietzmann, Messe und Herrenmahl, Bonn 1926, 238-263</ref>. Έτσι είναι γενικά αποδεκτό πως ''"δεν είναι δυνατόν να ταυτίσουμε την απλή συνεστίαση προς την ''"κλάσιν του άρτου"'' των μαρτυριών των Πράξεων" ''<ref>Βλάσιος Φειδάς, ενθ.αν., σελ. 37</ref>. Το πότε λάμβανε χώρα το ευχαριστιακό δείπνο, δηλ. πριν ή μετά το μυστήριο, δεν αναφέρεται σε ονομασία ημέραςυπάρχει κάποια σαφής ένδειξη, και ότι αλλά το βέβαιο είναι λάθος πως επικράτησε η αραιή μετάληψη ορισμένων κάθε χρόνοπρόταξη του μυστηρίου από το Δείπνο. Από την άλλη μεριά το Δείπνο αυτό στην πρωτοχριστιανική εκκλησία δεν πρέπει να ταυτίζεται με τις [[αγάπες]], οι οποίες κατά βάση μαρτυρούνται το β΄ αιώνα. Εν πάση περιπτώσει περί το 150 σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ιουστίνου, το δείπνο είχε αποχωριστεί από το μυστήριο, διατήρησε όμως μερικά εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά επίσης αποδεικνύουν σωστές όπως την κλάση του άρτου και αποστολικές τις συχνότατες Θείες Ευχαριστίες τής σημερινής Εκκλησίας τού Κυρίουτην ευλογία του ποτηρίου, δίχως να εννοούνται όμως ως ευχαριστία<ref>Βασ. Στεφανίδης, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 102</ref>. Όχι μόνο στην καθιερωμένη μετάληψη κάθε ΚυριακήΚατά τον 7ο πλέον αιώνα, η κλάσις του άρτου απέκτησε άλλη μορφή, αλλά σε ιδιαίτερο τελετουργικό και ενδιάμεσα στην εβδομάδαδιατηρώντας το όνομά της (η λεγόμενη αρτοκλασία)<ref>ο.π.</ref>.
Στο ίδιο πνεύμαΚατά την αρχαία συνήθεια της πρώτης εκκλησίας η Θεία ευχαριστία τελείτο σε ιδιωτικές κατοικίες, όπως μαρτυρείται μέσα από την [[Καινή Διαθήκη]] (Πράξεις 12,12, ο απόστολος Παύλος17. 21, στην Α΄ Κορινθίους18 κ.α.)<ref>11/ια΄ 20Βλ. Φειδάς, ενθ.αν., σελ. 54</ref>. Στο μυστήριο συμμετείχαν κατά βάση τα μέλη της τοπικής εκκλησίας, μιλάει για "Κυριακό δείπνο", όχι επειδή ονομάζεται: "δείπνος" ενώ σε μερικές περιπτώσεις κυρίως στη Μ. Ασία επιτρεπόταν και η Θεία Ευχαριστίασυμμετοχή εξ εθνών χριστιανών. Ο χρόνος τέλεσής του ήταν Σάββατο εσπέρα, αλλά επειδή τότε εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως με βάση τον τρόπο αλλαγής της ημέρας, θεωρείτο ήδη Κυριακή, αφού η αλλαγή της ημέρας για την εποχή γινόταν στα πλαίσια "δείπνου"τις εσπερινές ώρες, όπως έγινε την πρώτη φορά της προηγούμενης ημέρας. Το Κυριακό Δείπνο αργότερα αποχωρίστηκε από τον Χριστότο μυστήριο και καθιερώθηκαν οι αγάπες, λόγω καταχρήσεων που παρατηρήθηκαν<ref>Βλ. Φειδάς, ενθ.αν. Οι Χριστιανοί τότε, μαζί σελ. 264</ref>. Παράλληλα με τη Θεία Μετάληψητην εσπερινή σύναξη, τελούσαν τελείτο και τις "Αγάπες"την Κυριακή το πρωί μία εωθινή, η οποία όμως δεν περιείχε τέλεση του Μυστηρίου. Αργότερα όμως μεταφέρθηκε η τέλεση κατά την πρωινή σύναξη, χωρίς να μπορούμε να εξακριβώσουμε την αφορμή. Οι ΑγάπεςΠιθανότερη εκδοχή θεωρείται ο διωγμός του Πλινίου του νεωτέρου, που είχε όμως τοπική ισχύ, γι αυτό ισχυρά ερείσματα βρίσκει και η πιθανότητα να ήταν αυτό το δείπνοθέλημα των χριστιανών, όπου ώστε να μην παρατείνεται η ολοτελής νηστεία για μεγάλο χρονικό διάστημα<ref>ο.π.</ref>. Υπεύθυνος για τη τέλεση του μυστηρίου ήταν συνήθως ο επίσκοπος, ενώ κάθε Χριστιανός έφερνε μαζί ένα μέλος έφερε δικό του φαγητό από ποτήριο με οίνο, το οποίο καθαγιαζόταν για το σπίτι σκοπό τουμυστηρίου<ref>Βασ. Στεφανίδης, και ενώ δειπνούσανενθ.αν., τελούσαν και τη Θεία Ευχαριστίασελ. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι αποτελεί παρανόηση, το ότι κάποιες αιρέσεις σήμερα αποκαλούν τη Θεία Ευχαριστία "Δείπνο τού Κυρίου"102</ref>.
Στην Α΄ ΚορινθίουςΕδώ θα πρέπει να επισημανθεί και μία ακόμα αρχαία συνήθεια της εκκλησίας. Τα Τίμια Δώρα τηρούμενα στην εκκλησία, αποστέλλονταν από τους διακόνους στα σπίτια των ασθενών και των αιχμαλώτων ή παραλαμβάνονταν από ασκητές ή πιστούς προς ιδιαίτερη μετάληψη και οδοιπορία<ref>11/ια΄ 20-28Κυπριανός Καρθαγένης, de laps, 26. Τερτυλλιανός ad uxor II, 5</ref>. Το έθος αυτό μάλιστα διατηρήθηκε μέχρι και το 12ο αιώνα. Επίσης τα Τίμια Δώρα προσκυνούνταν υπό τον πιστών, περιγράφεται μετά από τον Παύλογονυκλισία, το πώς τελείτοστη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και κατά την είσοδο των προηγιασμένων δώρων. Μια τέτοια προσκύνηση φυσικά ανήκει στον αληθινά παρόντα σωματικώς Ιησού Χριστό, ενώ επικρίνει τον τρόπο τών Κορινθίων για τα έκτροπα που συνέβαιναν σε αυτές τις Αγάπες, καθώς σε αυτές τελείτο ευρίσκεται στα [[Τίμια Δώρα]] και η Θεία Ευχαριστίαόχι στην ύλη ή τη νοητή παρουσία του<ref>Χρ. (Λόγω τών εκτρόπων αυτών που συνέβαιναν και αλλούΑνδρούτσος, αργότερα η Εκκλησία κατάργησε τις ΑγάπεςΔογματική..., και έκτοτε η Θεία Λειτουργία τελείται μόνη της)ενθ.αν. Ως τότε όμως, που τα λέει αυτά ο Παύλος, τελούνταν μαζίσελ. 356</ref>.
