Άνοιγμα κυρίως μενού

OrthodoxWiki β

Αλλαγές

Ιωάννης ο Χρυσόστομος

20.247 bytes προστέθηκαν, 21:37, 4 Αυγούστου 2008
Οι απόψεις του
Η γνώμη του Ιερού Χρυσοστόμου για την αγωγή και παιδεία «''εν Χριστώ''» των νέων παρουσιάζεται πολύμορφη. Τον απασχόλησε ο σκοπός της αγωγής, η προσωπικότητα του παιδαγωγού, οι μέθοδοι διδασκαλίας, η ελκυστικότητα του μαθήματος, οι αντιληπτικές ικανότητες των μαθητών. Σημειώνει ότι ο μαθητής δεν πρέπει να δέχεται παθητικά την προσφερόμενη ύλη, αλλά να συμμετέχει ενεργητικά και να διατυπώνει απορίες και γνώμες. Αναγνωρίζει ότι η αγωγή στην νηπιακή ηλικία είναι πολύ αποτελεσματική για αν εγγραφεί στην ψυχή αγαθές έξεις. «''Αν τοίνυν άνωθεν και εκ πρώτης ηλικίας αυτή πήξωμεν καλούς, ου δεησόμεθα πολλών μετά ταύτα πόνων, αλλ’ η συνήθεια νόμος αυτοίς έσται λοιπόν''» <ref>(P.G. 62, 546)</ref>. Κάνει λόγο για τη λιτότητα και την αποφυγή καταχρήσεων ώστε να εξασφαλίζεται η ψυχοσωματική υγεία<ref>(P.G. 49, 190)</ref>. Ομιλεί για την επίδραση της γυμναστικής, την επενέργεια της μουσικής. Υπογραμμίζει ότι ο παιδαγωγός πρέπει να έχει επιστημονικό οπλισμό και είναι ηθικά ακέραιος. Επιβάλλεται ο παιδαγωγός ν’ αποσκοπεί στη διαμόρφωση του παιδιού σε εικόνα Θεού και «''το καθ’ ομοίωσιν αποδιδούς''»<ref>(P.G. 62, 144)</ref>. Γι’ αυτό οι ιδιότητες του Θεού πρέπει να γίνουν κτήμα του παιδιού όπως είναι: η αγαθότητα, το αόργητο, το αμνησίκακο, το ευεργετικό, το φιλάνθρωπο. Η άσκηση της αγωγής να γίνεται έτσι ώστε ο παιδαγωγούμενος να διαπλαστεί «''εις τέλειον Χριστιανόν και πραγματικόν φιλόσοφον''»<ref>(P.G. 62, 149)</ref>. Μια τέτοια αγωγή αποβλέπει να καταστήσει τους νέους άξιους «''της άνω πολιτείας''» δηλαδή της βασιλείας των ουρανών. Για την απόλαυση «''δε των επιγείων αγαθών απαιτείται να εμπνέουμε στα παιδιά τη χρηστότητα και την αρετή''»<ref>(P.G. 62, 547)</ref>. Το κοινωνικό αγαθό της αγωγής για τον Ιερό Χρυσόστομο θεωρείται πρώτιστο μέλημα και με την ευρύτερη έννοια «''παιδεία μετάληψις αγιότητός εστι''»<ref>(P.G. 64, 713, και A. Danassis Johannes Crysostomos, Bonn 1971, σ. 31)</ref> και «''δια πάντων εις θεογνωσίαν κελεύων αγείν αυτούς''» (τους παίδας) <ref>(P.G. 47, 355)</ref>.
 
