Αλλαγές

Ο [[Διονύσιος Αλεξανδρείας]] ([[247]]-[[265]]) ήταν ένας δραστήριος επίσκοπος, ο οποίος, κατά το [[Αθανάσιος Αλεξανδρείας|Μέγα Αθανάσιο]], διακρινόταν στην εποχή του για την άρτια θεολογική του κατάρτιση . Συνάμα υπήρξε και τη σημαντική αρωγός στην αντιμετώπιση των κυριοτέρων εκκλησιαστικών ζητημάτων που είχαν προκύψει στην τοπική εκκλησία, και ειδικώς σε ότι αφορά αφορούσε τη μετάνοια των [[Πεπτωκότες (Χριστιανισμός)|πεπτωκότων]], τον [[εορτασμό του Πάσχα]], του Σαβελλιανισμού και του δυναμικού [[Μοναρχιανισμός|Μοναρχιανού]] Παύλου Σαμοσατέα. Υπήρξε μαθητής του [[Ωριγένης|Ωριγένη]] και σφοδρός πολέμιος του Σαβελλιανισμού, γράφοντας πλήθος επιστολών<ref>Ευσεβίου εκκλΕκκλ.Ιστ. 7, 26</ref>. Στην προσπάθειά του να αντικρούσει τον Σαβελλιανισμό και την πεποίθηση που εξέφραζε πως ο Υιός και ο Πατήρ είναι ως υποστάσεις το ίδιο και το αυτόπρόσωπο, προχώρησε στη διατύπωση ότι ο «''"Υιός ουκ ήν πριν γέννηται"''» και πως σε σχέση με τον Πατέρα «''"μήτε φύση ίδιος"''» και «''"ξένος κατ'ουσίαν και ποίημα και κτίσμα"''»<ref>Μ. Αθανασίου, Περί Διονυσίου, 4</ref>, ουσιαστικά υιοθετώντας παρεμφερείς, Ωριγενιστικές απόψεις. Ο Διονύσιος μάλιστα απέφυγε επιμελώς την διατύπωση του όρου «πρόσωπο», που ήταν προσφιλής στους μοναρχιανούς, χρησιμοποιώντας τον όρο «υπόσταση». Αυτή η διδασκαλία του, αλλά και η επιτυχής αντιμετώπιση του Σαβελλιανισμού, τον είχαν καταστήσει ιδιαίτερα αντιπαθή ανάμεσα στους Σαβελλιανιστές. Έτσι, οι οπαδοί του Σαβελλίου διεμήνυσαν στον [[Πάπας Διονύσιος|Ρώμης Διονύσιο]] τις απόψεις που εξέφρασε ο Διονύσιος Αλεξανδρείας, συνακολουθούμενοι και από πολλούς πιστούς της τοπικής εκκλησίας που διαφωνούσαν με τις απόψεις αυτέςτου<ref>Περί Διονυσίου, 13</ref>.

Η έριδα θεολογικά προκλήθηκε κατά κύριο λόγο από τον όρο «υπόσταση» και το πώς χρησιμοποιείτο ως όρος ιδίως από τη θεολογική έννοια που λάμβανε σε κάθε εκκλησία, καθώς στη . Στη Δύση αποδιδόταν με τον όρο «τη λέξη ''substantia''» , δηλαδή με το τον όρο που προσδιοριζόταν και η «ουσία», ενώ στη ανατολή υπήρχε σαφής διαχωρισμόςαπό τον αντίστοιχο όρο. Ο Αλεξανδρείας ουσιαστικά διαιρούσε την ουσία της θεότητος σε 3 διαφορετικές υποστάσεις και έτσι ο Ρώμης Διονύσιος συγκάλεσε [[Σύνοδος (εκκλησιαστική)|Σύνοδο]], καταδικάζοντας τις ατυχείς διατυπώσεις του Αλεξανδρείας, δεχόμενος τη διατύπωση 3 πρόσωπα, μία υπόστασις<ref>Μ. Αθανασίου, Περί συνόδων, 43</ref> και ζητώντας εξηγήσεις για τις εκφράσεις τις οποίες διατύπωσε. Με νέα επιστολή του εξέφραζε επίσης τις απόψεις της εκκλησίας περί «μοναρχίας» της θεότητος. Ο Διονύσιος Αλεξανδρείας πριν λάβει όμως τις επιστολές, έστειλε δική του επιστολή στον Ρώμης, αντιλαμβανόμενος την αστοχία των δηλώσεών του<ref>M. Αθανασίου, Περί Διονυσίου, 4</ref>, χαρακτηρίζοντας τον Υιό «''"Λόγον, Σοφία, ατμίδα και απαύγασμα του Πατρός"''» και επιτέθηκε σε όσους τον διέβαλλανδιέβαλαν, εξηγώντας γιατί προέβη σε αυτές τις ατυχείς διατυπώσεις. Με νέο έργο τουδε, «Έλεγχος ''"Έλεγχος και απολογία» απολογία"'' αντέκρουε τις πλάνες που του απέδιδαν, δεχόμενος και τις ατυχείς όμως διατυπώσεις, τονίζοντας πως ο Πατήρ είναι «''"συναΐδιος"''» και «''"άναρχος"''» και «''"αειγενής"''». Η απολογία του θεωρήθηκε από τη Ρώμη τελικά ορθόδοξος, όμως η έννοια «υπόστασις» μεταξύ ανατολικής και δυτικής θεολογίας παρέμεινε με διαφορετική έννοια, καθότι φαίνεται πως ο Διονύσιος Ρώμης δεν την αποδέχτηκε. Εν τέλει όμως οι άστοχες εκφράσεις του Διονυσίου Αλεξανδρείας κατέληξαν να χρησιμοποιηθούν απο τον [[Αρειανισμός|Αρειανισμό]] ως επιχειρήματα της διδασκαλίας του.