Ο απόστολος Παύλος, ίδρυσε την Εκκλησία τής Κορίνθου, το 51-52 μ.Χ., και έμεινε εκεί 18 μήνες. Αν είχε κάνει Είναι λοιπόν φανερό πως η Θεία Ευχαριστία ο Παύλος εκείήδη στα αποστολικά, αλλά και από τα άμεσα μεταποστολικά έτη ήταν ετήσιο γεγονόςκέντρο της λατρευτικής, αλλά και της πνευματικής ζωής των πιστών<ref>Βλ. Φειδάς, προλάβαινε να την τελέσει μόνο μία φορά μαζί τουςενθ.αν. Την επιστολή του αυτή που εξετάζουμε εδώ, σελ. 266</ref>. Παρόλα αυτά λίγες πληροφορίες διασώθηκαν για την Α΄ Κορινθίους, αναπαράσταση της τέλεσή της. Προφανώς όμως δεν πρέπει να επήλθαν ουσιώδεις διαφορές για την έστειλε το 55 μτέλεση του μυστηρίου<ref>ο.Χπ. Έτσι, αν </ref>. Κύριος λόγος του γεγονότος πρέπει να ήταν η Θεία Ευχαριστία γινόταν μόνο μία φορά το χρόνο''"απόρρητη πειθαρχία"'' (disciplina arcani) που είχε επιβληθεί στους χριστιανούς, λόγω του μυστηριακού χαρακτήρα του γεγονότος (σε σημείο οι Κορίνθιοι είχαν το πολύ 3 φορές ευκαιρία κατηχούμενοι να αποχωρούν), αλλά και λόγω των διαφόρων διαβολών και ψευδών κατηγοριών από την τελέσουν. Πώς λοιπόν πρόλαβαν σε 3 φορές μόνο να δημιουργήσουν τέτοιο πρόβλημαπλευρά των εθνικών, αν τελούσαν τη Θεία Ευχαριστία μόνο μία φορά το χρόνο; Αυτό δείχνει ότι ήταν κάτι σύνηθεςπερί θυεστείων δείπνων, εκείνο στο οποίο αναφερόταν ο Παύλοςκανιβαλισμού κ.α..
Σε αυτό συνηγορεί και η λέξη: "συνερχομένων", που χρησιμοποιεί ο Παύλος στο εδάφιο 20, που είναι μετοχή Ενεστώτα, και συνεπώς χρησιμοποιείται για γεγονότα που λάμβαναν χώραν συνεχώς και κατά συνήθειαν, και όχι διακεκομένα και σποραδικά, σαν να γίνονταν κατ' εξαίρεσιν μία φορά το χρόνο.==Θεολογικές αποκλίσεις=====Μετουσίωση===
Στην Α΄ Κορινθίους 4/δ΄ 17Η ορθόδοξη παράδοση ουδέποτε προσπάθησε επιστημονικά να προσδιορίσει τη μεταβολή ή τη μεταποίηση του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα<ref>Ν. Ματσούκας, λέει ο Παύλος: "δια τούτο έπεμψα υμίν ΤιμόθεονΔογματική..., σελ. ος υμάς αναμνήσει τας οδούς μου τας εν Χριστώ486</ref>.Άλλωστε κατά την ορθόδοξη πατερική διδασκαλία η επιστήμη ασχολείτο με το [[Κτιστό]], ενώ η χαρισματική θεολογία περί του [[Άκτιστο|ακτίστου]].Αυτό διότι το έργο της άκτιστης ενέργειας δεν μπορεί να εξεταστεί ως προς τον τρόπο τέλεσής της επιστημονικά." Αν Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο ως μετοχή, που τελικά οδηγεί στη γνώση<ref>ο Παύλος είχε στείλει τον Τιμόθεο.π.</ref>. Σε αντίθεση τελικά με αυτή τη μέθοδο, η σχολαστική θεολογία χρησιμοποιώντας τη διαλεκτική μέθοδο (η αποδεικτική είναι εμφανές ότι ήδη τον είχε στείλει όταν έγραφε η οδός της πατερικής θεολογίας) επιχείρησε την επιστολή έρευνα περί του τρόπου μεταβολής, επινοώντας τη λεγόμενη ''"μετουσίωση"'' (''transubstantiatio''). Κατ αυτήτη θεώρηση η οποία είναι επηρεασμένη από την αριστοτελική φιλοσοφία, τα πράγματα έχουν ύλη και είδος, ήτοι ορατό και αόρατο. Κατά τη μεταβολή λοιπόν σύμφωνα με την [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] μεταποιείται το είδος, δηλ. το αόρατο μέρος, ενώ η ουσία (ορατό)μένει η ίδια. Κατά την ορθόδοξη όμως πατερική παράδοση, δεν θα χρειαζόταν να τους τα λέει όλα αυτά άμεσα για και σύμφωνα με τον "Κυριακό Δείπνο" [[Ιωάννης ο Δαμασκηνός|Ιωάννη Δαμασκηνό]], αρκεί μονάχα η πληροφορία ότι γίνεται διαμέσου των ενεργειών του [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος]] και τα προβλήματα που είχαν σε αυτόντίποτε περισσότερο<ref>Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις Ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως 4, 13</ref>. Το ότι Σε κάθε περίπτωση όμως παρά την αποστολή τού Τιμοθέου, σπεύδει να τους τα γράψεισύμβολα του οίνου και του άρτου, δείχνει ότι το γεγονός δεν ήταν ετήσιομεταβάλλονται πραγματικά σε σώμα και αίμα Χριστού<ref>Κάλλιστος Ware, αλλά ΠΟΛΥ ΣΥΧΝΟΤΕΡΟΗ Ορθόδοξη Εκκλησία, κάτι που ήθελε να προλάβεισελ. 448</ref>. Διαφορετικά δεν θα βιαζόταν για κάτι που γινόταν μία μόνο φορά το χρόνοΜέσα λοιπόν στην ορθόδοξη θεολογία παραμένει η οδός του αποφατισμού σε ότι αφορά την λειτουργία των ακτίστων ενεργειών.
ΕπίσηςΕδώ πρέπει να τονιστεί πως οι Προτεστάντες θέλοντας να ανατρέψουν την έννοια της μετουσίωσης υιοθέτησαν κάποιες άλλες απόψεις. Έτσι ο Λούθηρος μίλησε για την πανταχού παρουσία του σώματος του Κυρίου (''ubiquitas''), ο Παύλος πήγε στην Κόρινθο Καλβίνος δέχτηκε την επόμενη ακριβώς χρονιά, (και από εκεί έγραψε και επενέργεια της δυνάμεως του Χριστού απορρίπτοντας την προς Ρωμαίους επιστολή αληθινή παρουσία του), το έτος 56 μ.Χενώ τέλος ο Ζβίγγλιος δέχτηκε τη Θεία Ευχαριστία ως απλό και γυμνό σύμβολο. Αν Έτσι λοιπόν επρόκειτο πρέπει να τους τα πει αυτά για ένα ετήσιο γεγονόςγίνει κατανοητό πως η Ορθόδοξη Εκκλησία δε δέχεται κάποια επιστημονική εξήγηση περί μεταβολής και μετουσίωσης, δεν θα χρειαζόταν πάλι να τους τα γράψει αυτά στην επιστολή τουαφού αυτή γίνεται με υπερφυή άκτιστο τρόπο<ref>Ν. Και ο Παύλος δεν πήγε απρογραμμάτισταΜατσούκας, ώστε να μην το ξέρειΔογματική... Το είχε προγραμματίσει, όπως φαίνεται στο εδάφιο Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 33: "ει τις πεινά, εν οίκω εσθιέτω, ίνα μη εις κρίμα συνέρχησθε, τα δε λοιπά ως ενθ.αν έλθω διατάξομαι". Να λοιπόν, που το γεγονός αυτό ήταν συχνότατο, και γι' αυτό ο Παύλος, παρά το ότι θα πήγαινε σε ένα έτος, και ο Τιμόθεος ακόμα ενωρίτερα, σπεύδει να τους γράψεισελ. 488</ref>.