==Η επιρροή του Χρυσοστόμου στην Ορθόδοξη Εκκλησία==
 
===Γενικά===
 
Απο τους σημερινούς μελετητές ο Χρυσόστομος θεωρείται ως μια από τις σημαντικές προσωπικότητες που διαδραμάτισαν ρόλο στη διαμόρφωση των τεκταινομένων της εκκλησίας. Η δημοφιλία του στους κόλπους του απλού κλήρου και του λαού ήταν καταλυτικοί παράγοντες σε αυτή τη διαμόρφωση αλλά και οι σημαντικές καινοτομίες που προσέθεσε τόσο στη λειτουργική, όσο και στην ποιμαντική ζωή της Ανατολικής εκκλησίας δεν μπορούσαν να μη ληφθούν υπόψη αφού διευκόλυναν αρκετά το λατρευτικό βίο αλλά και την ποιμαντική προσέγγιση του λαού. Κατά γενική ομολογία ο Χρυσόστομος διείδε τα οργανωτικά αδιέξοδα, αλλά και τους θεσμούς οι οποίοι υπήρξαν κατά τα πρωταποστολικά έτη πυρήνας και αιχμή του πνευματικού βίου της εκκλησίας και ως άνθρωπος με ιδιαίτερες επιτελικές ικανότητες διενήργησε αλλαγές δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε σημεία που επέφεραν νέα ώθηση στην εκκλησιαστικό βίο.
 
===Βυζαντινή εποχή===
 
*''Θεία Λειτουργία''. Το κορυφαίο γεγονός της πληρότητας και της ενότητας της πίστεως μεταξύ του πληρώματος της εκκλησίας, αναμφίβολα υπήρξε η λατρευτική αναφορά της Θείας Λειτουργίας η οποία κορυφωνόταν με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο Χρυσόστομος ήταν ο κύριος διαμορφωτής της Θεία Λειτουργίας, που στην εποχή του επεξεργάστηκε και εισήγαγε, με νέο τρόπο δόμησης στην Κωνσταντινούπολη και εν συνεχεία επεκράτησε σε όλη την Ανατολική Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Η σημαντικότητα αυτού του εγχειρήματος έγκειται στο ότι η απλοποίηση του Λαυτρευτικού γεγονότος των πιστών, απαλλάχτηκε από το παλαιότερο λατρευτικό κατεστημένο, που πέρα από την ανισομέρειά του γινόταν κουραστικό λόγω της διάρκειάς του. Έτσι χάρη σε αυτή την καινοτομία που εισήγαγε έκανε πιο κατανοητή τη Θεία Λειτουργία στους πιστούς με χαμηλότερο πνευματικό επίπεδο, ενώ έδωσε τη δυνατότητα στα νέα ή υποψήφια μέλη της εκκλησίας, να μπορούν ευκολότερα να παρακολουθήσουν και να κατανοήσουν το λατρευτικό γεγονός που αποτελούσε τον πυρήνα της πίστης της εκκλησίας.<br>
*''Οργάνωση''. Ο Χρυσόστομος αντιλήφθηκε από τον καιρό που ακόμα ζούσε στην Αντιόχεια, ότι η εκκλησία στην εποχή του είχε αμετακλήτως περάσει στο λεγόμενο Μητροπολιτικό σύστημα. Καίτοι ακόμα δεν είχε εφαρμοστεί πλήρως, σίγουρα η οργανωτική προσπάθεια που κατέβαλε άμα τη αφίξη του στην Κωνσταντινούπολη δείχνει την κατανόησή του για το πως έπρεπε να δομηθεί το εκκλησιαστικό σύστημα γα την ευρύτερη εξυπηρέτηση του ποιμνίου. Αυτή η οργανωτική προσπάθεια διαμορφώθηκε σε δυο επίπεδα. Στην οργάνωση του ανθρώπινου δυναμικού και την οργάνωση του ποιμαντικού έργου. Στην προσπάθεια για καλύτερη εξυπηρέτηση του ποιμνίου συντάσσει και οργανώνει το τάγμα των χηρών και των διακονισσών σε μια προσπάθεια ευρύτερης προσέγγισης του γυναικείου ποιμνίου το οποίο βρισκόταν σε μειονεκτική θέση. Επίσης οργανώνει το ιερατικό σώμα με τέτοιο τρόπο ώστε οι ιερείς να γίνονται υπηρέτες του λαού και όχι έμμισθοι επαγγελματίες οι οποίοι έβλεπαν καθαρά με κοσμικό μάτι την οργάνωση της εκκλησίας. Βέβαια αυτή η οργάνωση δε θα μπορούσε , όπως και το ευρύ ιεραποστολικό έργο που διενήργησε, να θεωρηθεί κάτι καινοτόμο, όμως οι θεσμοί αυτοί είχαν ατονήσει ιδιαίτερα την εποχή που ανέλαβε ο Χρυσόστομος τον επισκοπικό θρόνο, με αποτέλεσμα να δώσει νέα ώθηση και να γίνει παράδειγμα και τύπος καθόλη τη βυζαντινή περίοδο η οργάνωση της εκκλησίας. Σε ότι αφορά το ποιμαντικό έργο, ο Χρυσόστομος οργάνωσε σε πιο τακτά χρονικά διαστήματα τη λατρεία της εκκλησίας, έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην ποίμανση μέσω των ομιλιών, οι οποίες είχαν διακοπεί κατά την περίοδο του Νεκταρίου. Θα λέγαμε πως ο Χρυσόστομος έδωσε νέο νόημα στην έννοια κατήχηση μέσω της χρήσης των ομιλιών που παραμένει μέχρι σήμερα πρότυπο ποιμαντικής διακονίας.<br>
*''Το ζήτημα της μετανοίας''. Η αντιμετώπιση που ο Χρυσόστομος εφήρμοσε σχετικά με τους αμαρτωλούς και την αμαρτία ήταν σαφής. Επίθεση και κατάκριση στην αμαρτία, επιείκεια στον άνθρωπο. Μάλιστα στις ομιλίες διενεργεί σημαντική προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση<ref>(PG 47, 277-350 -[9 Λόγοι Περί Μετανοίας(Ομιλία Ζ)]) Ο τι αυστηρός Ο Θεός στους δικαίους, επιεικής στους αμαρτωλούς</ref>. Αυτή ήταν μια νέα καινοτομία η οποία κατά τους επικριτές του, αλλά και τους πιο αυστηρούς ζηλωτές έδειχνε αδυναμία και υποχώρηση στα αποστολικά δεδομένα. Η πραγματικότητα όμως ήταν ότι αυτή η τακτική είχε σημαντικά αποτελέσματα καθώς μπόρεσε η εκκλησία να εισάγει στους κόλπους της αρκετούς ετερόδοξους οι οποίοι είχαν εισέλθει σε έτερα δόγματα, με αποτέλεσμα εν συνεχεία να γίνει θεσμός και να θεωρηθεί ως η ασφαλέστερη μέθοδος προσέγγισης για την εκκλησία. Οι υποστηρικτές του υπερασπίζοντάς τον, ανέφεραν πως κάθε εποχή έχει το δικό της τρόπο προσέγγισης με βάση τις διαμορφωμένες συνθήκες.
 
