Αλλαγές

Η έριδα θεολογικά προκλήθηκε κατά κύριο λόγο από τον όρο «υπόσταση» και ιδίως από τη θεολογική έννοια που λάμβανε σε κάθε εκκλησία. Στη Δύση αποδιδόταν με τη λέξη ''substantia'' , δηλαδή με τον όρο που προσδιοριζόταν και η «ουσία», ενώ στη ανατολή υπήρχε σαφής διαχωρισμός από τον αντίστοιχο όρο. Ο Αλεξανδρείας ουσιαστικά διαιρούσε την ουσία της θεότητος σε 3 διαφορετικές υποστάσεις και έτσι ο Ρώμης Διονύσιος συγκάλεσε [[Σύνοδος (εκκλησιαστική)|Σύνοδο]], καταδικάζοντας τις ατυχείς διατυπώσεις του Αλεξανδρείας, δεχόμενος τη διατύπωση 3 πρόσωπα, μία υπόστασις<ref>Μ. Αθανασίου, Περί συνόδων, 43</ref> και ζητώντας εξηγήσεις για τις εκφράσεις τις οποίες διατύπωσε. Με νέα επιστολή του εξέφραζε επίσης τις απόψεις της εκκλησίας περί «μοναρχίας» της θεότητος. Ο Διονύσιος Αλεξανδρείας πριν λάβει όμως τις επιστολές, έστειλε δική του επιστολή στον Ρώμης, αντιλαμβανόμενος την αστοχία των δηλώσεών του<ref>M. Αθανασίου, Περί Διονυσίου, 4</ref>, χαρακτηρίζοντας τον Υιό ''"Λόγον, Σοφία, ατμίδα και απαύγασμα του Πατρός"'' και επιτέθηκε σε όσους τον διέβαλαν, εξηγώντας γιατί προέβη σε αυτές τις ατυχείς διατυπώσεις. Με νέο έργο του δε, ''"Έλεγχος και απολογία"'' αντέκρουε τις πλάνες που του απέδιδαν, δεχόμενος και τις ατυχείς όμως διατυπώσεις, τονίζοντας πως ο Πατήρ είναι ''"συναΐδιος"'' και ''"άναρχος"'' και ''"αειγενής"''. Η απολογία του θεωρήθηκε από τη Ρώμη τελικά ορθόδοξος, όμως η έννοια «υπόστασις» μεταξύ ανατολικής και δυτικής θεολογίας παρέμεινε με διαφορετική έννοια, καθότι φαίνεται πως ο Διονύσιος Ρώμης δεν την αποδέχτηκε.