Στην Αγία Γραφή Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία κατά της διαδικασία της Θείας Μεταλήψεως, αντικατέστησε τον άρτο από άζυμο άρτο, αποκαλούμενο Όστια, συνάμα καταργώντας τη μετάληψη οίνου στους πιστούς. Με αυτές τις πράξεις η Θεία Ευχαριστία αναφέρεται και ως "Κλάση του Άρτου". Στη συνέχεια θα δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογής αυτής [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] διαφώνησε μένοντας πιστή στην αρχαία τάξη της ορολογίας στην Αγία Γραφή και τους αγίους Πατέρεςεκκλησίας.
=== Η «κλάση τού άρτου» από τον Χριστό ===Είναι χαρακτηριστικό εξ αρχής να ειπωθεί πως ιστορικώς αποδεικνύεται, πως η χρήση αζύμων γινόταν κατά το Ιουδαϊκό Πάσχα όχι κατά την Παρασκευή ή το Σάββατο, αλλά κατά τη 15η του μήνα Νισσάν, εξού και εκ της Γραφής μαθαίνουμε ότι δεν εισήλθαν οι Ιουδαίοι στο Πραιτόριο την Παρασκευή, ώστε να φάνε το Πάσχα (Ιωάννης 18, 28)<ref>Ιωάννης 18, 28: ''"28 ῎Αγουσιν οὖν τὸν ᾿Ιησοῦν ἀπὸ τοῦ Καϊάφα εἰς τὸ πραιτώριον· ἦν δὲ πρωΐ· καὶ αὐτοὶ οὐκ εἰσῆλθον εἰς τὸ πραιτώριον, ἵνα μὴ μιανθῶσιν, ἀλλ' ἵνα φάγωσι τὸ πάσχα."''</ref><ref>Χρ. Ανδρούτσος, Δογματική..., σελ. 363</ref>. Ακόμα και αν, κατά τους ισχυρισμούς των Ρωμαιοκαθολικών, έτρωγαν κατά την εσπέρα της Παρασκευής άζυμο άρτο και πάλι αυτό δεν αρκεί αφού ο Κύριος συνέφαγε με τους Μαθητές του Πέμπτη. Όμως κάθε τέτοιου είδους ισχυρισμός καταρρίπτεται ενώπιον της [[Ιερά Παράδοση|παράδοσης]] της εκκλησίας και της ιστορικής πραγματικότητος<ref>Χρ. Ανδρούτσος, Δογματική..., σελ. 363</ref>, αφού ουδείς εκ των αρχαίων εκκλησιαστικών συγγραφέων δεν αναφέρεται σε κάτι τέτοιο<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 154</ref>, ενώ η χρήση του δε δύναται να αποδειχθεί πριν του 8ου αιώνα<ref>Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 156</ref>.
Σε 4 χωρία της Καινής Διαθήκης, έχουμε αναφορά, για την «κλάση του άρτου», ως κάτι που παρέδωσε ο Κύριος να τελεί η Εκκλησία:===Απαγόρευση οίνου στους πιστούς===
Εσθιόντων Σε ότι αφορά την απαγόρευση του οίνου στους πιστούς θα λέγαμε πως αυτό έχει μία αντιβιβλική θεώρηση. Κατά τον Κυριακό λόγο, ''"Πίετε εξ αυτού πάντες"'', ο Κύριος ζήτησε χωρίς εξαιρέσεις τη συμμετοχή στην πόση οίνου. Είναι χαρακτηριστικό δε πως μέχρι το 12ο αιώνα, ουδέποτε είχε θεσμοθετηθεί μία τέτοια πρακτική ούτε από τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία<ref>Ανδρέας Θεοδώρου, Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά, σελ. 260</ref>. Μάλιστα παρότι κατά το παρελθόν υπήρξαν αιρετικές αποκλίσεις, όπως των Εβιωνιτών ή των υδροπαραστατών, ουδέποτε αποκλειόταν το υγρό στοιχείο κατά θεία μετάληψη, αλλά απλώς αντικαθίστατο από άλλο υγρό στοιχείο, κατά κανόνα ύδωρ. Κατά τη μαρτυρία δε αυτών λαβών των πατέρων όπως του Ιουστίνου και του Ειρηναίου, η εκκλησία από αρχαιοτάτων χρόνων χρησιμοποιεί τον οίνο στη θεία ευχαριστία<ref>Π. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 157</ref>, ενώ ο Πάπας Λέων ο Ιησούς άρτον και ευλογήσας έκλασε και δους τοις μαθηταίς είπε: «ΛάβετεΜέγας κατέκρινε όσους μεταλάμβαναν τον άρτο, φάγετεαλλά όχι τον οίνο, τούτο εστί χαρακτηρίζοντας την πράξη ιερόσυλο υποκρισία<ref>Ομιλία 14, De Quadrag. 5</ref>. Κατά την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία όμως, όπου είναι το σώμα μου». Και λαβών ποτήριον εκεί θα βρίσκεται και ευχαριστήσας έδωκεν αυτοίς λέγων: «Πίετε εξ αυτού πάντες, τούτο γαρ εστι το αίμα μου της διαθήκης το περί πολλών εκχυνόμενον εις άφεσιν αμαρτιώντου Κυρίου<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν. Λέγω δε υμίν, ου μη πίω απ’ άρτι εκ τούτου του γενήματος σελ. 173</ref>. Πάντως κατά μερικούς θεολόγους κάτι τέτοιο είναι απλή πρόφαση. Η κίνηση αυτή είχε σα στόχο της αμπέλου έως της ημέρας εκείνης, όταν αυτό πίνω μεθ’ υμών καινόν εν τη βασιλεία έξαρση και την εξύψωση του Πατρός μου»κλήρου σε σχέση με το λαό<ref>Ματθαίος 26/κς΄ 26-29ο.π.</ref>.