===Σύγχρονες επιρροές===
 
==Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου==
 
:''Κύριο άρθρο: [[Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου]]''
Η Θεία Λειτουργία της [[Ορθόδοξη Εκκλησία|Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας]] που έχει επικρατήσει, είναι αυτή που φέρει το όνομα του Χρυσοστόμου με μερικές τροποποιήσεις. Τελείται κάθε Κυριακή και εορτή στις Εκκλησίες με εξαίρεση 2 φορές το χρόνο που τελείται η Λειτουργία του [[Ιάκωβος ο αδελφόθεος|Ιακώβου Αδελφοθέου]], του [[Βασίλειος Καισαρείας|Μεγάλου Βασιλείου]] και τις «''προηγιασμένες''».
 
Από αρχαία χειρόγραφα ο Barb.gr 360 προσγράφει στον Χρυσόστομο μόνο τις ευχές κατηχουμένου και την προσκομιδή, ενώ ο Σεβαστινιάνοφ [[414]] μ.Χ. και την «''οπισθάμβωνον''». Η σύγχρονη έρευνα όμως καταδεικνύει ότι μεγάλος αριθμός χωρίων και διατυπώσεων έχουν αντιστοιχία με γνήσια έργα του Χρυσοστόμου. Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επενέβη προσθετικά στη Θεία Λειτουργία, για αυτό το λόγο του αποδόθηκε αργότερα εξ'ολοκλήρου. Η Λειτουργία αυτή άρχισε να επικρατεί από την εποχή που ο ίδιος έγινε Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, με αποτέλεσμα να εκτοπισθούν οι υπόλοιπες όπως του Μεγάλου Βασιλείου, που είχε και αυτή πυρήνα την Αποστολική Θεία Λειτουργία.
 