Και εσθιόντων αυτών λαβών άρτον ευλογήσας έκλασε Κατά τη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία τα βαπτισμένα νήπια αποκλείονται από τη Θεία Ευχαριστία. Μια τέτοια πρακτική είναι ενάντια τόσο στη διδασκαλία της εκκλησίας, όσο και έδωκεν αυτοίς και είπε: «Λάβετετην ιστορική πραγματικότητα<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., τούτο εστι το σώμα μου»σελ. Και λαβών ποτήριον ευχαριστήσας έδωκεν αυτοίς και έπιον εξ αυτού πάντες171</ref>. Και είπεν αυτοίςΣύμφωνα λοιπόν με τη διδασκαλία της εκκλησίας, «τούτο εστι το αίμα μου κάθε μέλος της διαθήκηςπου δεν κωλύεται από σοβαρά αμαρτήματα, δύναται να προσέρχεται στο μυστήριο, δηλαδή σε κοινωνία με το εκχυνόμενον υπέρ πολλώνζωοδότη Θεάνθρωπο και την εκκλησια του. Αμήν λέγω υμίν: ουκέτι ου μη πίω εκ Εξ αυτού του γεννήματος λόγου ούτε τα νήπια κωλύονται από αυτή τη διαδικασία και γι αυτό η κίνηση της αμπέλου έως Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας χαρακτηρίζεται με βάση και την παράδοση της ημέρας εκείνηςεκκλησίας αδικαιολόγητη<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., όταν αυτό πίνω καινόν εν τη βασιλεία σελ. 171</ref>. Είναι χαρακτηριστικό πως ήδη υπό του Θεού»Κυπριανού<ref>Κυπριανού, De lapsis 25</ref>Μάρκος μαρτυρείται η συμμετοχή νηπίων στη θεία ευχαριστία, αλλά και στις [[Αποστολικές Διαταγές]]<ref>Αποστολικαί Διαταγαί 8, 13, 14/ιδ΄ 21-25</ref>.
Και δεξάμενος ποτήριο ευχαριστήσας είπε: «Λάβετε τούτο και διαμερίσατε εις εαυτούςΗ πρακτική αυτή υιοθετήθηκε από τους Ρωμαιοκαθολικούς το 12ο αιώνα<ref>Π. Τρεμπέλας παρ. Λέγω γαρ υμίνBartmann, ου μη πίω από του γεννήματος της αμπέλου έως ου η βασιλεία του Θεού έλθη»ενθ. Και λαβών άρτον ευχαριστήσας έκλασεν και έδωκεν αυτοίς λέγων: «Τούτο εστι το σώμα μου [το υπέρ υμών διδόμενοναν. Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Και το ποτήριον ωσαύτως μετά το δειπνήσαι λέγων: «Τούτο το ποτήριον η καινή διαθήκη εν τω αίματί μου το υπέρ υμών εκχυνόμενον»], σελ.<ref>Λουκάς 21/κα΄ 17-20171</ref>, με τη λογική ότι ο πιστός πρέπει να βρίσκεται σε ηλικία ικανής κρίσεως περί της συμμετοχής του στο μυστήριο. Κατά τα παλαιότερα έτη, σύμφωνα με την Δυτική εκκλησία πρέπει ο πιστός να βρίσκεται τουλάχιστον μεταξύ 10ου και 12ου έτος της ηλικίας του, ενώ από το 1910 και την απόφαση του Πάπα Πίου Χ, στο 7ο.
Εγώ γαρ παρέλαβον από του Κυρίου, ό και παρέδωκα υμίν. Ότι ο Κύριος Ιησούς εν τη νυκτί ή παρεδίδετο έλαβεν άρτον και ευχαριστήσας έκλασε και είπε: «Τούτο μου εστι το σώμα το υπέρ υμών. Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Ωσαύτως και το ποτήριον μετά το διεπνήσαι λέγον: «Τούτο το ποτήριον η καινή διαθήκη εστίν εν τω εμώ αίματι. Τούτο ποιείτε, οσάκις εάν πίνητε εις την εμήν ανάμνησιν»<ref>Α΄ Κορινθίους 11/ια΄ 23-25</ref>.===Προετοιμασία===
Σύμφωνα Προ της Θείας μεταλήψεως απαιτείται κατάλληλη προετοιμασία, ενώ η συμμετοχή στο μυστήριο επιτρέπεται μόνο στα βαπτισμένα μέλη της εκκλησίας<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 169</ref>. Ο πιστός λοιπόν πρέπει να προπαρασκευάσει τον εαυτό του, μετανοώντας για τις αμαρτίες του και [[Μυστήριο της Μετανοίας|εξομολογούμενος]], αφού ο αναξίως μετέχοντας ''"κρίμα εν εαυτώ εσθίει και πίνει μη διακρίνων το σώμα και το αίμα του Κυρίου"''<ref>Αθ. Δεληκωστόπουλος, ενθ.αν., σελ. 180</ref>. Ο [[Απόστολος Παύλος]] είναι επίσης σαφής αναφέροντας (Α΄ Κορινθίους ια΄, 7) πως: ''"Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του άρτου εσθιέτω, και εκ του ποτηρίου πινέτω"''. Πέραν τούτου απαιτείται πολλές φορές και νηστεία, αλλά αυτό είναι κάτι που αποφασίζει ο πιστός σε συνεργία με τα κείμενα αυτάτον πνευματικό του. Χαρακτηριστικό είναι πως πριν τη Θεία Κοινωνία απαγορεύεται οι πιστοί να φάνε ή να πιουν κάτι. Σε μεγάλο μέρος του πληρώματος της εκκλησίας, παρατηρείται επίσης αραιή προσέλευση στο Μυστήριο. Χαρακτηριστικές έμειναν στη σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία οι μάχες των [[Κολυβάδες|Κολυβάδων]] περί της συχνής Θείας Μεταλήψεως, μία παράδοση που φαίνεται πως αρχίζει και πάλι να επιστρέφει στην αρχαία συνήθεια της εκκλησίας<ref>Κάλλιστος Ware, ενθ.αν., παρατηρούμε τα εξής:σελ. 454</ref>.
Αυτό το «μυστήριο» (=μύηση), το παρέδωσε ο Κύριος, κατά τη διάρκεια του «μυστικού» (=μυστηριακού) δείπνου, ζητώντας από τους μαθητές του να συνεχίσουν να το επαναλαμβάνουν στην ανάμνησή Του. Σύμφωνα με τα λόγια του αποστόλου Παύλου, ήταν κάτι που «παρέλαβε», =Λειτουργικό και που το «παρέδωσε» και στους Κορινθίους να το τελούν. Πρόκειται λοιπόν για υποχρέωση των Χριστιανών, που συμπεριλαμβάνεται στις παραδόσεις των αποστόλων<ref>Β΄ Θεσσαλονικείς 2/β΄ 15</ref>.μετάληψη===
Εξ’ αρχής συνδέθηκε Θα πρέπει αρχικώς να τονιστεί πως η [[Θεία Λειτουργία]] ουσιαστικά είναι το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, με «ευλογία» και «ευχαριστία» του Θεούτο λειτουργικό που καθιέρωσε η εκκλησία. Η διαδικασία λοιπόνΈτσι γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το σημαντικότερο γεγονός της εκκλησιαστικής ζωής, δεν είναι κοινή τροφήη σύναξη του σώματος της Εκκλησίας όπου συντελείται η ενότητα του πληρώματος και η βίωση της αλήθειας, αλλά συνδέεται με προσευχήεκφράζεται μέσα από το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Ο άρτος αυτόςΚατά την προετοιμασία της Θείας Ευχαριστίας, ο οποίος τεμαχίστηκεκαθαγιάζονται τα προσφερόμενα δώρα. Οι πιστοί προσφέρουν πρόσφορο, διαμοιράσθηκε στους μαθητέςδηλαδή ψωμί με ειδική σφραγίδα, το οποίο καθαγιάζεται. Εν συνεχεία θερμαίνεται ύδωρ, το λεγόμενο ''"ζέον ύδωρ"'', με τη διαβεβαίωση ότι το οποίο ρίχνεται μέσα στο ποτήριο της Θείας Κοινωνίας. Το ύδωρ αυτό «είναι συμβολίζει το ύδωρ το σώμα» οποίο εξέτρεξε τη κεντημένη πλευρά του Κυρίου, ενώ είναι ζεστό για να δώσει την αίσθηση πως κοινωνούμε από τη ζωοποιό πλευρά του Χριστού<ref>Ευθυμίου Στυλίου, παρ. Συμεών Θεσσαλονίκης, Μικρό Χριστιανικό Λεξικό, Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1998, σελ. 84</ref>. Η μεταβολή των Τιμίων Δώρων σε σώμα και αίμα γίνεται κατά την προσφώνηση του ιερέως ''"Τα σα εκ των σων..."''<ref>Ανδρέας Θεοδώρου, Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά, σελ. 262</ref>, ενώ κατά το κλείσιμο της Ωραίας Πύλης γίνεται η απαραίτητη προετοιμασία της ''"Θείας Μεταλήψεως"''.
=== Στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], κλήρος και λαός μεταλαμβάνουν σώμα και αίμα Κυρίου, εν αντιθέσει με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία η οποία στους πιστούς δίδει μόνο τη λεγόμενη Όστια, ένα άζυμο άρτο που συμβολίζει το σώμα του Κυρίου. Η «κλάση τού άρτου» Θεία Κοινωνία παρέχεται στους πιστούς με ένα κοχλιάριο (λαβίδα), το οποίο περιέχει το σώμα (άρτο) και το αίμα (οίνο), ενώπιον της Ωραίας Πύλης. Οι ιερείς μεταλαμβάνουν μέσα στο [[Ιερό Βήμα]] (κοινώς ιερό), αρχικώς μεταλαμβάνοντας σώμα και εν συνεχεία πίνοντας από τους Αποστόλους ===το ποτήριο κατά την αρχαία συνήθεια. Κατά τη μετάληψη των αχράντων μυστηρίων, ο Θεάνθρωπος ''"του μερισμού είνε παρών εν εκάστω τμήματι των τιμίων δώρων"''<ref>Χρήστος Ανδρούτσος, Δογματική..., σελ. 357</ref>, αφού όπως υπομνηματίζει και ο [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|ιερός Χρυσόστομος]], [[ψυχή]] και σώματι παρευρίσκεται ο Κύριος στα Τίμια Δώρα<ref>Ιω. Χρυσόστομος, Ομιλία 3. Εις την Εφεσίους επιστολή</ref>. Οι πιστοί μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας προσέρχονται και πάλι ενώπιον της Ωραίας Πύλης για να λάβουν το [[αντίδωρο]], δηλαδή ένα μικρό καθαγιασμένο κομμάτι άρτου, το οποίο αποτελεί έκφραση αγάπης και αλληλεγγύης μεταξύ των πιστών του εκκλησιαστικού σώματος<ref>Κάλλιστος Ware, ενθ.αν., σελ. 455</ref>.
Από τις Πράξεις των αποστόλωνΣτους ναούς το Μυστήριο φυλάσσεται συνήθως στο Αρτοφόριο, γίνεται σαφέςπάνω στη [[Αγία Τράπεζα]], ότι η πρώτη Χριστιανική κοινότηταχωρίς όμως να υπάρχει ένας σαφής κανονισμός περί φύλαξής του. Τα έτοιμα δώρα, φυλάσσονται για τη μετάληψη βαριά ασθενών. Εν αντιθέσει με τη Λουθηρανική προτεσταντική ομολογία, τα Τίμια Δώρα ουδέποτε χάνουν την αξία τους, κάτι που αποδεικνύεται και από την ιστορική χρήση αυτών και εκτός εκκλησίας<ref>Παν. Τρεμπέλας, ενθ.αν., σελ. 200</ref>, όπως προαναφέρθηκε. Επιπρόσθετα το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας μπορεί να τελεστεί μόνο μία φορά στο ίδιο θυσιαστήριο (Αγία Τράπεζα) και μόνο αν υπάρχει παρουσία λαού, ακολούθησε εν αντιθέσει με την εντολή του Κυρίου κατά παράδοσιν των αποστόλωνΡωμαιοκαθολική Εκκλησία<ref>Ανδρέας Θεοδώρου, Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά, για σελ. 251</ref>. Οι ιερείς επίσης δύναται να τελέσουν το μυστήριο μόνο μία φορά την τήρηση του μυστηρίου αυτού:ημέρα<ref>ο.π.</ref>.
Στις Πράξεις<ref>2/β΄ 42</ref>, μαθαίνουμε ότι οι πρώτοι Χριστιανοί, «ήσαν προσκαρτερούντες τη διδαχή των αποστόλων και τη κοινωνία και τη κλάσει του άρτου και ταις προσευχαίς». Και λίγο πιο κάτω, στο εδάφιο 46 προσθέτει ότι «καθ’ ημέραν τε προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν εν τω ιερώ, κλώντες τε κατ’ οίκον άρτον μετελέμβανον τροφής εν αγαλλιάσει και αφελότητι καρδίας».===Η Θεία Μετάληψη στα νήπια===
Είναι αναμφισβήτητο ότι Στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], των αχράντων μυστηρίων κοινωνούν ανεξαίρετα όλοι οι αναφορές για «κλάση του άρτου» στα παραπάνω χωρίαπιστοί, συμπεριλαμβανομένων και των μικρών παιδιών<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, ''Βασική Δογματική Διδασκαλία - Πιστεύω εις ένα Θεόν'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2007, σελ. 189.</ref>, και αυτή ''"είναι πράξη...της αρχαίας Εκκλησίας...αναγόμενη στους αποστολικούς χρόνους"''<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, αναφέρεται όχι ''Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε κοινή τροφήερωτήματα Συμβολικά'', 2η έκδ., αλλά σε ζητήματα πίστηςΑποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, δηλαδή στο μυστήριο που παρέδωσε ο Χριστός δια των αποστόλων στην Εκκλησίασελ. 261.</ref>. Αυτό φαίνεται από το ότι η σχετική αναφοράΤα βαπτισμένα νήπια, ως κανονικά μέλη της Εκκλησίας, γίνεται εν μέσω άλλων λατρευτικών ενεργειώνέχουν ανάγκη, όπως η διδαχή των αποστόλωνκαι οι ενήλικες, της θείας ευχαριστίας για να έχουν μέσα τους ζωή, η κοινωνία μεταξύ σύμφωνα με τους λόγους του [[Χριστός|Χριστού]]: ''"εάν μη φάγητε την σάρκα του υιού του ανθρώπου, και οι προσευχέςπίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς"'' (''Ιω. 6,53'')<ref>Θεοδώρου, ''... Αν μιλούσε για απλή διατροφική διαδικασίαΑπαντήσεις σε ερωτήματα Συμβολικά'', δεν θα είχε καμία θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες αναφορέςό.π.</ref>.