==Υμνογραφία==
 
Σύμφωνα με το στοιχείο που παραθέτει ο μαθητής του Χρυσοστόμου [[Θεοδώρητος ο Κύρου|Θεοδώρητος]], ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος καθιέρωσε στην Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως έναν ειδικό τύπο ψαλμωδίας, που τηρήθηκε σ' αυτή και μετά τον θάνατό του. Επίσης είναι γνωστό ότι το ''[[Κοντάκιο]]'', ο τύπος που γνωρίζουμε ως ψαλμωδία στη Θεία Λειτουργία, έχει πρόδρομο του, τον Χρυσόστομο. Αρχικά ήταν κείμενο που απαγγελόταν εμμελώς και εν συνεχεία καθιερώθηκε με τον τύπο που σήμερα γνωρίζουμε.
 
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι επίσης πολύ γνωστός για τις προσευχές τις οποίες συνέταξε. Σήμερα, εκτός της Θείας Λειτουργίας, διασώζονται πολλές προσευχές που χρησιμοπιούνται απο την Ορθόδοξη εκκλησία σε πολλά τυπικά λατρευτικά γεγονότα, όπως στον [[Όρθρος|Όρθρο]], την [[Ανάσταση|αναστάσιμη]] [[Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου|Θεία Λειτουργία]], διάφορους παρακλητικούς κανόνες κ.α.
 
==Αγιογραφία==
[[Image:John Chrysostom enthroned.jpg|150px|right|thumb|Μεγαλοπρεπής απεικόνιση του Αγίου]]
 
Η συνήθης απεικόνιση του Αγίου εμφανίζεται σε δύο μορφές. Είτε μεταξύ των μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας και των [[Τρεις Ιεράρχες|Τριών Ιεραρχών]], [[Μέγας Βασίλειος|Μεγάλου Βασιλείου]], [[Γρηγόριος Ναζιανζηνός|Γρηγορίου του Θεολόγου]] που πολλές φορές μαζί τους παρευρίσκεται και ο [[Μέγας Αθανάσιος]], στο εσωτερικό της κόγχης του [[Ιερό Βήμα|Ιερού Βήματος]], στην παράσταση '''μελισμού''' είτε σε κατ' ενώπιον απεικόνιση σε φορητές εικόνες.
 
Στην πρώτη περίπτωση, όπως και οι άλλοι Ιεράρχες, φέρει πλήρη Λειτουργική αμφίεση ([[στιχάριον]], [[πετραχήλι|επιτραχήλιο]], [[φαιλόνιο]], [[ωμοφόριο]] και [[επιμάνικα]]). Είναι ελαφρώς στραμμένος προς το κέντρο της κόγχης, σε στάση δεήσεως, με ελαφρά κάμψη της κεφαλής. Στα χέρια κρατάει [[ειλητάριο]], στο οποίο αναγράφονται αποσπάσματα από Λειτουργικές ευχές.
 
Στις κατ' ενώπιον εικόνες απεικονίζεται μετρίου αναστήματος, με λεπτό ασκητικό σώμα. Πρόσωπο ασκητικό, μάλλον γλυκό και ωραίο χρώμα. Επίσης εμφανίζεται στο αριστερό χέρι να κρατάει το [[Ευαγγέλιο]] και με το δεξί να ευλογεί.
 
==Εορτή==
 
Τιμάται ως [[Άγιος]] από την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]]. Η λειτουργία που έγραψε και φέρει το όνομά του ([[Η Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου|Θεία Λειτουργία του Χρυσοστόμου]]) τελείται στην [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] κάθε Κυριακή μέχρι και σήμερα, αλλά και σε καθολικές εκκλησίες όπως το εξαρχικό (ελληνόρυθμο) μοναστήρι της Παναγίας της Κρυπτοφέρρης κοντά στη [[Ρώμη]].
 
Εορτάζεται:
 
Από την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]] στις εξής ημέρες:
*''13 Νοεμβρίου'': μνήμη Ιωάννη του Χρυσοστόμου (η 14η Σεπτεμβρίου είναι η εορτή Υψώσεως του Σταυρού και έτσι η εορτή μετατέθηκε).
*''30 Ιανουαρίου'': των [[Τρεις Ιεράρχες|Τριών Ιεραρχών]], μαζί με τον [[Βασίλειος Καισαρείας|Μέγα Βασίλειο]] και τον [[Γρηγόριος Ναζιανζηνός|Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο]]
 
 
*''15 Δεκεμβρίου'': χειροτονία του σε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
*''27 Ιανουαρίου'': ανακομιδή των λειψάνων του το 438 από τον [[Πατριάρχης Πρόκλος|Πατριάρχη Πρόκλο]]
*''26 Φεβρουαρίου'': η χειροτονία του σε πρεσβύτερο.
 