ΕπίσηςΑπομακρυνόμενη από την αρχαία παράδοση, είναι σημαντικό ότι υπάρχει εκεί ''"στο θέμα αυτό καινοτόμησε...η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία δεν παρέχει στα βαπτισθέντα νήπια το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας"''<ref>Θεοδώρου Ανδρέας, 'Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε ερωτήματα Δογματικά', 3η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 169.</ref>, στην Ορθόδοξη Εκκλησία όμως, ''"στα βαπτισμένα νήπια δίνεται το χρίσμα και το οριστικό άρθροη μετάληψη της Θείας Κοινωνίας, επειδή έτσι κι αλλιώς τα μυστήρια θεραπεύουν τη φύση του ανθρώπου, κάτι που σημαίνει ότι μιλάει και τα δώρα αυτά παρέχονται ως προίκα για κάτι συγκεκριμένοτη μελλοντική ενεργοποίηση της χαρισματικής ζωής"''<ref>Ματσούκας Α. Νίκος, 'Δογματική και Συμβολική θεολογία', τόμ. Γ΄, για έναν όρο που δηλώνει κάτι λατρευτικόΠουρναράς, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 271, υποσημ. #39.</ref>.
Ένα ακόμα σημείοΤην αρχαιοτάτη συνήθεια<ref>Βλ. Χρυσόστομος Παπαθανασίου (αρχιμ.), είναι η φράση: «μετελάμβανον τροφής εν αγαλλιάσει…»"Θ. Ευχαριστία. Ερωτήσεις και αποκρίσεις διά των Ι. Κανόνων", στο ''Εφημέριος'', τεύχ. Εδώ φαίνεται ότι πρόκειται περί κλάσεως του άρτου που είχε θρησκευτικό χαρακτήρα10 (2003), και που τελείτο κάθε μέραΑθήνα, Λιβάνης, σελ. 7-9.</ref> της συμμετοχής των νηπίων στη θεία Κοινωνία, σε συνδυασμό βρίσκουμε διατυπωμένη με κάποιο δείπνοσαφήνεια στις [[Αποστολικές Διαταγές]], στον οποίο συμμετείχαν οι Χριστιανοί με πνευματική αγαλλίαση και ειρήνηοποίες ''"απηχούν πρωτοχριστιανικάς παραδόσεις"''<ref>''ΘΗΕ'', τόμ. 8 (1966), στ. 1040.</ref>:
Ένα τελευταίο χωρίο που θα παρουσιάσουμε από την Αγία Γραφή:''"...μεταλαμβανέτω ο επίσκοπος, όσον αφορά τη φράση αυτήέπειτα οι πρεσβύτεροι και οι διάκονοι και οι υποδιάκονοι και οι αναγνώσται και οι ψάλται και οι ασκηταί, βρίσκεται στις Πράξεις 20και εν ταις γυναιξίν αι διάκονοι και αι παρθένοι και αι χήραι, είτα τα παιδία, και τότε πας ο λαός κατά τάξιν μετά αιδούς και εύλαβείας άνευ θορύβου"''<ref> ''PG'' 1,1109A.</κ΄ 7-11:ref>.
«Εν δε τη μια των Σαββάτων συνηγμένων ημών κλάσαι άρτονΜεταγενέστερα, ο Παύλος διελέγετο αυτοίςαρκετοί θεολόγοι της Εκκλησίας αναφέρθηκαν στο θέμα, μέλλων εξιέναι τη επαύριονειδικά όταν η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία διαφοροποιήθηκε, παρέτεινέν τε τον λόγον μέχρι μεσονυκτίουόπως ο [[Ιωσήφ Βρυέννιος]] (14ος αι.<ref>Ιωαννίδης Νικόλαος (αρχιμ. Ήσαν δε λαμπάδες ικαναί εν τω υπερώω ου ήμεν συνηγμένοι… αναβάς δε ), ''Θεολογία και κλάσας Γραμματεία από τον άρτον Θ΄ αιώνα και γευσάμενοςεξής'', εφ’ ικανόν τε ομιλήσας άχρι αυγής ούτως εξήλθεν»εκδ. Π. Κυριακίδη Α.Ε., Αθήνα 2007, σελ. 177-178.</ref>), ο οποίος σημειώνει: ''"διά του βαπτίσματος ελυτρώθη της πλάνης το βαπτισθέν ούτω και τη αγία μεταλήψει αυτώ ενωθή τω Θεώ..."''<ref>Το απόσπασμα από το: Μιλόσεβιτς Νενάντς, ''Η Θεία Ευχαριστία ως κέντρον της Θείας Λατρείας. Η Σύνδεσις των Μυστηρίων μετά της Θείας Ευχαριστίας'' (διδακτ. διατριβή), Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 75.</ref>.
Το σημαντικότατο αυτό χωρίο, δείχνει ότι οι Χριστιανοί την Κυριακή εκείνη Ο Άγιος [[Συμεών Θεσσαλονίκης]] (την μίαν, δηλαδή την πρώτη των Σαββάτων), είχαν μαζευτεί † 1429<ref>'''ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΤΟΥ'Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'', τόμ. 11, εκδ. Μαρτίνος Αθ. Το ότι ο σκοπός της σύναξης ήταν η «κλάση του άρτου», φανερώνει ότι δεν είναι δυνατόν να μαζεύτηκαν για να φάνε απλώς ψωμίΑθήνα 1967, αλλά ότι η συνάντησή τους αυτή είχε λατρευτική χροιάστ. 545. Πολύ περισσότερο</ref>), επειδή επρόκειτο να φύγει ο Παύλοςστο έργο του ''"Περί των ιερών τελετών"'', και θα τον αποχαιρετούσαναφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο (κεφ. Αν λοιπόν υπήρχε κάποιο τόσο σημαντικό γεγονός69 (ΞΘ΄), δεν θα έλεγε ότι μαζεύτηκαν για να φάνε ψωμί''PG'' 155, αλλά για να αποχαιρετήσουν τον Παύλο236C: ''"Κατά λατίνων, που ήταν σπουδαιότερο ότι ου δει αφιστάν τα βρέφη της κοινωνίας"'') όπου ''"αναφέρεται στον εκ μέρους των Λατίνων χωρισμό της θείας Ευχαριστίας από το φαγοπότιΒάπτισμα και τη χορήγηση της αργότερα, μετά την ενηλικίωση των βαπτισθέντων βρεφών"''<ref>Διονύσιος Μητρ. Εκτός Δράμας, ''Ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης και αν η «κλάση του άρτου»Δύση'' (διδακτ. διατριβή), ήταν κάτι πολύ σπουδαιότερο από το να φάνε απλώςΘεσσαλονίκη 1992, ακόμα και από το να αποχαιρετήσουν τον Παύλο!σελ. 21.</ref>.