Από την [[Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] και την [[Αγγλικανική Εκκλησία]]:
*''13 Σεπτεμβρίου'': μνήμη Ιωάννη του Χρυσοστόμου
 
==Οστά==
 
Τα οστά του βρίσκονταν στην ''Κωνσταντινούπολη'' μέχρι το 1204. Μετά την πτώση της στους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας μεταφέρθηκαν στη Ρώμη, αλλά επιστράφηκαν στο [[Οικουμενικό Πατριαρχείο]] 800 χρόνια μετά, στις 27 Νοεμβρίου 2004 από τον [[Πάπας Ιωάννης Παύλος Β'|Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄]].
 
Η [http://www.rel.gr/photo/displayimage.php?album=9&pos=20 κάρα] του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου βρίσκεται στο [[Άγιο Όρος]], στην Ιερά Μεγίστη [[Μονή Βατοπεδίου]]. Μάλιστα το αριστερό αυτί του παραμένει αναλλοίωτο στους αιώνες. Η Εκκλησιαστική παράδοση αναφέρει ότι αυτό ήταν το αυτί που ο μαθητής του Χρυσοστόμου [[Πατριάρχης Πρόκλος|Πρόκλος]] έβλεπε τον [[Απόστολος Παύλος|Απόστολο Παύλο]] να υπαγορεύει την ερμηνεία των αποστολικών χωρίων και των Γραφών προς τον Χρυσόστομο.
 
==Υποσημειώσεις==
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
 
==Πηγές==
*[http://www.xfe.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=223 Χριστιανική Φοιτητική Ένωση]
*[http://www.haef.gr/chilias/greek/other/vlachou/text.html Κολλέγιο Αθηνών]
*[http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/pastoral/nosileftiki_skepsi_4.html Η σύγχρονη νοσηλευτική και η θεολογική σκέψη των Πατέρων της Εκκλησίας, Ιωάννου Παπαφιλιπποπούλου, Ιστοσελίδα Ιεράς Συνόδου]
*[http://www.abbaziagreca.it/gr/liturgia.htm Εξαρχικό (Ελληνόρυθμο) Μοναστήρι της Παναγίας της Κρυπτοφέρρης]
*[http://www.vatican.va/news_services/liturgy/2004/documents/ns_lit_doc_20041127_giovanni-crisostomo_it.html Βιογραφία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου από την ιστοσελίδα του Βατικανού]
 
==Βιβλιογραφία==
 
*«'''Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος'''» (Δίτομος) Στυλιανού Γ. Παππαδόπουλου <br>Εκδόσεις Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 1999/2006.
*«'''Οι Εννέα Λόγοι Περι Μετανοίας'''» Φωτίου Ι. Μαλαίνου<br>Εκδόσεις Αποστολική Διακονία, Αθήνα, 1998/2002
* «'''Εκκλησιαστική Ιστορία'''» - Βλασίου Φειδά<br>Εκδόσεις Διήγηση, Αθήνα, 2002
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* [http://patrologia.ct.aegean.gr/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/ Τα έργα του Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Πατρολογία του Migne από το Παν/μιο Αιγαίου]
* [http://www.chrysostom.org/ Ιστιοσελίδα του Ιωάννη Χρυσοστόμου στα αγγλικά]
* [http://el.wikiquote.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%82_%CE%BF_%CE%A7%CF%81%CF%85%CF%83%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%82 Γνωστές ρήσεις του Ιωάννη Χρυσοστόμου]
 
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικοί Πατέρες|Ι]]
[[Κατηγορία:Άγιοι|Ι]]
[[Κατηγορία:Επίσκοποι|Επίσκοποι]]
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικοί Πατέρες|Ι]]
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικοί Συγγραφείς|Ι]]
 
[[ar:يوحنا الذهبي الفم]]
[[en:John Chrysostom]]
[[mk:Свети Јован Златоуст]]
[[ro:Ioan Gură de Aur]]
[[ru:Иоанн Златоуст]]
12.398
επεξεργασίες