ΜάλισταΟμοίως, στο εδάφιο 11σύμφωνα με την ''Ομολογία Πίστεως'' του Πατριάρχη Αλεξανδρείας [[Μητροφάνης Κριτόπουλος|Μητροφάνη Κριτοπούλου]] (1625), φαίνεται ότι δεν πήγαν για να φάνε εκείένα κείμενο που ''"κατέχει πρωτεύουσαν θέσιν μεταξύ των ορθοδόξων δογματικοσυμβολικών μνημείων"''<ref>Καρμίρης Ιωάννης, επειδή λέει για τον Παύλο: «αναβάς δε ''Τα δογματικά και κλάσας τον άρτον και γευσάμενος…» Αν είχαν πάει να φάνεσυμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Β΄, Αθήνα 1953, δεν θα έλεγεσελ. 489.</ref>: «γευσάμενος»''"Και αυτά τά βρέφη, αλλά κάτι άλλοαρξάμενα ευθύς από του αγίου βαπτίσματος, μετέχει του λοιπού, οσάκις οι γονείς βούλονται. Γιατί «γευσάμενος»Ει δε τις ημίν μέμφεται μεταδιδούσι τοις βρέφεσι του κυριακού δείπνου, σημαίνει ότι απλώς έβαλε λίγο ψωμί στο στόμα του ο Παύλοςραδίως αυτόν επιστομίζομεν (σ.σ. αποστομώνουμε)..."''<ref>Καρμίρης, ''Τα δογματικά...'', και δεν έφαγεό.π. Άρα, δεν πήγαν για να φάνετόμ. Β΄, αλλά για να τελέσουν το μυστήριο της κλάσης του άρτουσελ. 536.</ref> και συνεχίζει δίνοντας τις απαραίτητες θεολογικές και αγιογραφικές απαντήσεις.
=== Η «κλάση τού άρτου» στην μετα-Αποστολική εποχή ===Επίσης, ο άγιος [[Νικόδημος ο Αγιορείτης|Νικόδημος Αγιορείτης]] αναφέρει: ''"Ο ιερεύς...να βαπτίζη το παιδίον και μετά το βάπτισμα να αρχινά την θείαν λειτουργίαν και εν τω τέλει αυτής να μεταλαμβάνη το βαπτισθέν βρέφος"'' ώστε αυτό να λαμβάνει ''"τροφήν πνευματικήν"''<ref>Νικοδήμου Αγιορείτου, ''Πηδάλιον'' (ακριβής ανατύπωσις της γ' εκδόσεως του 1864), εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 247 (Σημείωση στον ΛΑ΄ Κανόνα της ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου).</ref>.
Από την πρώιμη αυτή εποχή στα τέλη του 1ου και τις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ., θα χρησιμοποιήσουμε εδώ δύο σημαντικότατες αρχαίες μαρτυρίες, για το πώς τελούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί την «κλάση του άρτου», και πώς χρησιμοποιούσαν τον όρο αυτό. Πρόκειται για δύο Χριστιανικές πηγές. Είναι οι επιστολές του αγίου Ιγνατίου, που μαρτύρησε επί Τραϊανού (100 – 117 μ.Χ.), και η Διδαχή των Δώδεκα Αποστόλων (Γράφτηκε μεταξύ 70 και 100 μ.Χ.).==Υποσημειώσεις==
'''Επιστολές Ιγνατίου (100 – 117 μ.Χ.)''' Ο θεοφόρος Ιγνάτιος γράφει<div style="font-size:85%; -moz-column-count: «οι κατ’ άνδρα κοινή πάντες εν χάριτι εξ ονόματος συνέρχεσθε… ένα άρτον κλώντες, ός εστι φάρμακον αθανασίας αντίδοτος του μη αποθανείν, αλλά ζην εν Χριστώ διαπαντός» 2; column- Ιγνατίου επιστολή προς Εφεσίους κεφ. 20. Φυσικά δεν είναι δυνατόν, τα παραπάνω λόγια να εφαρμόζονται σε απλό «φαγοπότι». Η κλάση του άρτου είναι σαφές ότι έχει λατρευτική σημασία, εφ’ όσον κατά τους πρώτους Χριστιανούς δίνει αθανασία.count:2;"><references /></div>
'''Διδαχή των Αποστόλων (70-100 μ.Χ.)'''==Βιβλιογραφία==
«Κατά Κυριακήν δε Κυρίου συναχθέντες κλάσατε άρτον * Νικόλαος Ματσούκας, ''"Δογματική και ευχαριστήσατε προεξομολογησάμενοι τα παραπτώματα υμώνΣυμβολική Θεολογία Β΄"'', όπως καθαρά η θυσία υμών ήΠουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.»<ref>Διδαχή κεφ* Χρήστος Ανδρούτσος, ''"Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας"'', Αστήρ, Αθήνα 1956. 14</ref>* Κάλλιστος Ware, ''"Η Ορθόδοξη Εκκλησία"'', Ακρίτας, Νέα Σμύρνη 2007.* Ανδρέας Θεοδώρου, ''"Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε Ερωτήματα Συμβολικά"'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006.Και πάλι συναντάμε την «κλάση του άρτου»* Αθανάσιος Δεληκωστόπουλος, ως ένα μυστήριο που γινόταν κυρίως την Κυριακή''"Η πίστη των Ορθοδόξων"'', Αποστολική Διακονία, Αθήνα 1999.* Βλάσιος Φειδάς, ''"Εκκλησιαστική Ιστορία"'', Τόμος Α΄, Διήγηση, Αθήνα 2002. «Περί δε τής ευχαριστίας* Βασίλειος Στεφανίδης, ''"Εκκλησιαστική Ιστορία"'', ούτως ευχαριστήσατεΠαπαδημητρίου, Θεσσαλονίκη 1959. Πρώτον περί του ποτηρίου: Ευχαριστούμεν σοι* Παναγιώτης Τρεμπέλας, ''"Δογματική"'', Πάτερ ημώνΤόμος Γ΄, υπέρ της αγίας αμπέλου Δαβίδ του παιδός σου. Σοι η δόξα εις τους αιώναςΣωτήρ, Αθήνα 2003. Περί δε του κλάσματος: Ευχαριστούμεν σοι Πάτερ ημών* Ιωάννης Ζηζιούλας, υπέρ ''"Η ενότης της ζωής Εκκλησίας εν τη Θεία Ευχαριστία και γνώσεως ης εγνώρισας ημίν δια Ιησού του παιδός σου. Σοι η δόξα εις τω επισκόπω, κατά τους τρεις πρώτους αιώνας. Ώσπερ ην τούτο το κλάσμα διεσκορπισμένον επάνω των ορέων και συναχθέν εγένετο έν"'', ούτω συναχθήτω σου η Εκκλησία από των περάτων της γης εις την βασιλείανΓρηγόρης, ότι σου εστίν η δόξα και η δύναμις δια Ιησού Χριστού εις αιώνας…» -Διδαχή κεφΑθήνα 1990 (Έκδοση Β΄). 9. ==Υποσημειώσεις==<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
==Bιβλιογραφία==
* Βλάσιος Φειδάς, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002.* Ηλία Μηνιάτη, ''Οι Τρεις περι Πίστεως Λόγοι'' (Δογματική Ορθοδόξου [[Κατηγορία:Μυστήρια της Εκκλησίας), Εκδόσεις Επτάλοφος, Αθήνα.|Ε]]* ''The Anchor Bible Dictionary'', Τόμος 4, 1992, Doubleday.* Γ. Κωνσταντίνου, ''Λεξικόν των Αγίων Γραφών'', Εν Αθήναις, 1973/1999.* Β. Στεφανίδη, ''Εκκλησιαστική Ιστορία'', 6η έκδ., 1959/1998, Εκδ. Παπαδημητρίου.* E.W. Bullinger, ''A Critical Lexicon and Concordance to the English and Greek New Testament'', 1999, Kregel Publications.* [http[Κατηγορία://www.oodegr.com/oode/orthod/klasis2.htm Η συχνότητα τής "κλάσεως τού άρτου" στην Καινή ΔιαθήκηΖωτικά Άρθρα|Ε]]
fr
Το μυστήριο αυτό αποκαλείται ευχαριστία αφενός διότι κατά τους Κυριακούς λόγους ''"λαβών ο Ιησούς τον άρτον και ευχαριστήσας έκλασε...λαβών το ποτήριον και ευχαριστήσας έδωκε"''<ref>Ματθαίος κστ΄, 26-27</ref>, αφετέρου για την προσφερόμενη από εμάς ευχαριστία, για την εκδήλωση της αγάπης και του ελέους Του προς την ανθρωπότητα<ref>Παναγιώτης Τρεμπέλας, Δογματική Γ΄, σελ. 144</ref>.
[[Image:Covered Vessels 2.jpg|right|thumb|250px|Το Άγιο Ποτήριο]]
==Θεολογία==
Η Θεία Ευχαριστία κατά την ορθόδοξη πατερική παράδοση διατηρεί τρισσό χαρακτήρα. Την ιλαστήριο φύση, η οποία εξιλεώνει τις ανθρώπινες αμαρτίες, τον ευχαριστιακό χαρακτήρα, δηλαδή την απόδοση ευγνωμοσύνης προς το ζωοδότη, την ικετήριο μορφή, για παροχή ζωής και πνευματικών αγαθών<ref>Χρ. Ανδρούτσος, ενθ.αν., σελ. 374-375</ref>. Η θυσία αυτή προσφέρεται και υπέρ τεθνεώτων, ενώ η ενέργειά της ποτέ δε μπορεί να νοηθεί με μηχανικούς ή μαγικούς τρόπους. Η συνέργεια του ανθρώπου, η θέληση δηλαδή και βούλησή του, συνάμα με την καθαρότητα και την προετοιμασία του, είναι αυτή που αποδίδει καρπούς από το ''"φρικτό"'' αυτό μυστήριο.
==Σύσταση και αγιογραφική θεμελίωση==
Ο άρτος αυτός επίσης θα παρέχει ζωή αιώνιο:
:''"ἡ γὰρ σάρξ μου ἀληθῶς ἐστι βρῶσις, καὶ τὸ αἷμά μου ἀληθῶς ἐστι πόσις. ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ"''<ref>Ιωάννης στ΄ 55-56</ref>.
:''"Πολλοὶ οὖν ἀκούσαντες ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ εἶπον· σκληρός ἐστιν οὗτος ὁ λόγος· τίς δύναται αὐτοῦ ἀκούειν;"''<ref>Ιωάννης στ΄, 60</ref>.
Κατά το [[Απόστολος Ματθαίος|Ματθαίο]]:
Ο λόγος που τα αναφέρουμε αυτά τα παραπάνω, μυστηριακός χαρακτήρας της Θείας Ευχαριστίας είναι σαφής και μέσα από τους πρώτους εκκλησιαστικούς συγγραφείς. Ο [[Ιγνάτιος ο εξής: Αν ο Παύλος, επικρίνοντας τους Κορινθίους, αναφερόταν σε μία μόνο σύναξη κάθε χρόνο, Θεοφόρος]] (όπως υποστηρίζουν κάποιοι σήμερα, που νομίζουν περ. + 120) είναι χαρακτηριστικό πως αναφέρει ότι πρέπει η Κλάση τού Άρτου να τελείται μία φορά το χρόνο)Θεία Κοινωνία είναι ''"φάρμακον αθανασίας, τότε τα λόγια αντίδοτον του δεν θα είχαν νόημα. Αν αναφερόταν σε μία μόνο σύναξη στις πάνω από 50 τού έτουςμη αποθανείν, θα χειριζόταν το θέμα αυτό ως αλλά ζην εν Χριστώ Ιησού διαπαντός"εξαίρεση". Όμως εδώ''<ref>Ιγνάτιος ο Θεοφόρος, Προς Φιλαδελφείς, ο Παύλος το χειρίζεται ως "συνήθες". Αναφέρει για παράδειγμα στο εδάφιο 18: "συνερχομένων υμών εν Εκκλησία". Και με τη φράση αυτήΙV, δείχνει ότι οι παρακάτω επικρίσεις του1 κεξ</ref>, αναφέρονται σε ενώ ομολογεί πως ''"ευχαριστίαν σάρκαν είναι του σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, την υπέρ των αμαρτιών παθούσαν, ην τη χρηστότητι ο Πατηρ έγειρε"'κάθε'<ref>Ιγνατίου, Προς Σμυρνείς, VII, 1</ref>. Ο δε [[Ιουστίνος ο Μάρτυς|Ιουστίνος]] (περ. + 150) αναφέρει '' Εκκλησιαστική σύναξη"Και τροφήν αύτη καλείται παρ ημίν ευχριστία... Και αυτό επιβεβαιώνεται και στο εδάφιο 20ου γαρ ως κοινόν άρτον, καθώς συνεχίζοντας λέει: «συνερχομένων ουν υμών επί το αυτό, ουκ έστιν Κυριακόν δείπνον φαγείνουδέ κοινόν πόμα ταύτα λαμβάνομεν...αλλ' ον τρόπον δια λόγου θεού σαρκοποιηθείς Ιησούς Χριστός...εξής αίμα και σάρκες κατά μεταβολήν τρέφονται ημών..». Η λέξη: "ουν"''<ref>Ιουστίνος, δηλαδή "λοιπόν"Α΄ Απολογία, δείχνει ότι αυτά που 66</ref>. Ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου]] αναφέρεισυμπληρώνοντας συνάμα: ''"ως γαρ από της γης άρτος, αφορούν τα ίδια που ανέφερε πιο πάνωπροσλαβόμενος την επίκλησιν του θεού, δηλαδή τη «σύναξη εν Εκκλησία»ουκέτι κοινός άρτος εστίν, καθώς το Σώμα τού Κυρίουαλλ ευχαρίστία δύο πραγμάτων συνεστηκυία, η Εκκλησίαεπιγείου τε και ουρανίου, γίνεται φανερό στη Θεία Κοινωνία. Τέτοια θέματα λοιπόνούτως και σώματα ημών, υπήρχαν σε όλες τις συναθροίσεις τουςμεταλαμβάνοντα της ευχαριστίας, και οι συναθροίσεις τους αυτέςμηκέτι είναι φθαρτά, συμπεριελάμβαναν τον "Κυριακό Δείπνοτην ελπίδα της εις αιώνα αναστάσεως έχοντα"''<ref>Ειρηναίος, Κατά Αιρέσεων, IV, 18</ref>.
== Η Αγιογραφική ορολογία της Θείας Ευχαριστίας ως «Κλάση του Άρτου» =Άζυμος άρτος===
===Η Μετάληψη των νηπίων===
==Η Θεία Μετάληψη==
{{Μυστήρια}}
[[Κατηγορίαen:Μυστήρια της ΕκκλησίαςEucharist]][[fr:Eucharistie]][[mk:Света Евхаристија]][[ro:Euharistie]]
